شاید درگیر بودن اقلیم خشک ایران با افزایش دما در فصول مختلف به‌ویژه پاییز برای کسی تعجب‌آور نباشد؛ به هر حال تابستان است و گرمای سوزانش. اما اخبار مربوط به گرمای شدید در قاره سبز در تابستانی که گذشت، هنوز تازگی دارد. به‌نظر می‌رسد بهترین واژه برای توصیف گرمای کشورهای اروپایی، واژه «استثنایی» باشد؛ در حالی که تغییرات آب‌وهوایی، متهم ردیف اول هجوم گرمای بی‌سابقه شناخته شده است؛ گاردین در تازه‌ترین گزارش خود، امریکا را عامل نخست و اصلی تغییرات اقلیمی در جهان معرفی کرده است. طبق برآوردی که گاردین انجام داده، انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط امریکا حدود ۲ هزار میلیارد دلار خسارت به کشورهای جهان وارد کرده است. امریکا از این نظر در رتبه‌ای بالاتر از کشورهای چین، روسیه، هند و برزیل قرار گرفته و این در حالی است که این ۵ کشور از سال ۹۰ تا به امروز، معادل ۶ هزار میلیارد دلار یعنی حدود ۱۱ درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان، به آنها خسارت وارد کرده‌اند؛ خسارت‌هایی نظیر موج گرمای بی‌سابقه که نقش مستقیم بر نابودی محصولات کشاورزی را به‌دنبال دارد.چند سالی می‌شود که سازمان ملل ۳ چالش محیطی اصلی را برای جامعه جهانی پیش‌بینی کرده بود. این چالش‌ها عبارتند از: تغییر اقلیم، بیابانزایی و کمبود آب شیرین که اینها به‌نوعی مترادف و تکمیل‌کننده یکدیگر هستند. از زمان وقوع تغییرات اقلیمی، الگو و میزان بارش‌ها هم تغییر کرد و در برخی مکان‌ها، بارش‌های منظم و متوالی تبدیل به رگبار شدند. همچنین، با تغییر خط برف و کاهش ارتفاع آن، سفره‌های آب زیرزمینی در معرض کمبود آب قرار گرفتند، حتی برخی استان‌های کشور که شرایط آبی مساعدی داشتند، پیش‌بینی شده است که روزهای خشکی را در پیش داشته باشند.افزایش دمای بی‌سابقه هوا هم یکی از اصلی‌ترین تبعات گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی است. حال برای مقابله با تبعات تغییرات اقلیمی، ۲ رویکرد اصلی وجود دارد؛ یکی راهکارهای سازگارانه و دیگری تسهیل‌دهنده که بیشتر کشورها نگاه سازگارانه دارند. براساس مطالعات، آنچه اهمیت دارد، پیگیری اقدامات سازگاری با شرایط است. به‌عبارت‌دیگر، برای سازگار شدن با محیط ابتدا باید شرایط موجود را شناخت و پذیرفت. برای مثال، باید بپذیریم که آب حتی در استان‌های پرآب کشور در خطر است و چالش کم‌آبی گریبان تمام کشور را گرفته است. در حقیقت، بسیاری از مناطق کشور با بیابان‌زایی، گردوغبار و کمبود آب مواجهند که این معضلات در راستای همدیگر قرار دارند؛ یعنی هم کمبود آب و هم گرمای بیش از حد را داریم که باعث ضعف پوشش گیاهی و کم شدن رطوبت خاک می‌شود؛ همچنین با کاهش بارندگی میزان دسترسی به آب هم کمتر شده است.

متاسفانه سرعت بیابان‌زایی در کشور از بیابان‌زدایی بسیار بیشتر است و سالانه اراضی زیادی از کشور تبدیل به بیابان همیشگی می‌شوند که می‌توانند به‌عنوان منشأ گردوغبار شناخته شوند. یکی دیگر از تبعات گرمای بی‌سابقه در کشور، افزایش شمار پناهندگان اقلیمی است. سال به سال در استان‌های نیمه‌شمالی، شاهد ورود افرادی هستیم که به‌دلیل موج گرما و دسترسی نداشتن به آب سالم به این استان‌ها مهاجرت دائمی کرده و موجب بروز چالش‌های جدی شده‌اند.

بی‌شک گرمای بی‌سابقه باعث می‌شود که سهم تبخیر افزایش پیدا و با کاهش بارش، بحران آب را برای کشور جدی‌تر کند. حتی این گرمای بی‌سابقه بر میزان دسترسی استان‌های پرآب به آب هم اثرگذار بوده است. یکی از اقدامات سازگارانه برای این روند، کشت محصولات کم‌آب‌بر به‌جای محصولات پرآب‌بر است. بنابراین، باید به‌سمت زراعت‌هایی برویم که آب کمتری می‌خواهند تا آب‌های زیرزمینی کمتر تخلیه شوند. در واقع، باید الگوی کشت استان‌ها اصلاح شود و از تمرکز روی منابع آب و خاک و دیگر منابع‌طبیعی بکاهیم تا بتوانیم دست‌کم اشتغال موجود را حفظ کنیم. در نهایت، آنچه در اثر تغییرات اقلیم و تبعات آن ضرر می‌بیند، معیشت مردم است. در حقیقت، معیشت مردم، هدف نهایی آسیب‌های تغییرات اقلیم و گرمایش جهانی خواهد بود.آتش‌سوزی‌های متوالی در جنگل‌ها موضوعی است که همه‌ساله در تمام فصول سال به‌ویژه با گرم شدن هوا، وزش باد و عوامل انسانی با آن دست به گریبان هستیم و باید برای جلوگیری از نابودی محیط‌زیست و حیات وحش کشور، تدابیری در این زمینه اندیشیده شود؛ چراکه اگر، اقدامات اساسی در این زمینه انجام نشود، دیر یا زود، نفس جنگل‌ها و حیات وحش کشور به‌شماره خواهد افتاد و همین امر، عواقب جبران‌ناپذیری را به‌دنبال خواهد داشت. بسیاری از رهبران جهان، برای حفظ ریسک تغییرات اقلیمی تا سطوح قابل‌تحمل روی حد نهایی ۵. ۱درجه پافشاری کرده‌اند؛ اما کشورها در تلاش برای تغییرات فوری مثل کاهش انتشار سوخت‌های فسیلی ناکام ماندند، به‌طوری که به‌باور بسیاری از دانشمندان، احتمالا جهان در اوایل دهه ۲۰۳۰ از این آستانه عبور خواهد کرد.