راه سخت سرمایهگذاری در صنعت برق
محمدحسین دیدهبان کارشناس انرژی
سرمایهگذاری در صنعت برق کشور کاهش یافته که این امر منجر به افت تولید برق نسبت به افزایش مصرف شده و ناترازیهای موجود را تشدید کرده است. هرچند اقدامات متعددی در زمینه مدیریت مصرف برق انجام شده، اما این تدابیر بهتنهایی قادر به حل مشکل کمبود حدود ۱۵هزارمگاوات برق در کشور نیستند و فقط میتوانند در بهترین حالت حدود ۲ هزار مگاوات از کسری را جبران کنند. بنابراین، نیاز به راهحلهای اساسیتری برای این معضل احساس میشود.
سیاستهای کنونی برای کنترل مصرف برق در بخشهای خانگی، صنعتی و کشاورزی نمیتوانند کمبود برق را جبران کنند. واقعیت این است که کشور در زمینه تولید برق عقبمانده است و باید بخش خصوصی را به افزایش تولید و تاسیس نیروگاههای جدید ترغیب کرد.
در حال حاضر، برخی صنایع مانند پتروشیمی که قابلیت تولید برق دارند، مازاد تولید خود را به شبکه برق کشور عرضه میکنند. اما در مواقعی که این صنایع به برق نیاز دارند، صنعت برق بهموقع در راستای تامین نیاز آنها اقدام نمیکند. این نوع عدمهمکاری متقابل، انگیزه سرمایهگذاری در صنعت برق را کاهش میدهد. برای حل مشکل کمبود برق در کشور، نیاز به برنامهریزی و همکاری میان دولت و بخش خصوصی وجود دارد تا موانع موجود برطرف و تولید برق افزایش یابد.
دولت با چالشهای زیادی در پرداخت بدهیهای خود به تولیدکنندگان برق مواجه است و نتوانسته بهطورموثر بدهیهای خود به بخش خصوصی را تسویه کند. این وضعیت باعث شده است که بخش خصوصی با مشکلات مالی جدی روبهرو شود و برای ادامه فعالیتهای خود با چالشهای مالی بزرگی دستوپنجه نرم کند.
کشور ما همواره از یارانهها برای مدیریت امور استفاده کرده و این موضوع بهویژه در حوزه انرژی بهوضوح قابلمشاهده است. این وضعیت در سالهای اخیر شکل گرفته و اصلاح نواقص موجود بهسادگی امکانپذیر نیست. برای حل چالشهای فعلی، باید از حداقل دو دهه پیش اقدام میشد تا به ثبات نسبی در صنعت برق دست پیدا کنیم.
متاسفانه در دولتهای نهم و دهم، صنعت برق بهدلیل بیتوجهی هشتساله بهطورکامل راکد مانده و هیچ تلاشی برای سرمایهگذاری و افزایش ظرفیت نیروگاهها انجام نشده است. اگر دولتها بهطورسالانه به موضوع برق توجه میکردند و با برنامهریزی و هدفگذاری مناسب، نیروگاهها را توسعه میدادند، اکنون نهتنها در تولید برق با مشکلی مواجه نبودیم، بلکه این حجم از بدهی دولت به بخش خصوصی نیز وجود نداشت. متاسفانه تحریمهای غرب و عدممدیریت و برنامهریزی مناسب باعث شدهاند که زیرساختهای صنعت برق کشور در حالت رکود باقی بماند و سرمایهگذاری در این بخش با چالشهای زیادی روبهرو شود.
ایران قادر است برق را از کشورهای همسایه و کشورهایی که از نظر فنی مشابه خودش هستند، خریداری کند. ارمنستان، آذربایجان، ترکیه و حتی پاکستان میتوانند گزینههای مناسبی برای تامین برق ایران باشند. همچنین، ایران میتواند از طریق ترکیه و گرجستان، برق را از کشورهای اروپایی وارد کند. با این حال، برای بهبود وضعیت برق در بلندمدت، نیاز به سرمایهگذاریهای جدی احساس میشود.
وضعیت برق در ایران به نقطه بحرانی رسیده است، در حالی که برخی همسایگان با مازاد تولید برق مواجهند. اما تحریمهای اقتصادی مانع از آن شده که ایران بتواند سرمایهگذاریهای لازم را در این زمینه انجام دهد. صنعت برق کشور بهعنوان یکی از صنایع کلیدی اقتصادی شناخته میشود و نقش مهمی در رشد سایر صنایع ایفا میکند. عدمسرمایهگذاری مناسب در زیرساختهای این بخش میتواند به چالشهای جدی در مسیر رشد اقتصادی کشور منجر شود. در حال حاضر، اقتصاد ایران با رشد ۴ درصدی مواجه است و ادامه کمبود برق میتواند به کاهش سرعت تولید در کشور منجر شود.
طبق اعلام مسئولان، امسال کشور با کسری حدود ۱۵هزارمگاوات برق مواجه است. این کمبود عمدتا بین مصرفکنندگان بزرگ نظیر صنایع فولاد، سایر صنایع فلزی و پتروشیمیها تقسیم میشود که نتیجه آن کاهش تولید و در نهایت افت رشد اقتصادی خواهد بود. ادامه این وضعیت بدون تردید کشور را به دورهای از رکود پایدار خواهد کشاند.