کاهش تصدی‌گری دولت و رشدسودآوری خودرویی‌ها
یوسف کاووسی- کارشناس بازار سرمایه
بازار سهام تالاری شیشه ای و شفاف برای سرمایه گذاری و همچنین عرضه سهم های دولتی یا وابسته به دولت است. شرکت هایی که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته و سهام آنها برای خرید توسط سهامداران عام، عرضه می شود، موظفند سالانه گزارش جامعی از عملکرد خود ارائه دهند. طبق همین رویه نیز می توان این طور ادعا کرد که عرضه سهام دولت در شرکت های خودروسازی در بازار سهام اقدامی مثبت است.
البته در سال های گذشته انتقاداتی نسبت به روند عرضه سهام شرکت های وابسته به دولت در بازار سهام وجود داشته است. به عنوان مثال خریداران سهم های عرضه شده در بورس، شرکت ها یا نهادهای وابسته به دولت یا خصولتی بوده اند. همین موضوع عملا کارآیی این واگذاری ها را با چالش روبه رو کرده است. علاوه بر این مدیریت شرکت هایی که سهام آنها در بورس واگذار شده، همچنان در اختیار دولت است. بدین ترتیب شاهد اثرگذاری و تصمیم گیری دولت برای این مجموعه های به ظاهر واگذارشده هستیم. از آنجا که بخشی از سهامداران این مجموعه ها مردم هستند، در نهایت همین مردم از تصمیمات و لابی های دولتی متضرر خواهند شد.
بازار سرمایه ما در طول چند سال اخیر با مشکلات متعددی روبه رو شده که از عملکرد نادرست تصمیم گیران کشور در سطح کلان نشأت می گیرد. علاوه بر این در طول این سال ها شاهد نظارت کافی و دقیق دستگاه های نظارتی بر عملکرد بازار سهام نبوده ایم.
هر اقدامی که به جبران ضررهای گذشته منتهی شود و اعتماد ازدست رفته را به بورس بازگرداند، مثبت ارزیابی می شود. اقداماتی همچون واگذاری سهام خودروسازان از طریق بازار سرمایه به عمق بخشی حداکثری به بورس تهران منتهی می شود و همزمان جایگاه این نهاد مالی را در میان مردم، دولتمردان، سیاستمداران و فعالان اقتصادی ارتقا می بخشد. علاوه بر این امکانی برای افزایش سطح شفافیت معاملات بورس تهران با تکیه بر این جایگاه مهیا خواهد شد.
ورود سرمایه حقیقی به منزله اعتماد دوباره مردم به بازار سرمایه است. با این وجود در ماه ها و هفته های اخیر حتی در شرایطی که بورس تهران سبزپوش است، در اغلب روزها شاهد خروج سرمایه سرمایه گذاران حقیقی از این بازار هستیم. گویی این صاحبان سهام تنها به دنبال فرصتی برای خارج کردن سرمایه خود از بازار بوده اند. بسیاری دیگر از سرمایه گذاران حقیقی نیز سبزپوشی بازار را تله ای ازسوی دولت برای جذب سرمایه آنها و سپس سقوط دوباره شاخص بورس می دانند؛ رویه ای که بسیاری در گذشته تجربه آن را داشته و به شدت متضرر شده اند. بدین ترتیب هر زمان شاهد ورود پول حقیقی ها برای یک دوره نسبتا قابل توجه به بازار سهام بودیم، می توان این طور نتیجه گرفت که بازار منطقی و قابل اعتماد است.
با وجود تمام مشکلاتی که روند فعالیت بازار سرمایه را تحت تاثیر منفی قرار داده و عملا اعتماد حاکم بر این بازار را از میان برده، اگر نظارت بر بورس تقویت شود، برخوردها با بورسی های مخل بازار بیشتر شود و سیاست گذاران و بازیگردانان این بخش ناچار به پاسخگویی و شفاف سازی باشند، تالار شیشه ای به معنی واقعی شکل می گیرد و روند جذب سرمایه به آن واقعی و مثبت خواهد شد.
اعتماد دوباره مردم به بازار سرمایه آن هم در شرایط کنونی اقتصاد ایران که شاهد افت روزمره ارزش ریال در برابر دلار هستیم و همزمان سرمایه های مردم جذب سایر بازارهای موازی غیرمولد می شود، مثبت ارزیابی می شود. این اعتماد دوباره می تواند بخشی از مشکلات اقتصادی کشور را مرتفع کند.
شرکت های خودروساز کشور در طول سال های گذشته با چالش های جدی در روند فعالیت خود روبه رو بوده اند. این مشکلات در قالب زیان انباشته این شرکت ها و در صورت های مالی آنها قابل مشاهده است. این زیان در حالی است که عملا مردم نیز از عملکرد خودروسازان که در قالب کیفیت خودروهای تولیدی آنها نمایان می شود رضایت ندارند.
البته خودروسازان بخش بزرگی از مشکلات خود را ناشی از دخالت دولت در روند فعالیت شان عنوان می کنند.
به عنوان مثال این مجموعه های بزرگ در حال حاضر ناچارند با نیروی انسانی به مراتب قابل توجه و مازاد نیاز خود فعالیت کنند. علاوه بر این همچنان خودروسازان موظفند محصولات تولیدی خود را با قیمت مصوب نهادهای وابسته به دولت به فروش برسانند. مدیرعامل این شرکت های خودرویی توسط دولت و حتی از میان مدیران دولتی و وابسته تعیین می شوند. حال چنانچه سهم محدود دولت در صنایع خودروسازی نیز واگذار شود، انتظار می رود چالش های حاکم بر این بخش مرتفع شود. یعنی دولت از اعمال نفوذ و دخالت در فرآیند تعیین مدیر یا قیمت گذاری خودرو دست بردارد. بدین ترتیب می توان به کاهش مشکلات خودروسازان کشور امید داشت.
