تضعیف صادرات فرش دستباف
مسعود سپهرزاد- رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران
در گذشته نهچندان دور فرش دستباف بعد از نفت مهمترین کالای صادراتی کشور بود و در دهههای ۷۰ و ۸۰ سالانه نزدیک ۲ میلیارد دلار فرش دستباف به کشورهای مختلف دنیا صادر میکردیم، اما اکنون باتوجه به برقراری تحریمها، صادرات قالی بسیار کاهش داشته و در سال ۱۴۰۱ کل صادرات قرش دستباف ۵۰ میلیون دلار بود. اکنون بزرگترین مشکل صنف فرش دستباف، نبود بازار در خارج از کشور و تضعیف صادرات قالی است. بهدلیل وجود تحریمها و سیاست خارجی کشور، صادرات فرش به امریکا و بازارهای اروپایی دچار مشکل شده و بازار این کشورها را از دست دادهایم. البته اگر تحریمها برداشته شود نیز ما نیاز به بازارهای هدف داریم و باید با تبلیغات و بازارسازی مناسب بازارهای جدید برای عرضه قالی دستباف ایرانی بهوجود آوریم. اگر سیاست خارجی کشور تغییر کند و تعامل با کشورهای دیگر بیشتر شود، بعد از نفت و پتروشیمی، میتوان با افزایش صادرات کالاهایی مثل قالی، پسته و زعفران ارز زیادی وارد کشور کرد.
البته برخی از مسئولان پیشنهاد میدهند قالی را به یک کشور بیطرف صادر و از آنجا با واسطه به بازارهای هدف صادر کنیم که این طرح خود مشکلات زیادی دارد. در بازارهای هدف به محض اینکه متوجه شوند کالا ایرانی است، جلوی فعالیت شرکت یا فرد واسطه گرفته میشود و حتی احتمال بلوکه شدن کل اموال فرد یا شرکت نیز وجود دارد. یکی دیگر از آسیبهایی که در زمان تحریمها به فرش ایرانی وارد شده، رشد صنعت فرش در کشورهای رقیب مثل چین، هند و پاکستان بوده است. این کشورها با کپی کردن نقوش قالی ایرانی از نبود ایران در بازارهای هدف بهره برده و فرشهای کپی خود روانه بازارهای هدف میکنند.اگر بخواهیم از اوضاع و احوال بازار بگوییم؛ امسال کسبوکار مانند سال قبل در رکود بهسر میبرد. بهخاطر تورم موجود در جامعه قدرت خرید مردم کاهش یافته و اولویت آنها تامین مایحتاج ضروری زندگی است و خرید قالی دستباف در اولویت آخر لیست خرید خانوارها است. باوجود مسائل مذکور نمیتوان گفت فرش دستباف صرفا یک کالای لوکس شده و فقط اغنیا قدرت خرید آن را دارند. قالی دستباف در ابعاد، کیفیت و نقوش متفاوت بافته و عرضه میشود تا همه اقشار جامعه با هر توان مالی قدرت خرید آن را داشته باشند.
در واقع بازار فرش، یکی از معدود بازارهایی است که در آن هم کالای لوکس و هم کالای تجاری یافت میشود. از مصرف کنندگان خواهشمندیم حتما از فروشگاههای دارای مجوز صنفی اقدام به خرید فرش کنند. هنگام خرید حتما با یک کارشناس خبره فرش مشورت و با استفاده از رهنمودهای او، فرش خریداری کنند. صنف فرش بدون حمایت دولت، روی پای خود ایستاده و خودش مواد اولیه موردنیازش را تهیه میکند و به فروش میرساند. هزینههای آب و برق و تلفن، مالیات، عوارض و بیمه همه ازسوی فعالان صنفی پرداخت میشود؛ بر همین اساس این صنف مشکلات بسیاری دارد.
صنف فرش یاد گرفته مشکلاتش را خودش حل و فصل کند، اما برخی مشکلات مانند مشکل مالیات بدون حمایت دولت برطرف نمیشود. مالیاتها را چند برابر کردهاند، بدون اینکه سازمان دارایی به این نکته توجه کند که بازار فرش در رکود کامل بهسر میبرد. اگر در این زمینه دولت به ما کمک کند، اصلا جای دوری نمیرود. دیگری سازمان تعزیرات است که ما انتظار داریم با انعطاف بیشتری با فرشفروشان برخورد کند. ۷۰ درصد مواد اولیه موردنیاز تولید فرش وارداتی است، اما برای این واردات، هیچ یارانهای به ما نمیدهند و در این زمینه با موانع زیادی روبهرو هستیم. رئیس محترم مرکز ملی فرش، این موضوع را پیگیری میکنند و برای حل این مشکل در تلاش هستند، اما دولت حمایتی نمیکند. در کشور ۲ میلیون نفر بافنده فرش داریم که از این راه ارتزاق میکنند، اما حالا بهدلیل نبود حمایت، متاسفانه در حال ریزش تعداد بافندگان فرش هستیم. اگر مواد اولیه خوب و مرغوب بهدست تولیدکنندگان نرسد، در تولید دچار مشکل میشوند. دولت گاهی به مقدار خیلی کم اقدام به وارد کردن مواد اولیه فرش میکند، ام اصلا مرغوب و مناسب نیست. برای این کار دولت باید از افراد متخصص در این زمینه مشورت و مشاوره بگیرد تا بتواند کالای خوب وارد کند.