برنامهریزی تولید از مسیر دادههای آماری شفاف
محمود نجفیسهی کارشناس صنعت
![]()
در شرایط کنونی، عدم ارائه آمارهای دقیق و بهموقع از سوی دستگاههای اجرایی، چالشهای جدی برای تولیدکنندگان و صنعتگران ایران ایجاد کرده است. این کمبود اطلاعات شفاف، مانع از اتخاذ تصمیمات صحیح و برنامهریزی مؤثر در صنعت میشود و فشارهای مالیاتی ناعادلانه را بر تولیدکنندگان افزایش میدهد. در واقع، نبود دادههای قابلاعتماد نه تنها به سردرگمی در برنامهریزی اقتصادی منجر میشود، بلکه آینده تولید و اشتغال را نیز به خطر میاندازد.
واقعیت این است که برنامهریزی دقیق برای تولید از مسیر اطلاعات و دادههای آماری واقعی و شفاف میگذرد و هیچ تولیدکننده و صاحبنظری در صنعت نیست که اهمیت ارائه آمارهای درست و واقعی از سوی دستگاههای اجرایی و حاکمیت را نداند. به اعتقاد من، اگر آمارها بهموقع و درست ارائه شوند، بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور برطرف خواهد شد. با این حال، صنعتگران و تولیدکنندگان ما همواره از عدمارائه بهموقع و شفاف آمارها گلایه دارند. دسترسی نداشتن به دادههای واقعی باعث میشود تولیدکنندگان نتوانند تصمیمات درستی اتخاذ کنند. آمارها باید بهگونهای باشند که تولیدکننده بتواند براساس آنها راه را از بیراهه تشخیص داده و با خطای کمتری تولید را ادامه دهد. با این وجود سالهاست اطلاعات موجود برای تولیدکنندگان و صنعتگران ما ناکافی و غیرقابلاعتماد است. نبود آمار دقیق در سطح کلان برنامهریزی برای اقتصاد را دشوار خواهد کرد. اگر تولیدکنندگان از شرایط اقتصادی کشور اطلاعات دقیق نداشته باشند، نمیتوانند بهدرستی برای نیروی کار، توسعه تولید، تامین سرمایه و... برنامهریزی کنند و این ضعف در سطوح بالا به اقتصاد ما آسیب وارد خواهد کرد.
دادههای آماری موجود، قابلاعتماد نیست. متاسفانه دادههای آماری متاثر از ملاحظهکاریهای گوناگون به صورت شفاف و دقیق در اختیار بخشهای گوناگون اقتصاد قرار نمیگیرد. در این شرایط، دادههای آماری متفاوت از یک شاخص درنهایت باعث سردرگمی استفادهکنندگان از آن دادهها خواهد شد و قطعا تولید را به بیراهه میبرد. اطلاعات غیرشفاف ما را به برنامههای دور از واقعیت و محقق نشده میرساند. این دادهها در بودجه هم در طول یک سال برنامهریزی را به محاق میبرد. دادههای غیرواقعی از تولید بهعنوان نمونه باعث میشود در بودجه سالانه فشار مالیات بر تولید زیاد شود. چنانچه چندین سال است شاهدیم که فشار مالیاتی بر بخش تولید بسیار زیاد شده و درحالیکه بخش خدمات و بازرگانی مالیات کمتری پرداخت میکنند، تولیدکنندگان تحتفشار قرار دارند. یکی از دلایل این رویکرد ناعادلانه به دسترسی نداشتن به دادههای درست و بعضا اشتباه برمیگردد. در نبود دادههای آماری روشن، تکلیف برنامهریزی کلان برای صنعت مشخص نیست. تولید در کشور ما برنامه ندارد و چون برنامه ندارد، آمار و ارقام دقیقی هم برای آن وجود ندارد. چند سالی است آمارها بهطور کامل و شفاف منتشر نمیشود که تولید را بلاتکلیف کرده، چون تولیدکنندگان نمیتوانند براساس آن، برنامهریزی کوتاهمدت و بلندمدت داشته باشد. انتظار داریم نهادهای متولی آمارهای با جزئیات و قابل تجزیه و تحلیلی ارائه کنند تا خلأ نبود یا عدمشفافیت دادهها برطرف شود که خود نوعی کمک به صنعت و تولید کشور است.آنچه شاهد آن هستیم این است که بهویژه در چند سال اخیر مشکلات تولیدکنندگان بهطور قابلتوجهی افزایش یافته که این امر اشتغالزایی را هم تحتتاثیر قرار داده است. در این میان اعداد و ارقامی که درباره احیای واحدهای تولیدی و میزان اشتغالزایی، تولید و... منتشر میشوند هم فاصله زیادی با واقعیت دارند. به عنوان نمونه درباره اشتغال، واقعیت این است که بسیاری از واحدهای ما با ظرفیتی کمتر از ظرفیت اسمی فعالیت میکنند و تا زمانی که یک واحد به ظرفیت کامل نرسد، ظرفیت پیشبینیشده برای اشتغال در آن واحد نیز محقق نمیشود. دادههای درستی دراختیار نداریم و بنابراین برنامهریزی مناسبی هم نداریم و در این شرایط طبیعی است که تولید هم آینده روشنی ندارد؛ در نتیجه رشد اقتصادی مناسبی هم نخواهیم داشت.
این وضعیت درنهایت تولید را دچار خسارتهای زیادی میکند. ادامه یافتن این روند به نفع اقتصاد و صنعت کشور نیست ازاینرو انتظار میرود دولت در یک سازکار مناسب پیشقدم شود تا تمام سازمانها و نهادها موظف باشند دادههای اقتصادی و آمارهای واقعی را منتشر کنند تا حاکمیت و دستگاههای اجرایی بتوانند بهدرستی از آنها استفاده کنند. باز هم تاکید میکنم که بدون دسترسی به اطلاعات دقیق، برنامهریزی برای آینده و تصمیمگیریهای اقتصادی ممکن نخواهد بود. این وضعیت نیازمند توجه ویژه از سوی مسئولان است تا بتوانند شرایط را برای تولیدکنندگان تسهیل کرده و از این طریق به رشد اقتصادی کشور کمک کنند. تا فرصت باقی مانده به داد تولید برسید.