وزارت صمت پاسخگو باشد
محمدعلی قدیری-کارشناس حوزه انرژی
واردات بنزین به یک پاشنه آشیل اساسی برای کشور تبدیل شده است. مقصر اصلی این وضعیت، مصرف بالای خودروهای فعال داخلی چه خودروهای فرسوده و خودروهای تولیدی جدید با میانگین مصرف بالاست. باید هر چه سریعتر به این وضعیت رسیدگی کنیم و بدانیم که اصلاح صنعت خودرو کشور مقدمه اصلی آن و یکی از راهکارهای اساسی برای رفع این معضل است.در لایحه بودجه ۱۴۰۳ دولت به پیشبینی هزینه حدود ۳ میلیارد دلاری برای واردات بنزین پرداخته است. بهاینترتیب، درحالیکه در سال ۱۴۰۱ صادرات بنزین داشتیم و کشور از حدود یک میلیارد دلار ارزآوری منتفع شد، حالا به هزینهکرد حدود ۳ هزار میلیارد دلاری برای واردات بنزین نیاز داریم؛ موضوعی بسیار مهم که نمیتوان آن را نادیده گرفت.با توجه به کسری بودجه ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی که واردات بنزین به کشور تحمیل میکند، کلیات بودجه در مجلس رد شد. آمار و ارقام موجود نشان میدهد اگر مشکل ناترازی بنزین را با روشهایی مانند اصلاح کیفیت خودروها، نوسازی ناوگان حملونقل شخصی و عمومی، بهبود جادهها، تنوعبخشی به سبد سوختی کشور و موارد دیگر حل نکنیم، در باتلاقی گیر خواهیم افتاد که نتیجه آن جز هدررفت منابع ارزی کشور نخواهد بود. ناترازی بنزین یک راهحل ندارد و باید برای رفع آن، مجموعهای از راهکارها را در پیش بگیریم و اگر اهتمام جدی در این زمینه نداشته باشیم، هر سال بر شدت موضوع و میزان ارزی که برای واردات بنزین نیاز داریم، افزوده میشود.بسیاری بر این اعتقاد هستند که واردات خودروهای برقی و هیبریدی میتواند به کاهش مصرف بنزین در کشور کمک کند. از سوی دیگر، فضایی رقابتی ایجاد میشود و خودروسازان به اجبار به سمت بهبود کیفیت خودروهایشان حرکت میکنند.
متاسفانه شرایط ناترازی بنزین در کشور به نقطه حساسی رسیده و نیاز به مبالغ بالایی برای واردات داریم و در حالحاضر نسبت به سال ۱۴۰۱ که جزو صادرکنندگان بنزین بودیم و سالانه یک میلیارد دلار برای کشور ارزآوری داشتیم در شرایطی هستیم که برای بودجه ۱۴۰۳ پیشبینی هزینه ۳ میلیارد دلاری برای واردات بنزین داریم چنانچه مشکل ناترازی بنزین حل نشود با مشکلات جدیتری در سالهای آینده روبهرو میشویم و هر سال بر شدت وخامت موضوع افزوده میشود، زیرا میزان مصرف بنزین در کشور بهصورت روزافزون در حال افزایش است و هر سال نیاز به مبالغ بیشتری برای واردات داریم. در ارتباط با موضوع ناترازی بنزین، چند موضوع را باید مدنظر داشته باشیم. عوامل گوناگونی در بخشهای مختلف دستبهدست هم دادهاند تا امروز با ناترازی بنزین روبهرو شویم؛ بنابراین، باید در حوزههای مختلف سرمایهگذاری داشته باشیم تا بتوانیم تا حدی این مشکل را کنترل کنیم و در مواجهه با بحران، کمتر آسیب ببینیم.واقعیت این است که بهشدت در حوزه زیرساختهای حملونقل عمومی ضعیف هستیم و باید در این زمینه کارهای اساسی انجام دهیم. در تهران که پایتخت کشور است و کلانشهر بهشمار میرود، حتی اگر مردم تصمیم بگیرند از وسایل حملونقل عمومی استفاده کنند هم چون بسترهای لازم مهیا نیست در نتیجه شاهد تغییرات یا اتفاق خاصی در کاهش مصرف بنزین نخواهیم بود؛ از اینرو تقویت ناوگان حملونقل عمومی باید یکی از اولویتهای مهم کشور باشد، بهنحویکه بهصورت کامل، جوابگوی نیازهای شهروندان باشد و انگیزهای جدی برای مردم بهمنظور استفاده از وسایل حملونقل عمومی بهجای خودروهای شخصی به وجود بیاورد.در این میان، بهواسطه اینکه مصرف سوخت خودروهای فرسوده بالاست، موضوع اسقاط خودروهای فرسوده نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. متاسفانه در حال حاضر بهدلیل برنامههای نادرست یا عدم اجرای برنامههای اسقاط، شاهد هستیم که تعداد زیادی خودروهای فرسوده در سطح شهرها تردد میکنند که علاوه بر ایجاد مشکلات جدی برای سلامتی شهروندان، مصرف بنزین را هم بهشدت بالا میبرند. البته باید در حوزه واردات خودرو نیز با هوشمندی عمل کنیم و فقط به واردات خودروهای هیبریدی بپردازیم تا در نهایت شاهد کاهش مصرف سوخت باشیم. متاسفانه بهدلایل گوناگون در حالحاضر برای واردات خودروهایی ارز پرداخت میکنیم که مصرف سوخت بالایی دارند و گاه حتی از خودروهای داخلی نیز بیشتر بنزین مصرف میکنند. وزارت صنعت، معدن و تجارت باید در این زمینه پاسخگو باشد. سیاستها باید در هماهنگی با یکدیگر باشند. بهعنوان نمونه اینکه به خودروهای بالای ۲۵ سال کارت سوخت نمیدهیم، اما از آن طرف در جایگاهها کارت سوخت وجود دارد و افراد میتوانند از آنها استفاده کنند، توجیهی ندارد و هدفی که در راستای آن کارت سوخت به خودروهای فرسوده داده نمیشود را به محاق میبرد. سیانجی و الپیجی میتوانند ریسک ما را در وابستگی کامل به بنزین کاهش دهند و در حل مشکل ناترازی بنزین کمککننده باشند. باید این واقعیت را هم مدنظر داشته باشیم که بهطورکلی مصرف بالایی داریم و باید برای اصلاح آن چارهاندیشی اساسی داشته باشیم.در نهایت اینکه واردات بنزین به یک پاشنه آشیل اساسی برای کشور تبدیل شده است و مقصر اصلی این وضعیت نیز مصرف بالای خودروهای فعال داخلی چه خودروهای فرسوده و خودروهای تولیدی جدید با میانگین بالای مصرف هستند؛ باید به این وضعیت رسیدگی کنیم، ضمن اینکه اصلاح صنعت خودرو کشور مقدمه اصلی این اصلاحات است.