خواب زمستانی تولید
آلبرت بغزیان -کارشناس اقتصاد
مجموعه ای از عوامل داخلی و خارجی، تولید و صنعت کشور را نشانه گرفته اند. افزایش قیمت ها در سطح جهانی، نداشتن توافق بر سر احیای برجام و افزایش تحریم ها، اتفاقات داخلی کشور، نبود مواد اولیه و کالاهای واسطه ای برای تولید کالای نهایی و در نهایت کمبود و نبود انرژی توانسته بر تولید تاثیرگذار باشد.
در فرآیند قطعی برق در تابستان تولید تا اندازه بسیار زیادی صدمه دید. تولید کالا و خدمات کاهش پیدا کرد و به افزایش نرخ در برخی بازارها منجر شد. در فصل زمستان، باز هم از نبود گاز و حتی آب برای تولید سخن به میان آمده است.
صنعتی که نیاز به آب برای تولید کالا و خدمات نداشته باشد، وجود ندارد. وابستگی تولید به انرژی غیرقابل انکار است. با اثری که تحریم ها بر تعطیلی خطوط تولید به دلیل نداشتن واردات ماشین آلات و تجهیزات به روز گذاشته، نبود آب و گاز منجر به تعطیلی دیگر خطوط تولید که فعالیت محدود دارند هم، خواهد شد.
آمارهای دولتی در حالی هر روز از بازگشت کارخانه ها و بنگاه های راکد و تعطیل شده به چرخه تولید حکایت دارند که شاهد هستیم، تولید و صنعت در چه مضیقه هایی قرار دارند. این آمارها چطور می تواند واقعیت داشته باشد، در حالی که در فصل سرد باید نگران خواب زمستانی تولید باشیم.
یکی دیگر از مهم ترین مشکلات حوزه تولید، سرمایه گذاری است. تا زمانی که در بازارهای ارز، طلا، خودرو و مسکن جذابیت های سرمایه گذاری بالا باشد، انتظار نمی رود که سرمایه گذار سرمایه خود را وارد تولید کند.
این مسئله آن قدر مهم است که برخی از بانک ها، به عنوان تامین کنندگان اصلی سرمایه موردنیاز تولید، منابع شان را به جای اختصاص به تسهیلات بخش تولید، صرف سرمایه گذاری در بازارهای مختلف می کنند.
به علاوه اینکه برای بررسی راهکارهای تدوام تولید به یک پیش بینی پذیری اقتصادی نیاز داریم که این پیش بینی پذیری به خاطر نرخ ارز مخدوش شده است. تولیدکننده نمی داند در بخش فروش، صادرات و تولید چه باید بکند، در نتیجه به دنبال درآمدزایی و سوداگری های دیگر می رود.
تا زمانی که بانک مرکزی نسبت به تغییرات نرخ ارز بی تفاوت عمل کند، در شرایط فعلی تحریم، به طورحتم نرخ دلار بالا می رود و هیچ سرمایه گذاری حاضر به صرف دارای در بخش تولید نمی شود. بنابراین برای سرپانگه داشتن تولید در گام نخست باید بانک ها همکاری کنند تا وجوه موردنیاز آنها برای پرداخت تسهیلات به تولیدکنندگان تامین شود؛ لازم است تامین این منابع از طریق آزاد کردن دارایی های ملکی بانک ها و اقدامات دیگر انجام شود. از طرفی، دولت با مجاب کردن بانک ها برای همکاری با تولیدکننده ها و پرداخت تسهیلات کم بهره به توسعه تولید و بهبود وضعیت اقتصادی کمک می کند. به هر ترتیب، امیدواریم با همت و اهمیت ویژه به تولید و تشویق سرمایه گذاران بخش خصوصی برای تولید، مشکلات و معضلات عرصه تولید و اقتصاد رفع شود. با توجه به تمام موارد یاد شده در شرایط امروز اقتصاد ایران با پدیده ای روبه رو هستیم که نمی تواند فقط دلایل اقتصادی داشته باشد؛ یعنی در حالی که سفره مردم هر روز کوچک تر از روز قبل می شود، عده ای با بی اعتنایی به گرفتاری های جامعه، اصرار به ادامه روش های غلط خود دارند. این مشکلات برای حوزه تولید نیز دوچندان است و برای احیا یا زنده نگه داشتن تولید راهی جز تامین اعتبار برای این بخش و ایجاد ثبات در اقتصاد نداریم. برای تحقق ثبات در اقتصاد نیز باید به نرخ ثابت ارز برسیم. این درحالی است که در سال های اخیر و به ویژه امسال کنترل افزایش نرخ ارز عملا از دست خارج شده و دیگر به جز ارایه بخشنامه و اعمال سیاست های دستوری کاری برای کنترل و کاهش نرخ ارز انجام نمی گیرد. بسیاری از کارشناسان بر این نکته تاکید دارند که «چرا بانک مرکزی این قدر نسبت به افزایش نرخ ارز بی تفاوت است. » به باور این گروه وضعیت آن قدر آشفته است که گاهی نمی توان برای اصرار بر رها کردن شرایط بازار ارز، دلیل یا توجیهی منطقی یافت. با این همه باز هم ساماندهی تولید به کنترل بازار و ایجاد ثبات در اقتصاد باز می گردد.
