مهمترین چالش در صنعت برق
حمیدرضا صالحی ـ نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی
میتوان ریشه عدمسرمایهگذاری در صنعت برق را عواملی همچون مداخله دولت در اقتصاد و قیمتگذاری در این حوزه، وجود دستورات غیرواقعگرایانه در زمینه نرخ انرژی دانست که منجر به مشکلاتی شدهاند. این عوامل باعث شدهاند که صنعت انرژی نتواند بهطورموثر پیشرفت کند و سرمایهگذاریهای بخش خصوصی و دولتی در این صنعت کاهش یابد.
صنعت برق بهعنوان یکی از پیشنیازهای اساسی بسیاری از صنایع دیگر شناخته میشود و نقش مهمی در سطح بینالمللی ایفا میکند؛ اما خاموشیهای مکرر در نقاط مختلف کشور نشاندهنده چالشهای متعددی است که این صنعت با آن روبهروست. در حال حاضر، توازن نامناسبی بین تولید و مصرف برق در کشور وجود دارد و منابع درآمدی نفتی و رویکردهای قبلی دیگر قادر به ایجاد تعادل در این زمینه نیستند. ایجاد یک نهاد نظارتی منظم برای تنظیم این صنعت موضوعی است که در سالهای اخیر به آن توجه شده، اما هنوز ساختار و زمان تاسیس آن مشخص نیست.
مسائل موجود در صنعت برق را میتوان به چندین بخش تقسیم کرد، اما عدمسرمایهگذاری در این حوزه بهعنوان بزرگترین چالش شناخته میشود. باید اشاره کرد که دولت سیزدهم و همچنین دولتهای قبلی در این زمینه رویکردهای مناسبی نداشتهاند. در سالهای اخیر، دولتها همواره سعی کردهاند تا بودجه موردنیاز صنعت برق را از درآمدهای نفتی تامین کنند.
این روش تا حدی به نیازهای صنعت برق پاسخ میدهد و بودجه لازم از این طریق تامین میشود. باتوجه به بازار مناسب نفت ایران در سطح بینالمللی، این کشور میتوانست با استفاده از درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت، نرخ برق را در دفاتر مربوطه تعیین کرده و براساس معیارهای خود، نرخ فروش را مشخص کند.
اگر خسارتی وجود داشت، میتوانست با استفاده از درآمدهای ارزی حاصل از نفت آن را جبران کند؛ اما در حال حاضر، با تشدید تحریمها، درآمدهای ارزی کشور بهشدت کاهش یافته و صنعت برق با مشکلات زیادی روبهرو شده است. شایان ذکر است که دولت میتوانست رویکردهای متفاوتی را در این زمینه اتخاذ کند و با کاهش حضور خود در صنعت برق، زمینه را برای ورود بخش خصوصی فراهم کند تا بازار عرضه و تقاضای مناسبی شکل بگیرد؛ اما دولت به روشهای قبلی خود ادامه داده و این روند نیازمند منابع بیشتری است. همانطور که میدانید، منابع ما در حال کاهش هستند و بازار صنایع نفتی کشور نیز بهشدت محدود شده است. ترکیب این عوامل باعث بروز چالشهای اساسی در صنعت برق میشود.
اگر از ظرفیتهای بخش خصوصی بهرهبرداری نکنیم، هیچ گزینه دیگری برای تامین نیازهای مصرفی برق کشور وجود نخواهد داشت. برای افزایش تولید برق در کشور، باید چند اولویت را مدنظر قرار دهیم. نخستین اقدام، قیمتگذاری واقعی در این حوزه است. برای دستیابی به این هدف، میتوانیم قیمتها را بهصورت پلکانی افزایش دهیم تا در نهایت ارزش واقعی این انرژی در بازار بهخوبی نمایان شود. البته این افزایش قیمتها باید براساس نظرات کارشناسان و بهصورت اولویتبندیشده انجام گیرد.
لازم به ذکر است که تحقق این امر و اجرای آن به یک تا 2 سال زمان نیاز دارد، اما در نهایت میتوانیم نتایج و رشد این صنعت را مشاهده کنیم. پس از این مرحله، باید شرایط بیشتری برای حضور بخش خصوصی در این حوزه و نهاد رگلاتوری فراهم شود و در نهایت، بازارهای صادراتی میتوانند فرصتی طلایی برای تولیدکنندگان صنعت برق بهشمار آیند.