تعرفهگذاری پلکانی گاز و سیگنالدهی به پرمصرفها
نادیا محرابی-کارشناس انرژی
اجرای فاز دوم تعرفهگذاری پلکانی گاز و دریافت نرخ واقعی گاز از مشترکان پرمصرف اهمیت بسزایی در چشمانداز انرژی ایران دارد. با قیمتگذاری دقیق گاز براساس الگوهای مصرف، ایران میتواند مصرف بیش از حد الگوی بهینه را کنترل و از استفادههای لاکچری، لوکس و غیرضروری جلوگیری کند. اجرای فاز دوم تعرفهگذاری پلکانی یک سیگنال قیمتی مناسب به پرمصرفها در راستای اصلاح مصرف خود خواهد داد و اینکه در نهایت در صورت عدمکنترل مصرف، پرمصرفها با قبوض میلیونی نقرهداغ خواهند شد.ایران با موضوع مهم ناترازی انرژی و اتلاف و هدررفت بالای انرژی دستوپنجه نرم میکند که سالها ادامه دارد و نیازمند توجه فوری و مداخله سیاستی است. منابع کشور بدون ایجاد ارزشافزوده مصرف میشود و سرانه مصرف انرژی به طرز نگرانکنندهای بالاست. این یادداشت بر نیاز مبرم برای پرداختن به اتلاف انرژی و ناترازی انرژی در ایران تاکید میکند و بر اهمیت سیاستهای خاص بخش، اقدامات غیرقیمتی و رویکردی جامع که مشوقها و مجازاتها را برای بهینهسازی مصرف انرژی ترکیب میکند، تاکید میکند.
موضوع اتلاف انرژی در ایران با سوزاندن نفت خام در بخشهایی مانند گاز و بنزین به سطوح بحرانی رسیده است. رئیس مجلس ایران اخیرا فاش کرده ا که کشور بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار اتلاف انرژی ناشی از سوءاستفاده و سوءمصرف را تجربه میکند. این ضایعات چالش مهمی برای تولید انرژی، مصرف صنعتی و بخشهای غیرصنعتی ایجاد میکند. برای مقابله موثر با این مشکل، تعریف یک چارچوب براساس یک سیاست جامع که هر بخش را هدف قرار دهد، ضروری است.برای رسیدگی به اتلاف انرژی و ناهماهنگی بهطور جامع، سیاستهای خاصی متناسب با هر بخش باید اجرا شود. اقدامات تعمیمیافته ممکن است بهطور موثر به چالشهای منحصر به فرد پیشروی بخشهای مختلف نپردازد؛ بنابراین، یک رویکرد خاص بخش، درک دقیقتری از مسائل را امکانپذیر و راهحلهای هدفمند را تسهیل میکند. این رویکرد مستلزم انجام ارزیابیهای کامل از الگوهای مصرف انرژی، شناسایی مناطق ضایعات و طراحی سیاستهای متناسب با آن است.
در بخش خانگی، سیاست کلیدی باید بر ایجاد انگیزه در مردم برای بهینهسازی مصرف انرژی متمرکز باشد. این امر میتواند از طریق ارائه یارانه انرژی براساس کدهای ملی فردی و محاسبات سرانه محقق شود. اجرای سیستم تعرفه پلکانی برای مصرفکنندگان انرژی بالا در این زمینه ضروری است. هنگامیکه نرخ برای مصرفکنندگان بالا به سطح غیریارانهای برسد، باید بازاری برای تجارت سهمیههای انرژی استفاده نشده ایجاد شود. این بازار باعث ایجاد رقابت بین قیمتهای یارانهای و غیریارانهای میشود که منجر به تعادل نرخ جدید برای تبادل انرژی میشود. سیستم تعرفه پلکانی، نهتنها مشوق کاهش مصرف انرژی در میان مصرفکنندگان بالاست، بلکه الگوهای مصرف بهینه را نیز ترویج میکند. برای ایجاد یک بازار موثر برای تبادل انرژی، جذاب کردن آن برای مشترکان پرمصرف برای کاهش مصرف انرژی بسیار مهم است. این امر مستلزم تعیین نرخ رقابتی بورس انرژی نزدیک به نرخ غیریارانهای است. با انجام این کار، بازار مصرفکنندگان بالا را تشویق میکند تا شیوههای کارآمدتر را اتخاذ کرده و الگوهای مصرف خود را با سطوح بهینه تراز کنند. ایجاد این بازار، رقابت را تقویت و تلاشهای صرفهجویی در انرژی را در میان مشترکان تشویق میکند.
همچنین گام نخست شکلگیری چنین بازاری، دستیابی به نظام تعرفهگذاری پلکانی پرمصرف است؛ از همینرو در اجرای فاز دوم تعرفهگذاری پلکانی پرمصرفها، دریافت نرخ واقعی گاز از مشترکان پرمصرف برای کنترل مصرف بیرویه، ممانعت از استفادههای لوکس و ایجاد منابع جدید برای توسعه زیرساختهای گاز ایران بسیار مهم است. با قیمتگذاری دقیق گاز براساس الگوهای مصرف و همسویی آن با قیمتهای صادراتی، دولت میتواند مصرف مسئولانه مشترکان پرمصرف را تشویق کند، استفاده ناکارآمد را برطرف و درآمد اضافی برای سرمایهگذاری در توسعه زیرساختها ایجاد کند. اجرای فاز دوم تعرفهگذاری پلکانی پرمصرفها و دریافت نرخ واقعی گاز از مشترکان پرمصرف، اهمیت بسزایی در چشمانداز آینده انرژی ایران دارد. با قیمتگذاری دقیق گاز براساس الگوهای مصرف، ایران میتواند مصرف بیش از حد الگوی بهینه را کنترل کند، از استفاده لاکچری و لوکس جلوگیری و منابعی برای سرمایهگذاری در توسعه زیرساخت گاز تولید کند. این رویکرد باعث ترویج مصرف مسئولانه انرژی، تضمین عدالت و برابری در قیمتگذاری و اصلاح هدفمند یارانههای انرژی و افزایش کارآیی توزیع گاز ایران میشود. اجرای فاز دوم تعرفهگذاری پلکانی یک سیگنال قیمتی مناسب به پرمصرفها برای اصلاح مصرف خود خواهد داد و در نهایت در صورت عدمکنترل مصرف، پرمصرفها با قبوض میلیونی نقرهداغ خواهند شد.