سالی که بر منابع طبیعی گذشت
بهزاد انگورج کارشناس منابع طبیعی
هوای جنگلها و مراتع کشور گرگ و میش بود و اقدامات ضروری برای حفظ و بقای ثروتهای ملی برای نسل آینده بسیار مایوسکننده گذشت. سالی که برای مدیریت منابع طبیعی کشور گذشت، بهمراتب بدتر از سنوات قبل بود. اساسا نباید تکرار تاریخی داشته باشد که تلخ و سرد و سخت گذشت.
رئیس سازمان منابع طبیعی به دلایل نامعلومی حتی قبل از انتخابات زودهنگام و تشکیل دولت چهاردهم، در ۱۸تیر جابهجا شد و تا 5 آذر سرپرست ماند و سپس علی تیموری، سرپرست سازمان شد و حکم انتصاب علی تیموری بهعنوان معاون وزیر و رئیس سازمان در ۱۳بهمن صادر شد. بدینترتیب از ابتدای سال، ۱۱ ماه از سال در سازمان با اخبار نوبخت به تودیع و معارفه سرپرستان سپری شد و البته انتظار نبود کار خاصی در این مدت بدین شیوه مدیریت برای منابع طبیعی انجام شود.
سازمانی که خارج از برنامه و بدون طرحهای مصوب احیایی، اصلیترین وظیفه خود را اجرای کاشت یک میلیارد درخت در 4 سال میدانست، نهتنها نتوانست گزارش ارزیابی عملکرد ۲۵۰ میلیون اصله درخت کاشتهشده خود را گزارش کند، بلکه در عین بیانگیزگی، در حدود ۱۲۰میلیون اصله نهال تولید و توزیع کرد که بهطبع بدون برنامه مراقبت و نگهداری بدیهی است که با ۹۰ درصد خشکیدگی مواجه باشد.
چند مورد از این دست را در ادامه مرور میکنیم:
- رئیس جدید سازمان دستور بازگشایی جاده طرحهای جنگلداری و بهرهبرداری از درختان شکسته افتاده اطراف شبکه جاده را که سرپرست قبلی صادر کرده بود، با افتخار لغو کرد.
- روند تهیه طرح جایگزین در ۲۰ حوضه آبخیز و در سطح 4 اداره کل شمال کشور با دستورالعمل و شرح خدمات ادامه یافت که طبق قانون برنامه ششم تهیه شد و بهطبع مغایر با مفاد ماده ۳۶ قانون برنامه هفتم شناخته میشود و حتی به تصویب دفتر نظام فنی اجرایی نرسید و البته محکوم به سرنوشت طرحهای حفاظتی مصوب سال ۱۳۹۹ است، به سرانجامی نخواهد رسید و هیچکسی خود را در ارتباط با چنین هزینههای بیسرانجامی پاسخگو نمیبیند. گویا در دوران رکود اقتصادی، زامبیسازی مدیریت منابع طبیعی بهجای ظرفیتسازی نشسته است.
- رخدادهای مرتبط با چگونگی اجرای استراحت جنگل اغلب، نتیجه باقی ماندن در زندان گذشته با اندیشههای جنگلخواری و غارت جنگلها! بیتوجه به حجم ۵۰۰هزار مترمکعبی از طرحها که اکنون بعد از گذشت 10سال توقف و بهرهبرداری و تعطیلی طرحها کسی پاسخگو نیست که حجم مصرف کنونی ۱۲میلیون مترمکعبی صنایع چوب کشور چگونه و از کجا تامین میشود؟
اساسا مخالفان بهرهبرداری نمیتوانستند قرارداد دهساله ببندند. بازپسگیری جنگلها کار سادهای است و کار سخت آن است که این جنگلهای تحتپوشش طرح را، از مجریان طرحها تحویل بگیرند و داراییهای زیستی و تملکی آن را حفاظت و مراقبت کنند! آنها هر ساله خسارتی چند هزار میلیارد تومانی به جنگلها تحمیل کردند تا خودشان را ثابت کنند.
یکی از همکاران قدیم میگفت؛ قبل عید در یکی از بخشها مدیری عوض شد و من برایش پیام تبریک دادم و در فروردین به بهانه تبریک عید از او پرسیدم، چه خبر و اجرای چه کارهایی را شروع کرده است. خیلی صادقانه گفت فعلا که اول سال است و هنوز بودجه را ابلاغ نکردهاند تا ببینیم چه وضعی خواهیم داشت. به او گفتم با این همه ثروتی که شما بهعنوان مدیر کل در اختیار دارید، بیشتر به ابتکار عمل نیاز دارید، نه بودجهای که برحسب تجربه سنوات قبل میدانید که وجود ندارد.