درکل به شکستگی ‌ های پوسته زمین که دوطرف این شکستگی ‌ ها نسبت به همدیگر حرکت کرده باشند گسل گفته می ‌ شود. گسل از گسیختن است و سبب جابه ‌ جایی می ‌ شود و این جابجایی از چند سانتی ‌ متر تا کیلومترها به وقوع می ‌ پیوندد. زلزله حاصل آزاد شدن انرژی ‌ های ذخیره شده به هنگام حرکت سریع گسل ‌ هاست.زلزله یک پدیده کاملا طبیعی زمین است و مربوط به شکستگی ‌ های پوسته زمین می ‌ شود، در نهایت ارتعاشات و امواج تولید شده از انرژی آزاد شده مقدمه این پدیده خطرناک است.قران کریم از کلمه «تمور» برای زلزله استفاده کرده و مفهوم آن رفت و برگشت امواج و حرکات مارپیچی است که موجب زلزله می ‌ شود. «ان یخسف بکم الارض فاذا هی تمور...»یا از کلمه «رجفه» استفاده شده که مفهوم آن حوادث طبیعی ترسناک است. «یوم ترجف الراجفه...» روزی که زلزله وحشتناک همه چیز را بلرزاند. این وحشت و ترس شدید در زلزله اخیر ترکیه عیان شد که انسان را به یاد این آیه شریفه می ‌ اندازد. «ان زلزله الساعه شیء عظیم..» کل جغرافیای کشور ترکیه را ۳ گسل بسیار فعال وخطرناک در برگرفته است.

گسل آناتولی شرقی ( DAF )

گسل آناتولی غربی BAF )

گسل آناتولی شمالی KAF )

زلزله اخیر مربوط به گسل آناتولی شرقی بود که این گسل بطول ۵۰۰ کیلومتر است. طبق بررسی ‌ های انجام شده هر ۲۰۰ سال یکبار زلزله مرگباری را سبب می ‌ شود. در واقع ورقه تکتونیکی عربستان و هندوستان و بلوک تکتونیکی آناتولی سبب زلزله ‌ های منطقه می ‌ شوند.یعنی ترکیه به دلیل اینکه در محل تلاقی صفحه عربستان و آناتولی قرار گرفته مستعد وقوع زلزله ‌‌ های شدید می ‌ شود. همواره صفحه آناتولی که ترکیه روی آن قرار گرفته به سمت غرب رانده می ‌ شود. در واقع بالای ۹۰ درصد جغرافیای ترکیه روی گسل قرار گرفته، یعنی بالای ۹۵ درصد مردم ترکیه روی گسل ‌ ها زندگی می ‌ کنند. جالب اینکه بالای ۹۰ درصد سدهای این کشور روی گسل ‌ ها ساخته شده است.زلزله اخیر ترکیه یکی از ویران ‌ گرترین زلزله ‌ های تاریخ منطقه است که اولی به مرکزیت حومه ( pazarlik ) از شهر قهرمان ماراش اتفاق افتاد که باعث ویرانی بسیار شد. ‌ دومی نیز با فاصله ۹ ساعت به مرکزیت البستان در ۱۰۰ کیلومتری کانون اولی کار ساختمان ‌ ها و زیرساخت ‌ های تخریب شده را تمام کرد. این زلزله ‌ ها حدود ۳۵۰۰ کیلومتر از خاک ترکیه را زد وحدود ۵۰ هزار کشته برجا گذاشت. این زمین لرزه ‌ ها طبق برآورد اولیه حدود ۱۰۰ میلیارد دلار خسارت به ترکیه زد.قدرت زلزله را اگر با عدد بیان کنیم زلزله ۷ ریشتر یک عدد از ۶ ریشتر متفاوت است ولی قدرت تخریبش ۳۰ برابر برآورد می ‌ شود. متخصصین علوم زمین بارها هشدارهای جدی در وقوع این زلزله را داده بودند و آنها از دیتاهای زمین شناسی و پریود تجمع انرژی بهره می ‌ برند. ‌ چنانکه هم اکنون هشدارهای جدی در مورد استانبول داده می ‌ شود.یکی از دلایل تخریب زیاد از حد، عدم نظارت بر بلند مرتبه ‌ سازی در منطقه بود که و تا کنون ده ‌ ها نفر از سازندگان و بساز بفروش ‌ ها را به دادگاه کشانده است.

گرچه طراحی واجرا ساختمان ‌ ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است اما سازه ‌ های عمدتا بتنی در بلند مرتبه ‌ سازی شکنندگی بیشتری در مقایسه با سازه ‌ های فولادی دارند.کشور عزیزما هم متاسفانه روی گسل ‌ های فعال قرار گرفته و دستگاه ‌ های ناظر بر طرح واجرا باید دقت نظر بیشتری داشته باشند. چند ماه قبل از وقوع زلزله ترکیه در گفت ‌ وگو با یکی از اساتید دانشگاه این کشور بحث لزوم استفاده از تیر آهن ‌ های بال پهن در بلند مرتبه ‌ ها با هدف استحکام در مقابل زلزله مطرح شد. بنابراین با توجه به شرایط ساخت ‌‌ وساز و گسل ‌ های ایران نیز می ‌ توان طراحان و سازندگان ساختمان را با تولیدات جدید آشنا کرده و با آنها متخصصان این حوزه مشورت کرد.در پایان با همه زلزله ‌ زدگان در شهر خوی و کشور ترکیه وسوریه همدردی کرده و از خداوند منان بر در گذشتگان رحمت و به باقی ماندگان صبر وتوفیق آرزو داریم.