دورنمای تاریک بورس
مهدی سماواتی کارشناس بازار سرمایه
بورس تهران از سال ۱۳۹۹ با مشکلات بسیاری در روند فعالیت خود روبه رو شد که درنهایت به متضرر شدن بسیاری از سرمایه گذاران حقیقی و خرد این بازار منتهی شد. این چالش ها در طول بیش از ۲ سال گذشته تداوم یافته اند. مشکلات یاد شده از عملکرد اشتباه دولت ها نشأت گرفته اند. با این وجود، سازمان بورس به عنوان نهاد حامی حقوق سهامداران، وظیفه دارد در روند سیاست گذاری خود از حقوق صاحبان سهام حمایت کند.
در جریان تصویب بودجه ۱۴۰۱ و به دنبال اعتراض فعالان بازار سرمایه درباره تصویب بندهایی از بودجه درخصوص تعیین نرخ خوراک پتروشیمی ها و گاز صنایع که به ضرر صنایع بورسی کشور تمام می شد، سازمان بورس نیز با این سیاست مخالفت کرد. اقدام سازمان بورس برای تلاش مبنی بر تعیین سقف ریالی برای نرخ گاز سوخت صنایع و همچنین خوراک پتروشیمی ها، از وارد آمدن خسارت چند صد هزار میلیارد تومانی به صنایع تحمیل و تعطیلی بسیاری از آنها جلوگیری کرد. این سیاست به ویژه در شرایطی اثرگذار شد که به دنبال حمله نظامی روسیه به خاک اوکراین و بروز تنش در اروپای شرقی، تامین گاز کشورهای اروپایی توسط روسیه با چالش های بسیاری روبه رو شد.
این تنش ها زمینه ساز رشد قابل توجه بهای گاز در دنیا و به خصوص کشورهای اروپایی شد. با این وجود باید تاکید کرد که ایران جزو بزرگ ترین دارندگان ذخایر گازی جهان است و انتظار می رود این تنش ها تاثیری بر قیمت گاز مصرفی صنایع ما نداشته باشد. این موضوع در سال گذشته و به دنبال اعتراضات گسترده فعالان صنعتی و فعالان بازار سرمایه مورد توجه قرار گرفت و از بروز خسارت های جدی به صنایع کشور در سال جاری جلوگیری کرد؛ بنابراین می توان اینطور نتیجه گرفت که سیاست گذاری درست و حمایت سازمان بورس از فعالان صنعتی، تاثیر بسزایی بر تضییع نشدن حقوق آنها دارد. البته انتقاداتی به عملکرد سازمان بورس وارد است. این سازمان می توانست در برخی حوزه ها که اختیار عمل دارد، تصمیمات درست تری را اتخاذ کند. با این وجود نباید از ذکر این نکته غافل بود که این سازمان در بسیاری از حوزه های مهم اقتصادی کشور که بر عملکرد بورس نیز اثرگذار هستند، نقشی ندارد. به بیانی دیگر بسیاری از چالش های کنونی بازار سرمایه از عملکرد اشتباه دولت نشأت می گیرد، اما سازمان بورس به عنوان متولی بازار سهام از قدرت کافی برای رویارویی با این شرایط، برخوردار نیست.
اقتصاد ما از پیش بینی پذیری لازم برخوردار نیست و مسئولان سازمان بورس نیز توانایی لازم برای تحقق این هدف را ندارند. در طول ماه های گذشته، تمام تصمیمات کلان اقتصادی به نتایج مذاکرات برجام و رفع تحریم ها گره خورده؛ بنابراین با توجه به ابهاماتی که بر اقتصاد کشور سایه انداخته، برنامه ریزی برای آینده به شدت دشوار شده است. در چنین شرایطی نمی توان به بهبود عملکرد بورس تهران در آینده نزدیک و با توجه به شرایط کنونی امید داشت.
