لزوم صرفهجویی در صنایع پتروشیمی
جواد قیصریان ـ کارشناس صنایع پتروشیمی
مسلما هر واحد صنعتی بهینهسازی را یکی از اصول کاهش مصرف و هزینه میداند. موضوع این است که اجرای این موضوع تا چه حد ممکن و قابلاجرا است. در شرایط تحریمی نمیتوان وارد رقابت در بازار آزاد شد. بهای کمنرخ انرژی و خوراک و همچنین نیروی انسانی ارزانتر، نرخ نهایی محصول را برای ورود به بازار جهانی رقابتپذیر میکند. اجرای بهینهسازی در صنعت پتروشیمی برخی فرصتها و چالشهای خاص را دارد. در شرایط تحریمی، ممکن است دسترسی به تکنولوژیهای بهروز و تجهیزات پیشرفته محدود شده باشد، اما همچنان میتوان با متمرکز شدن بر بهبود فرآیندها، بهرهوری از تکنولوژیهای موجود و بهینهسازی استفاده از منابع موجود، تلاش کرد تا بهبودهای قابلتوجهی در عملکرد صنعت پتروشیمی ایجاد شود. بسیاری از تجهیزات صنایع پتروشیمی، دستگاههای قدیمی هستند که دقیقا بهسبب مصرف زیاد سوخت و خوراک در کشورهای پیشرفته از رده خارج شدهاند. میزان مصرف انرژی صنایع پتروشیمی کشور بسیار بیشتر از صنایع کشورهای رقیب است که در صورت استفاده از خوراک با نرخ واقعی، بعید است توان رقابت داشته باشند. تمامی کشورهای دارای ذخایر انرژی از این ذخایر بهعنوان ابزاری برای فراهم آوردن سرمایهگذاری استفاده میکنند. ایران دارای ذخایر گازی قابلتوجهی است که میتواند بهعنوان یک فرصت برای سرمایهگذاری در حوزه پتروشیمی به آن نگاه کرد. زمانی که نرخ خوراک صنایع پتروشیمی از ۸ سنت عبور کرد، در عمل واحدهای پتروشیمی با بحران روبهرو شدند، چراکه مزیت رقابت آنها کوچکتر شده بود. فرمول قیمتگذاری به کشورهای اروپایی و امریکایشمالی که در عمل مصرفکننده گاز هستند، گره خورده است. خوشبختانه، بهای گاز در اروپا کاهش پیدا کرد و بهسبب اینکه فرمول نرخ خوراک با اعمال تغییرات این قاره تعریف شده بود، در حال حاضر مناسب است. بازار اروپا هماکنون برای محصولاتی مثل متانول و اوره بسیار مناسب است،زیرا بسیاری از واحدهای صنعتی پتروشیمی اروپا تولید خود را بهحداقل رساندهاند. بخش خصوصی باید بتواند از این فرصت برای ارزآوری هم که شده، استفاده کند. اگر پتروشیمیها توان خود را روی بهینهسازی بگذارند، سرعت تقویت صنایع پاییندستی کند میشود. پس بهترین راهحل این است که بهصورت پلکانی، بهینهسازی در صنعت پتروشیمی کشور اجرا شود. بهینهسازی در صنعت پتروشیمی میتواند به بهبود و تقویت صنایع پاییندستی کشور کمک کند. اعمال رویکرد پلکانی بهینهسازی در صنعت پتروشیمی به این معناست که بهبودهای کوچک و قابلاجرا در سریعترین زمان ممکن انجام شوند و سپس با تجزیه و تحلیل نتایج و ادامه بهبودها، بهبودهای بزرگتر و پیچیدهتر اعمال شوند. بهینهسازی در صنعت پتروشیمی میتواند در زمینههای مختلفی انجام شود؛ بهطورمثال، بهبود عملکرد و بهرهوری در واحدهای تولید، کاهش مصرف انرژی و مواد اولیه، بهینهسازی فرآیندهای تولید، بهبود مدیریت زمان و برنامهریزی تولید، بهینهسازی زنجیره تامین و مدیریت موجودی، کاهش هدررفت و آلودگی، بهبود کیفیت محصولات و ... .