فایده فناوری‌های زیستی برای بشریت
سمیرا کهک ـ نایب رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی ایران
امنیت غذایی شامل کمیت و کیفیت غذای تولیدی در یک کشور است که برای بهبود آن از استراتژی های متفاوتی استفاده می شود؛ این موارد شامل انواع و اقسام فناوری ها از جمله استفاده معقولانه از کود و سم و سایر چارچوب های لازم تا بهره گیری از فناوری زیستی جدید می شود که به طور چشمگیری از کاربرد سموم آفت کش را در بخش کشاورزی کاهش می دهد. گفتنی است، استفاده از این سموم برمبنای فناوری های زیستی خود هم باعث افزایش کمیت غذای تولیدی و هم به دلیل نبود باقیمانده سموم در محصولات تولیدی، کیفیت آن را بالاتر می برد و موجب ارتقای آن می شود. از سوی دیگر، از مهندسی ژنتیک برای غنی سازی محصولات کشاورزی با مواد معدنی و ویتامین ها نیز استفاده می شود که این مثال نیز باعث افزایش کیفیت غذای تولیدی است؛ مثال بارز و معروف آن تولید برنج طلایی است. همان گونه که پیش تر هم اشاره شد، معضل جدی در تولید فناوری های زیستی در کشور وجود ندارد؛ معضل اصلی ما ترویج فناوری است، اما این در حالی است که کشور ما تاکنون تنها مصرف کننده یا واردکننده محصولات برآمده از زیست فناوری بوده است. از یک سوی دیگر، تنش های زیستی در بیشتر مناطق جهان خود را نشان داده، به گونه ای که استفاده از این فناوری ها را برای افزایش کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی و مواد غذایی امری اجتناب ناپذیر کرده است.
به طورکلی کشورهای پیشرفته جهان، برای تولید غذای جمعیت رو به رشد خود و مقابله با تغییرات اقلیمی از فناوری های نوین از جمله زیست فناوری بهره می برند. این موضوع می تواند درباره کشور ما هم صدق کند. با استفاده از فناوری های نو می توان میزان محصول تولیدی در واحد سطح را افزایش داد و حتی کیفیت محصول تولیدی را نیز بهبود بخشید؛ برای مثال در شرایط کم آبی می توان با مهندسی ساختار ریشه گیاهان، کمک کرد که گیاه آب موردنیاز خود را از سطوح پایین تر زمین های کشاورزی تامین کند و در نتیجه میزان آبیاری و آب مصرفی را کاهش داد. در کل، امروزه تعدد تنش های زیستی حاصل از تغییرات اقلیمی معضلی است که باعث شده بیشتر کشورها با بهره گیری از فناوری های زیستی به تولید گیاهان مقاوم به خشکی و شوری بپردازند و حتی برنج را به صورت خشکه کاری با میزان آب کم و استفاده نکردن از سموم آفت کش، تولید کنند، بنابراین باتوجه به اینکه الگوی اصلی اقلیمی کشورمان خشک و نیمه خشک است؛ برای تولید گیاهان ناگزیر هستیم که از زیست فناوری های نوین استفاده کنیم، همچنین برای مبارزه با آفات و بیماری ها بدون استفاده از سموم شیمیایی نیز می توان از این فناوری بهره جست. به ادعای واردکنندگان، ذرت تراریخته مقاوم به خشکی که امروزه در کشور امریکا تولید می شود، در محموله های وارداتی ذرت دامی به کشورمان نیز وجود دارد. این امر حاکی از آن است که در شرایط فعلی در کشور مصرف کننده محصولات وارداتی حاصل از زیست فناوری جدید تولیدی سایر کشورها هستیم، اما خودمان تولیدکننده نیستیم. متاسفانه افکار عمومی نسبت به هیچ فناوری به اندازه زیست فناوری مسموم نشده است و این در حالی است که مقالات و تحقیقات متعددی وجود دارند که سلامت و ایمنی این محصولات را تایید می کنند. سهم بیشتری از آنچه روزانه می خوریم، از محصولات کشاورزی به دست می آید که برای باروری بیشتر، نیازمند آبیاری منظم و فراوانی است تا بتواند محصولی سالم و پربازده تولید کند، از این رو کشورهایی چون ایران که از نظر منابع آبی در مضیقه هستند یا به سختی در بخش کشاورزی و باغداری فعالیت می کنند، باید راهکاری مناسب را برای رویارویی با این مشکل در نظر بگیرند. کشور ما در منطقه گرم و خشک کره زمین واقع شده و کشاورزان و باغداران برای آبیاری مزارع زراعی خود با مشکل تعداد آبیاری درطول هفته مواجهند. از قدیم آبیاری سنتی در کشور به ویژه مناطق روستایی برای آبیاری مزارع رواج داشت، اما در سال های اخیر باتوجه به روی کار آمدن فناوری های نوین، کشاورزان تلاش کرده اند با استفاده از شیوه های مختلف، علاوه بر مصرف آب کمتر، بازدهی تولید محصول را افزایش دهند.
