فیلترشکن باری بر هزینه‌های اینترنت
سجاد عابدی-کارشناس فناوری اطلاعات
چند سالی می شود موضوع استفاده از پلتفرم ها و پیام رسان های داخلی در کشور از سوی مسئولان امر مطرح شده و اکنون با فیلتر شدن واتس اپ و اینستاگرام چنین بحث هایی، رونق تازه گرفته است. در حقیقت، در جریان حذف اپ های خارجی از مارکت های داخلی، اپ های داخلی هم از اصلی ترین مارکت های خارجی نظیر گوگل پلی و اپ استور حذف شدند. این حذف شدن ها حاکی از آن است که پیام رسان های پرمخاطب نظیر واتس اپ و اینستاگرام برای همیشه فیلتر خواهند شد، اما مردم اطمینان کافی از حفظ اطلاعات شخصی شان در پلتفرم های داخلی ندارند و این بی اعتمادی فرآیندی نبوده که اکنون به آن رسیده باشیم، در واقع از زمانی که بحث استفاده از پلتفرم های بومی مطرح شد، مردم ابراز بی اعتمادی کردند؛ حال اینکه این بی اعتمادی از کجا نشأت می گیرد، به دلایل گوناگونی برمی گردد.
فیلترینگ در ابتدای امر برای حمایت از اپ های داخلی ایجاد شد، اما با مرور زمان مشخص شد علاوه بر بی اعتمادی، نبود زیرساخت های کافی و نداشتن کارآیی مناسب از دیگر دلایلی است که کاربران ایرانی را از استفاده پیام رسان های داخلی منصرف می کند. ضعیف بودن زیرساخت های پلتفرم های داخلی برای مخاطبان، امری محسوس و آزاردهنده است. برای مثال، در پیام رسان هایی نظیر ایتا یا روبیکا، پیام های صوتی و تصویری به درستی ارسال نمی شوند و باگ های زیادی به لحاظ امنیتی دارند.ضعف اصلی در سرویس دهی پیام رسان های داخلی، باز بودن منبع اطلاعاتی آنان است یا به عبارت دیگر، این اطلاعات «اپن سورس» هستند، به همین دلیل از امنیت بالایی برخوردار نیستند. باز بودن منبع اطلاعاتی این پیام رسان ها، باعث شده است، هر اطلاعاتی که در آن ذخیره می شود، قابل دسترس باشد، همچنین برای کدهای پلتفرم های داخلی از نمونه خارجی استفاده شده و این خود دلیل دیگری برای بی اعتمادی کاربران است. اگر جامعه ایران را بخش بندی کنیم، بیشتر اقشار مردم از جمله دانشگاهیان از پلتفرم های داخلی استفاده نمی کنند، شاید این پلتفرم ها تنها مورداستفاده درصد بسیار پایینی از کاربران قرار بگیرند که به فراخور الزامات شغلی مجبور به استفاده از این پلتفرم ها هستند.
بیش از ۹۰ درصد مردم به پلتفرم های ایرانی اعتماد ندارد و از آنجایی که مخاطبان از تامین امنیت حریم خصوصی شان مطمئن نیستند، ترجیح می دهند هزینه هایی را به صورت ماهانه یا سالانه برای فیلترشکن ها پرداخت کنند تا دوباره به فضای واتس اپ و اینستاگرام برگردند. نمونه این روند، ۲ تا ۳ سال پیش نیز با فیلتر تلگرام و معرفی گپ تجربه شد، همزمان با فیلتر تلگرام، پلتفرم گپ راهی بازار شد، اما هیچ استقبالی از آن نشد و مردم تلاش کردند با فیلترشکن، دوباره از فضای تلگرام استفاده کنند.در حقیقت، استفاده از فیلترشکن و «وی.پی.ان» برای دور زدن هر نوع تحریم و محدودیتی رایج است؛ وقتی یک پلتفرم فیلتر می شود، به نوعی تحریم انجام گرفته است. براساس گزارش ها، ۷۱ درصد ایرانی ها از پلتفرم واتس اپ و ۵۱ درصد از اینستاگرام و ۴۰ درصد از تلگرام استفاده می کنند و میلیون ها ایرانی به سرویس های مختلف گوگل وابسته هستند. جالب است، بدانید اینستاگرام به تنهایی بانی راه اندازی بیش از ۳۰۰ هزار کسب وکار آنلاین در ایران است. همچنین باوجود گذشت حدود ۳ سال از فیلترینگ تلگرام، امروز درصد کاربران آن چندین برابر پیام رسان های مشابه داخلی است، برای مثال روبیکا تنها ۷ درصد دنبال کننده دارد، این آمار درباره پیام رسان های سروش، بله و آی گپ نیز صادق است.
در هفته نخست فیلترینگ، نزدیک به ۳ هزار میلیارد تومان ضرر مالی به کسب وکارهای مجازی وارد شد. باید واقع گرایانه به موضوع نگاه کنیم تا راه درست را در پیش بگیریم. باتوجه به دامنه کاربری اینستاگرام در حوزه کسب وکار و خریدوفروش؛ کدام پلتفرم داخلی می تواند از همان میزان کاربر و این حجم از تبادل اطلاعات پشتیبانی کند. در دنیای امروز، جامعه ای موفق است که به جای منع، محدودیت و فیلترینگ، مخاطبان رسانه ها را از طریق بالا بردن سواد رسانه ای، توانمند می کند و از توان بالای رسانه های جدید، به ویژه گوشی های هوشمند و پیام رسان هایی مثل تلگرام، در راستای رفع نیازهای توسعه ای بهره می برد. در این صورت است که جامعه به سمت مصونیت پیش می رود. راه برخورد علمی با پدیده های جدید، مسدودسازی نیست. بپذیریم که فناوری جدید، انسان را در برابر خود مجبور به تسلیم می کند. فناوری ارتباطی، ذات انکارناشدنی دارد و دائم در حال گسترش و لازم است،دست از تکرار اشتباهات گذشته برداریم.
