به بازار جهانی صنایع‌دستی امیدی نیست
سیدمحمد عبداللهی-رئیس اتحادیه فروشندگان اشیای قدیمی و صنایع‌دستی تهران
صنایع دستی در هر کشوری، بخشی از فرهنگ و تاریخ یک جامعه محسوب می شوند، از این رو تنها نمی توان نگاهی مصرفی به آنها داشت و باید به تمامی ظرفیت های صنایع دستی به شکل ویژه توجه کنیم. بعد اقتصادی صنایع دستی وسیع است و با برنامه ریزی مناسب و مطمئن می توانیم اشتغالزایی و درآمدهای جدی از این بخش داشته باشیم، اما متاسفانه وجود خلأها و شکاف هایی در امر مدیریت صنایع دستی، سبب شده تا در حال حاضر بازاری جدی برای این بخش نداشته باشیم. تا سال های گذشته و با ورود بخش زیادی از گردشگران بین المللی به ایران، در شهرهایی مانند تهران، اصفهان، شیراز، مشهد و... که بیش از سایر شهرها بر بعد گردشگری خود کار کرده بودند، بازار پررونقی برای صنایع دستی وجود داشت. بازارچه های محلی و فروشگاه های صنایع دستی درآمدهای به نسبت مناسبی داشتند و خریداران اصلی آنها گردشگران داخلی و خارجی بودند. بازار پررونق صنایع دستی، فرصت مناسب و مهمی برای تبلیغ و افزایش آگاهی مردم نسبت به تاریخ و فرهنگ بخش های مختلف ایران بود و شاهد اتفاقات روشنی در این بخش بودیم، اما با بروز مشکلات مختلف دیپلماتیک و در ادامه شیوع ویروس کرونا، نه تنها گردشگران خارجی وارد کشور نشدند، بلکه سفرهای داخلی متوقف شد. همین مسئله تاثیری جدی بر بازار صنایع دستی گذاشت.
با کاهش چشمگیر ورود گردشگر خارجی، در عمل فرصتی برای فروش بازارهای محلی یا صنایع دستی شهرهای مهم و بزرگ مهیا نشد، بنابراین برای صنایع دستی نه خریدار داخلی و نه خریدار خارجی در این مدت وجود نداشت. به دلیل بالا بودن نرخ تمام شده تولید و دیگر مشکلات و محدودیت ها، بازار جهانی مناسبی برای فروش صنایع دستی ایرانی وجود ندارد. در چند مدت اخیر، شاهد شکل گیری تورم در تمام بخش های اقتصادی جامعه بودیم و این تورم نیز به صنایع دستی نیز رسید. افزایش نرخ مواد اولیه، رشد دستمزد کارگری، هزینه حامل های انرژی و دیگر مسائل جنبی سبب شده تا تولیدکنندگان در موضع ضعف قرار گیرند. در بحث صنایع دستی نیز این فشارهای اقتصادی بیشتر بوده و نبود بازار فروش مناسب، به تمامی این مشکلات اضافه کرده است. در کنار افزایش تمام هزینه های تولید، فشار اقتصادی بر مردم هم بوده و مشکلات اخیر سبب شده تا قدرت خرید جامعه به شدت کاهش یابد، در نتیجه فعالان صنایع دستی نه تنها نتوانستند بازاری را ایجاد کرده و توسعه دهند، بلکه حتی نتوانستند بازار فعلی خود را حفظ کنند. با کوچک شدن بازار داخلی و افزایش هزینه های تولید، به ناچار تولیدکنندگان فعالیت های خود را محدود کردند و در نتیجه تولید چندانی در بازار نداشتیم. تمام این مسائل در کنار یکدیگر سبب شده تا شاهد کم رونق بودن بازار صنایع دستی در سطح گسترده باشیم.
در این میان برخی به اهمیت صادرات و کسب بازارهای جهانی تاکید دارند. شاید درآمد صادرات به دلار است، اما تورم در ایران براساس افزایش نرخ دلار است و در عمل درآمد صادرات منفعت زیادی برای تولیدکنندگان ندارد، به دلیل وجود مشکلات مختلف در مسیر صادرات، بی ثبات بودن وضعیت اقتصادی در داخل کشور و در نهایت کم بودن سود صادرات، بیشتر تولیدکنندگان ریسک انجام فعالیت صادراتی را نمی پذیرند، مگر آنکه بازارهای مشخصی را مورد هدف قرار دهند و بر آن بازارها تمرکز داشته باشند. در غیر این صورت، تمایلی از سوی تولیدکنندگان برای حضور در بازارهای جهانی وجود ندارد.
شرایط اقتصادی فعلی، به شدت تولیدکنندگان را محتاط کرده است. نبود مزیت رقابتی برای کالاهای صادراتی، کمبود فعالیت های جدی در راستای بازارسازی برای صنایع دستی ایرانی، نبود حمایت های دولتی در مسائلی مانند اعطای وام و دیگر مسائل از جمله مشکلات اساسی صنعت صنایع دستی است که سبب شده امیدی به بازار جهانی و صادراتی این بخش وجود نداشته
باشد.
