زیرساخت‌های ناکارآمد حمل‌ونقل
حمل‌ونقل مواد اولیه و محصولات زنجیره تولید فولاد، با توجه به مسافت‌های طولانی میان معادن سنگ آهن، کارخانه‌های فرآوری، واحدهای ذوب و همچنین کارخانه‌های تولید محصول نهایی با مشکلاتی مواجه است.
از آنجاکه محصولات تولیدشده در این زنجیره حجیم هستند و وزن بالایی دارند، حمل‌ونقل ریلی بهترین و شاید حتی تنها گزینه مناسب برای جابهجایی این محصولات به‌شمار می‌رود. براساس آمار، ۳ کشور برتر در حوزه حمل‌ونقل ریلی بیش از ۸۴ درصد خطوط ریلی جهان را در اختیار دارند. ایران نیز با داشتن حدود ۱۵ هزار کیلومتر خط ریلی، رتبه بیست‌ویکم را در جهان به خود اختصاص داده است.
حجم جابهجایی بار در کشور بیش از ۵۰۰ میلیون تن برآورد می‌شود که فقط ۱۲ درصد آن از طریق ریل انجام می‌شود؛ یعنی بخش محدود و ناکافی از روند جابهجایی بار در کشور از طریق ریل انجام می‌شود. درنتیجه لزوم بازنگری در سیستم حمل‌ونقل کشور و توسعه زیرساخت در این بخش ضروری به‌نظر می‌رسد.
در ادامه باید خاطرنشان کرد حمل‌ونقل یکی از اصلی‌ترین زیرساخت‌ها در حوزه صنعت است که سهم قابل‌توجهی از نرخ تمام‌شده تولید محصول را به خود اختصاص می‌دهد. حمل‌ونقل ریلی شیوه‌ای موثرتر و ارزان‌تر نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای است که می‌تواند بازدهی و بهره‌وری یک مجموعه را تا حد قابل‌قبولی افزایش دهد اما بررسی‌ها نشان می‌دهد توسعه خطوط ریلی کشور متناسب با توسعه معادن و صنایع معدنی و فلزی، انجام نشده است.
در همین حال، با توجه به سند چشم‌انداز توسعه کشور در افق ۱۴۰۴، نیاز به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل در بخش‌های گوناگون به‌ویژه حمل ریلی، بیش از پیش احساس می‌شود. تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در چشم‌انداز یادشده به ۸۰ میلیون تن گندله و ۵۰ میلیون تن آهن‌اسفنجی نیاز دارد. انتقال این حجم از محصول با توجه به محدودیت‌های موجود در زیرساخت‌های حمل کالا در کشور، شدنی به‌نظر نمی‌رسد. درواقع انتظار می‌رود با وجود محدودیت‌های یادشده در سال‌های آینده کمبود زیرساخت در بخش نقل‌وانتقال کالا به چالش جدی برای کشور بدل شود. رفع این کمبود نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و تحول اساسی در زیرساخت‌های حمل‌ونقل به‌ویژه در حوزه ریلی است.
در همین حال باید تاکید کرد توسعه صادرات فولاد به تداوم تولید در این صنعت منتهی خواهد شد. اما در حالت کلی باید اذعان کرد توسعه صادرات در این صنعت نیازمند ارتقا و بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل به‌ویژه در حوزه حمل دریایی است. توسعه‌نیافتگی این بخش از زیرساخت‌های لجستیک، در سال‌های آینده روند توسعه صادرات محصولات گوناگون را با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد کرد. این کمبودها حداقل به افزایش هزینه صادرات و غیررقابتی شدن تولید و صادرات فولاد ایران در بازار جهانی منتهی خواهد شد؛ بنابراین باید فکری اساسی برای رفع این کمبودها کرد.
در پایان باید خاطرنشان کرد با توجه به شرایط موردبحث درحال‌حاضر بار عمده انتقال محصولات تولید شده در زنجیره فولاد، بر ناوگان حمل جاده‌ای تحمیل می‌شود. با رشد هرچه بیشتر انتقال و جابهجایی کالا از طریق جاده‌ها شاهد آمار بالای حوادث صنعتی و اتلاف سرمایه‌های انسانی و مادی در کشور هستیم. به‌علاوه آنکه با توجه به طرح‌های توسعه‌ای که پیش‌تر هم به آنها اشاره شد باید تاکید کرد ناوگان حمل جاده‌ای ما از توان انتقال این حجم از محصولات برخوردار نیست. فشار بیشتر به این ناوگان به‌منزله افزایش خطرات برای جان مردم است.
به‌علاوه آنکه آلودگی هوا را به‌شدت افزایش خواهد داد. ترافیک را در مسیرهای جاده‌ای به‌مراتب بیشتر می‌کند و در یک کلام نشدنی به‌نظر می‌رسد؛ بنابراین تجدیدنظر در سیاست‌های حاکم بر بخش حمل‌ونقل ضروری است.
