بازار مسکن در انتظار معجزه
حسین عبده تبریزی-کارشناس اقتصاد
بازار مسکن مانند بازارهای موازی از جمله طلا، بعد از رشد نرخ تن به اصلاح نرخ نمیدهد؛ بلکه مدتی راکد میماند تا تورمی که پیش خور کرده را پوشش بدهد و دوباره آماده رشد شود.وضعیت مورداشاره که در دورههای متوالی تکرار شده و بهتازگی نیز در آمارهای رسمی بازار مسکن به تایید رسیده، ناشی از ذات سرمایهای مسکن و زمین در اقتصاد ایران و چسبندگی نرخ در این بازار است و مادامی که ذات این بازار تغییر نکند، نمیتوان تحولات دورههای رونق و رکود آن را تغییر داد.بازار مسکن در سال گذشته پرش نرخ قابلتوجهی را تجربه کرده، رشد نرخ مسکن از تورم فرا رفته و درحالحاضر وارد رکود شده است و در دوره اصلاح قیمتها قرار دارد تا تورم به آن برسد.این دوره رکود ، میتواند ۶ ماه تا یک سال بهطول بینجامد، اما تجربه رکود مسکن در اوایل دهه ۹۰ که حدود ۳ تا ۴ سال به طول انجامید، نشان میدهد که بازار مسکن جدای از اینکه برای حرکت مجدد قیمتها، نیازمند جبران تورم پیشخورشده است، به تقویت قدرت مالی متقاضیان و افزایش گردش نقدینگی در اقتصاد نیز نیاز دارد. درحالحاضر، بازار مسکن با رکود عمیقی مواجه است و تعداد معاملات آن در تهران که در دوره رکودی ابتدای دهه ۹۰ به محدود ۹ تا ۱۰ هزار معامله در ماه رسیده بود، حالا روی رقم ۳هزار معامله در ماه ایستاده است. در حقیقت، در شرایط فعلی اقتصاد ایران بهدلیل کنترل نرخ ارز و کاهش سرعت گردش پول، دورنمای تورمی کوتاهمدتی که سرمایهگذاران را به بازار املاک جذب کند، وجود ندارد و متقاضیان مصرفی نیز توانی برخی خرید ندارند. مردم قدرت خرید برای انجام معاملات مسکن را ندارند و اغلب بهدنبال این هستند که با تهاتر بتوانند معاملهای را در بازار مسکن انجام دهند. در حقیقت، امروز هیچکسی توان این را ندارد که معامله نقدی در بازار مسکن انجام دهد.
برنامهها و پروژههای عمومی مانند مسکن مهر و نهضت ملی مسکن برای مواقعی است که دولتها گیر میافتند و در این شرایط، حرفی درباره مسکن میزنند؛ اما الان نه منابعی برای ساخت مسکن در اختیار و نه امکان اجرای آن را دارند و در عمل، دولت در این دو سال پروژه را به اجرا نرساند و در نهایت هم اعلام شد که منظور این نبود که دولت این ۴ میلیون مسکن را میسازد، بلکه مردم باید این تعداد مسکن را بسازند. دولت پولی برای ساخت مسکن ندارد. بهنظر نمیرسد که در این پروژه موفقیتی حاصل شود؛ چراکه منابع آن وجود ندارد و نمیتوان کاری خارج از چارچوب اقتصاد انجام داد و بههمین دلیل که منابعی نیست، پروژه به اجرا نرسیده است. تورم یک پدیده پولی است و بههرحال تاکنون کنترل شده است، چراکه توانستهاند نقدینگی را کنترل کنند و هیچ ارتباطی به نرخ کالای خاصی ندارد و در عین حال با بازارها در ارتباط است.