فرصتی برای سرمایه‌گذاری خصوصی

رضا فلاح اقلیم‌شناس

فلاح..

در سال‌های اخیر، شرکت‌های بیشتری متعهد شده‌اند تا با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خود، تا جایی که می‌توانند، به توقف تغییرات آب و هوایی کمک کنند. با این حال، بسیاری از کسب‌وکارها نیز متوجه شدند که نمی‌توانند به‌طورکامل انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را حذف کنند یا حتی سرعت انتشار آن را به‌حدی که دوست دارند، کاهش دهند. این چالش به‌ویژه برای سازمان‌هایی که هدف‌شان دستیابی به انتشار خالص صفر است، دشوار است. در واقع انتشار خالص صفر یعنی حذف گازهای گلخانه‌ای به همان میزانی که به هوا وارد می‌شود. به‌همین‌منظور، در بسیاری از این سازمان‌ها، برای جبران انتشار گازهای گلخانه‌ای که نمی‌توانند با روش‌های دیگر آن را از بین ببرند، استفاده از اعتبارات کربن، راهی ضروری تلقی می‌شود.

نهادی با عنوان بازار مبادله کربن که سازکار مبادله انتشار در آن شکل می‌گیرد، در پی تلاش‌های بین‌المللی، به‌منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان شکل گرفته است. بررسی اسناد بالادستی در زمینه بهینه‌سازی انرژی در کشور، نشان‌دهنده آن است که طی ۲ دهه گذشته، سیاست‌های کلان و قوانین بسیاری برای بهینه‌سازی انرژی در کشور تدوین و ابلاغ شده است؛ می‌توان با نگاه به این سیاست‌ها و قوانین فهمید که توسعه و اجرای برنامه‌های بهبود کارآیی انرژی، چالش مهم کشور در سال‌های گذشته بوده است. متاسفانه اجرای برنامه‌های بهبود کارآیی انرژی، به‌دلیل تداوم اختصاص حجم قابل‌توجه یارانه‌های انرژی و پایین بودن نرخ حامل‌های آن به‌کندی پیش رفته است. براساس مطالعات انجام‌شده در کشور، اگر سیاست‌های کلی درباره بهینه‌سازی انرژی به‌اجرا درمی‌آمد، می‌توانست منجر به صرفه‌جویی بیش از ۷ میلیارد بشکه نفت در مصرف انرژی طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ شود و بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار انباشت سرمایه را طی همین سال‌ها در پی داشته باشد. بنابراین، اجرا نشدن سیاست‌های بهینه‌سازی انرژی سبب شده از یک‌سو، نه‌تنها فرصت توسعه از دست برود و اهداف مربوط به ارتقای سطح زندگی مردم محقق نشود، بلکه کاهش تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای هم رخ ندهد.

تحلیل ساختار بازار انرژی ایران طی سال‌های اخیر، نشان‌دهنده آن است که پیاده‌سازی بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط‌زیست یک الزام در اقتصاد انرژی کشور است. پیاده‌سازی این بازار، نهادی را در اقتصاد کشور شکل می‌دهد که در پی آن، هم‌افزایی قابل‌توجهی میان افزایش کارآیی و بهره‌وری در اقتصاد، رشد اقتصادی، توسعه اجتماعی و گذر به اقتصاد کم‌کربن و سبز شکل بگیرد. در این بازار، فرصت‌های بسیاری برای ایفای نقش بخش خصوصی کارآفرین و دانش‌بنیان‌ها به‌منظور ایجاد فعالیت‌های توسعه‌محور فراهم می‌شود. همچنین، بازار انرژی امکان تعامل پایدار اقتصاد ایران را با اقتصاد جهان فراهم می‌کند و ضمن ایجاد پیوند با بازار جهانی مبادله کربن، زمینه‌ساز مشارکت فعال ایران در تلاش‌های بین‌المللی برای مقابله با تغییرات اقلیمی خواهد بود.

تعیین نرخ کربن در این بازار، به‌دلیل پیچیدگی آثار انتشار کربن و ابعاد جهانی آن، به‌طورمعمول امری دشوار است. مالیات بر کربن، سازکار مبادله انتشار و اعتبار کربن از جمله سازکارهایی هستند که اساس و چارچوب نرخ کربن در کشورها و مناطق مختلف به‌شمار می‌روند.

بستری برای کاهش انتشار

ایجاد سازکار مبادله انتشار کربن در یک محدوده جغرافیایی، کمک می‌کند اقدامات فنی، فیزیکی و نرم‌افزاری برای کنترل تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای در یک محدوده معین به‌کار گرفته شود و مبادله انتشار بین شرکت‌کنندگان محلی در بازار را امکان‌پذیر کند. در فرآیند سازکار مبادله انتشار کربن بستری فراهم می‌شود که در آن میزان کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ارزش اقتصادی پیدا می‌کند و این ارزش اقتصادی در بازار مبادله انتشار خود را نشان می‌دهد، چراکه تاثیرات انباشت گازهای گلخانه‌ای، جهانشمول و فراگیر است. گفتنی است، ارزش اقتصادی در مقیاس بین‌المللی شکل می‌گیرد و ایجاد ارتباط طرح‌های مبادله انتشار کربن در مناطق و کشورهای مختلف، امکان مبادله کاهش انتشار در بازار جهانی را فراهم می‌آورد. این وضعیت باتوجه به تجربه ۲ دهه گذشته رو به توسعه است و بهره‌برداری از ارزش اقتصادی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و گذار به اقتصاد سبز را برای همه کشورها ممکن می‌سازد.

بی‌شک در آینده‌ای نزدیک بدون اجرای اقدامات مشخص برای افزایش کارآیی انرژی، امکان تامین انرژی موردنیاز برای توسعه اقتصادی و اجتماعی بسیار محدود خواهد شد. گفتنی است، باوجود این شرایط، ضرورت اجرای طرح‌ها و پروژه‌هایی که دستاورد جانبی آنها کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است، بیش از گذشته احساس می‌شود. بنابراین، ایجاد سازکار مبادله انتشار کربن و بازار بهینه‌سازی انرژی، می‌تواند یک راهکار برای گسترش امکانات در راستای بهینه‌سازی انرژی و نیز توسعه پایدار کشور باشد.

دیدگاهتان را بنویسید

بخش‌های ستاره دار الزامی است
*
*

آخرین اخبار

پربازدیدترین