ضرورت بهینه‌سازی مصرف انرژی
حمیدرضا شکوهی - کارشناس انرژی
زمستان سال گذشته شاهد افزایش مصرف گاز در کشور بودیم. همچون گذشته، بار دیگر انگشت اتهام به‌سمت مردم نشانه گرفته شد و مردم متهم اصلی مصرف گاز معرفی شدند. در این میان، مقایسه‌هایی هم بین مصرف گاز ایران با کشورهایی همچون چین یا قاره اروپا هم انجام شد، بدون اینکه مبنای صحیحی داشته باشد. در اینکه مصرف گاز در کشور ما بهینه نیست، تردیدی نیست، اما چرا همواره مردم به‌عنوان متهم اصلی افزایش مصرف معرفی می‌شوند؟ اگرچه بخش اعظم گاز تولیدی در ایران صرف مصارف خانگی می‌شود و فرهنگ مصرف گاز در بین بیشتر مردم در ایران به‌دلیل عدم‌فرهنگ‌سازی صحیح و پایین بودن نرخ گاز، فرهنگ درستی نیست، اما این‌همه ماجرا نیست. بخش مهمی از هدررفت انرژی و به‌ویژه گاز در خانه‌ها به‌دلیل عدم‌رعایت اصول ساختمان‌سازی، عدم‌بهینه‌سازی موتورخانه‌ها و همچنین پایین بودن راندمان بخاری‌های ساخت داخل است که مردم چاره‌ای جز استفاده از آنها ندارند. از سوی دیگر، بازدهی مصرف انرژی در نیروگاه‌ها و صنایع بسیار پایین‌تر از استاندارد جهانی است و بخش مهمی از گاز از این طریق هدر می‌رود. به این آمار باید هدررفت گاز از طریق فلرینگ در میادین نفت و گاز را هم اضافه کرد که سالانه ۱۴ میلیارد دلار برآورد می‌شود و ایران از این نظر در دنیا رتبه چهارم را داراست. در این میان، دولتمردان به‌جای یافتن راه‌های اصلی بهینه‌سازی مصرف و همچنین یافتن راهکارهایی برای افزایش تولید و جلوگیری از افت فشار و کاهش تولید گاز در میادین در حال تولید، تنها به مقایسه‌های اشتباه که پایه‌های صحیحی ندارند، روی می‌آورند. برای مثال می‌گویند مصرف گاز ایران به‌اندازه چین است! در حالی که تنوع منابع انرژی در چین بسیار بیشتر از ایران و سهم گاز در انرژی مصرفی چین، تنها ۸.۶ درصد است، در حالی که این رقم در ایران بالای ۷۱ درصد است. بخش مهم انرژی مصرفی چین از زغال‌سنگ و نفت تامین می‌شود، نه گاز! همچنین برخی مسئولان یا نمایندگان مجلس مدعی شده بودند که مصرف گاز در ایران بیشتر از اروپا است! این آمار هم عجیب است، چرا که براساس آخرین گزارش شرکت بریتیش پترولیوم میزان مصرف گاز طبیعی ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی ۲۴۱.۱ میلیارد مترمکعب و مصرف گاز طبیعی در تمام کشورهای عضو «اتحادیه اروپا» ۳۹۷.۱ میلیارد مترمکعب بوده است. ضمن اینکه باید توجه داشت اولا میزان برودت هوا در بیشتر کشورهای اروپایی بسیار بیشتر از ایران است که نیاز به گرمایش را افزایش می‌دهد و ثانیا سهم غالب انرژی در بیشتر کشورهای اروپایی، گاز نیست. سهم برق، انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی هسته‌ای در بیشتر کشورهای اروپایی برای تامین انرژی بیشتر از گاز است و حتی بخش اعظم برق تولیدی در اروپا، حاصل نیروگاه‌های گازی نیست. از همه این موارد گذشته، باید در نظر داشت که ایران دارای دومین ذخایر غنی گاز جهان است، اما اروپا چنین منابعی در اختیار ندارد و ۹۰ درصد گاز موردنیاز خود را از طریق واردات تامین می‌کند! در چنین شرایطی، مقایسه مصرف گاز ایران با کشورهای دیگر، تنها یک پوشش برای پنهان کردن سوءمدیریتی است که در بهینه‌سازی مصرف و جلوگیری از افت تولید گاز در کشور جریان دارد.
