خاورمیانه از بسیاری جهات در میان آسیب‌پذیرترین مناطق جهان در برابر تاثیرات بالقوه تغییرات آب‌وهوایی و بلایای طبیعی قرار دارد. چالش‌های زیست‌محیطی ممکن است فشارهای اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی موجود بر بخش‌های مختلف مانند آب، کشاورزی، زیرساخت‌ها، بهداشت و گردشگری را تشدید کند و به‌طورقابل‌توجهی مانع تلاش برای دستیابی اهداف توسعه پایدار در این کشورها شود. بحران زیست‌محیطی به‌ویژه بحران ریزگردها که طی سال‌های اخیر چالشی جدی برای منطقه خاورمیانه بوده است، همکاری کشورهای منطقه را می‌طلبد. مدیریت بحران‌های منطقه‌ای، نیازمند شکل‌گیری همکاری و همگرایی میان کشورهای یک منطقه است. حل بحران‌های زیست‌محیطی نیز از جمله مسائلی است که از این امر مستثنا نیست. بدیهی است در صورت عدم‌شکل‌گیری همگرایی منطقه‌ای، مدیریت این بحران با چالش جدی مواجه خواهد شد. به‌منظور کاهش این چالش‌ها، ایران و عربستان ۲ کشوری هستند که در منطقه خاورمیانه، چالش‌های زیست‌محیطی مشترکی دارند؛ چالش‌هایی نظیر تغییرات اقلیمی که تاثیرات آن در خاورمیانه چندین برابر متوسط جهانی بیشتر است. آلودگی هوا، بیابان‌زایی، آلودگی آب و.... حال باتوجه به این معضلات، ۲ کشور می‌توانند برای فائق آمدن به این چالش‌ها، همکاری‌های موثر و مثمرثمری را در پیش بگیرند. در واقع، می‌توانند در اجرای برنامه‌های مشترک زیست‌محیطی و توسعه آن، گام‌های موثری بردارند. بخشی از این همکاری‌ها، می‌تواند در زمینه تبادل دانش و فناوری محیط‌زیستی باشد. این موضوع می‌تواند منجر به توسعه فناوری‌های سازگار با محیط‌زیست شود که به مدیریت منابع‌طبیعی و کاهش انتشار آلاینده‌ها کمک کند. نه‌تنها در میان کشورهای خاورمیانه، بلکه در مقیاس جهانی برای پیروز شدن بر مشکلات و تنش‌های زیست‌محیطی باید همکاری‌های بین‌المللی شکل بگیرد و افزایش پیدا کند. بی‌شک، بخش زیادی از اجرای این تفاهمات و پیشنهادات مربوط به مسائل سیاسی است که باید تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌ای اتخاذ شود و اگر برخی موضوعات این‌چنینی حل و فصل نشوند، شاید این مشارکت‌ها هم، تنها روی کاغذ باقی بماند و به مرحله اقدام و عمل نرسد، هرچند سیاست نباید مانع از مشارکت‌های زیست‌محیطی شود. در کل، می‌توانیم در زمینه‌های مختلف محیط‌زیستی با عربستان مشارکت داشته باشیم و اصلی‌ترین چالش‌ها، تغییرات اقلیمی است که می‌تواند فصل مشترک از همکاری‌ها را رقم بزند.

از آنجایی که همواره بکارگیری نوآوری‌ها و فناوری‌ها، بهبوددهنده شرایط هستند، می‌توانند میزان بهره‌وری را در بخش‌های مختلف اصلاح کنند و بازوی کمکی مطمئنی برای مقابله با تغییر اقلیم باشند. همچنین باتوجه به اینکه استقبال چندانی از راهکارهای داده‌شده به صنعتگران در بحث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نمی‌شود، تمرکز دانش‌بنیان‌ها باید روی سازگاری باشد و اگر بتوانند در این حوزه فعالیت داشته باشند، می‌توانیم اقدامات تاثیرگذاری را به‌سرانجام برسانیم.

ارائه راهکارهای مناسب برای تغییر زیرساخت‌ها یا حتی ارائه زیرساخت‌های جدید، می‌تواند یکی از رویکردهای مهم شرکت‌های دانش‌بنیان در بحث سازگاری با تغییر اقلیم باشد. باتوجه به وابستگی اقتصاد ما به صنعت نفت و تحریم‌های اعمال‌شده، تصمیم‌گیران در کشور ما ترجیح می‌دهند اقدامات سازگاری را در پیش گیرند تا اقداماتی که مربوط به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. به‌همین‌دلیل، شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در بحث‌های بهینه‌سازی انرژی، تاثیر جدی روی سازگاری داشته باشند و کشور را از هدف تاثیرات زیانبار تغییر اقلیم قرار گرفتن نجات دهند.بکارگیری فناوری‌ها می‌تواند به تقویت زیرساخت‌ها و نوسازی آنها بینجامد. در واقع، با ایجاد فضاهای جدید می‌توانیم در برابر میزان شدت و تاثیراتی که تغییرات اقلیم بر محیط می‌گذارد، ایستادگی و آنها را کنترل کنیم و برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای با کمک فناوری، باید رویکردهای متفاوت‌تری را از بحث‌های سازگاری در پیش بگیریم.

حال وقتی صحبت از استفاده از فناوری می‌کنیم، لازمه آن تامین مالی است و در گام بعدی باید زیرساخت‌های لازم را برای کاربرد آن را در اختیار داشته باشیم. اگر می‌بینیم که استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای حل چالش‌های زیست‌محیطی هزینه‌بر است، یعنی زیرساخت کافی را نداریم. بی‌شک حل چالش‌های زیست‌محیطی از ۲ فاکتور مهم پیروی می‌کند؛ یکی بحث تامین مالی و دیگری استفاده از فناوری‌های نوین در حل چالش‌ها است که به‌میزان بهره‌مندی از دانش روز بر می‌گردد. در واقع، اگر از ابزار جدید متناسب با تغییرات جدید استفاده نکنیم و نتوانیم زیرساخت‌های خود را به‌روز و تقویت کنیم، قاعدتا فناوری‌های قدیمی نمی‌توانند ما را در مبارزه با چالش‌ها پیروز کنند. به‌اعتقادمن، استفاده از فناوری‌ها می‌تواند موجب پیشگیری از بروز بسیاری از چالش‌های زیست‌محیطی باشد و همین امر از هزینه‌های زیست‌محیطی می‌کاهد. بنابراین، یکی از راهکارهایی است که می‌توان در قبال چالش‌های زیست‌محیطی با آن مواجه شد، استفاده از دانش روز و فناوری‌های نوین در حوزه محیط‌زیست است. بی‌شک برای حل چالش‌های زیست‌محیطی، در کنار همکاری‌های لازم مشترک منطقه‌ای، اقدام فوری در راستای افزایش آگاهی عمومی، تقویت سیاست‌های زیست‌محیطی، اصلاح و تقویت قوانین و مقررات زیست‌محیطی و تامین مالی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سازگار با محیط‌زیست نیز ضروری است.