امروزه صنعت آلومینیوم را باید یکی از ارکان کلیدی اقتصاد جهانی برشمرد؛ چراکه این فلز استراتژیک ضمن برخورداری از خواص منحصربه‌فردی همچون سبکی در عین استحکام بالا، مقاومت فوق‌العاده در برابر خوردگی، رسانایی الکتریکی و حرارتی مناسب، شکل‌پذیری عالی و حفظ استحکام در دمای پایین، تاثیرات گسترده‌ای بر بخش‌های مختلف اعم از ساخت‌وساز، خودروسازی، الکترونیک و… داشته است. در حالت کلی، صنعت آلومینیوم تحت‌تاثیر عواملی همچون هزینه‌های انرژی، پیشرفت فناوری‌های نوین و سیاست‌های تجارت جهانی بوده و از این‌رو چین و ایالات متحده امریکا به‌عنوان 2 غول نخست اقتصادی جهان و همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده آلومینیوم دنیا، همواره نقش بسزایی در تجارت و شرایط حاکم بر بازار این فلز ایفا کرده‌اند.

صنعت آلومینیوم در ایران به‌عنوان یکی از کشورهای برتر معدنی و فلزی جهان نیز با روند نسبتا روبه‌رشدی طی سالیان اخیر همراه بوده؛ به‌نحوی‌که طبق آمارهای ارائه‌شده توسط سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع‌معدنی ایران (ایمیدرو)، میزان تولید شمش آلومینیوم توسط 4 اسملتر آلومینیومی کشور در سال ۱۴۰۳ به ۶۰۴ هزار و ۵۲۶ تن رسیده است. اگرچه این رقم با میزان تولید هدف‌گذاری‌شده در افق ۱۴۰۴ یعنی دستیابی به تولید یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن شمش آلومینیوم اختلاف فاحشی داشته و تولیدکنندگان آلومینیوم کشور به‌دلیل چالش‌هایی نظیر عدم‌تامین مواد اولیه کافی (آلومینا)، قطعی برق در روزهای مختلف سال و… نتوانسته‌اند جامه‌عمل به اهداف برنامه‌ریزی‌شده خود بپوشانند. در چنین شرایطی، بدون شک عملکرد صنایع پایین‌دستی آلومینیوم که از شمش به‌عنوان ماده اولیه موردنیاز تولید محصولات آلومینیومی همچون پروفیل استفاده می‌کنند نیز، تحت‌تاثیر قرار گرفته و صنایع مذکور آن‌طور که باید و شاید در گذر زمان توسعه پیدا نکرده‌اند.

یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی تولیدکنندگان پروفیل آلومینیومی در کشور طی سالیان اخیر، عدم‌توسعه و اجرای پروژه‌های جدید عمرانی و ساختمانی، چه توسط دولت و چه بخش خصوصی بوده است. باتوجه به رکودی که در این سال‌ها بر صنعت ساخت‌وساز سایه افکنده، استفاده از پروفیل آلومینیومی که بیشترین کاربرد را در حوزه ساختمان‌سازی دارد نیز، تحت‌تاثیر قرار گرفته و منجر به کاهش تولید این محصول در کارخانه‌های فعال و حتی تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی کوچک‌مقیاس شده است. متاسفانه وضعیت پروژه‌های عمرانی و ساختمانی در بودجه دولت هر سال کم‌رونق‌تر از سال‌های قبل می‌شود و بخش خصوصی نیز چندان ریسک سرمایه‌گذاری در این بخش را نمی‌پذیرد.

عدم‌عرضه درست و کارشناسانه شمش آلومینیوم در بورس کالای ایران را می‌توان یکی دیگر از مشکلات اساسی تولیدکنندگان محصولات آلومینیومی، به‌ویژه پروفیل در کشور برشمرد. از آنجایی که نرخ شمش در بورس تاثیرپذیری بالایی از نرخ ارز دارد، با تغییر ناگهانی نرخ ارز روند عرضه و تقاضای شمش آلومینیوم مختل می‌شود؛ کمااینکه در روزهای پایانی سال ۱۴۰۳ و روزهای ابتدایی امسال نرخ ارز از ۱۰۰هزار تومان عبور کرد و سپس به‌دنبال آغاز مذاکرات ایران و ایالات متحده امریکا به کمتر از ۸۰ هزار تومان کاهش پیدا کرد. در حالی که نرخ شمش آلومینیوم در روزهای پایانی اسفند سال گذشته به بیش از ۲۸۰هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم نیز رسیده بود، حالا شاهد آن هستیم که این محصول در روز یکشنبه ۱۴اردیبهشت ۱۴۰۴، با حداکثر نرخ حدود ۲۳۰ هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم در بورس کالا معامله شده است. مقایسه این ارقام به‌خوبی نشان می‌دهد که افزایش و کاهش نرخ ارز تا چه میزان بر نرخ شمش و در نهایت نرخ تمام‌شده محصولات آلومینیومی تاثیرگذار است و از این‌رو نوسان نرخ ارز را نیز باید از دیگر چالش‌های موجود در این بخش دانست.

در سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» و در شرایطی که انتظار می‌رود، اقدامات حمایتی از سوی دولت و نهادهای ذی‌ربط از بخش تولید بیش از گذشته افزایش یابد، متاسفانه شاهد آن هستیم که نه‌تنها تسهیلات بانکی و حمایتی در اختیار تولیدکنندگان قرار نمی‌گیرد، بلکه در اقدامی بی‌سابقه، قطعی برق برخی واحدهای تولیدی و صنعتی از فروردین امسال آغاز شده که کاملا مغایر با شعار سال است. با این وجود، انتظار می‌رود بحران نقدینگی بانک‌ها با تدابیر دولت محترم در امسال مرتفع شده و یک وفاق و همدلی ملی برای به‌نتیجه رسیدن مذاکرات اخیر بین ایران و ایالات متحده امریکا در کشور ایجاد شود تا ضمن ایجاد ثبات نسبی در بازار ارز، تولیدکنندگان محصولات آلومینیومی به‌ویژه پروفیل بتوانند با آسودگی‌خاطر بیشتری شمش موردنیاز را تامین کنند و در مسیر تحقق اهداف و برنامه‌های خود گام بردارند.