بازار مریض است
فرامرزعلی‌نیا-رئیس اسبق موسسه تحقیقات برنج
وزیر جهادکشاورزی از اعلام قیمت خرید تضمینی گندم و برنج در هفته جاری خبر داد و تاکید کرد تولیدکنندگان از اردیبهشت امسال تاکنون با چالش های جدی درگیر بودند و با وجود اقداماتی که در حوزه نقدینگی، مازاد تولید، آزادسازی صادرات، خرید تضمینی و تغییر نرخ ارز داشتیم، پای تولید و سفره مردم ایستادند.
این اظهارنظر در حالی عنوان می شود که به گفته بسیاری از فعالان بازار، منطقی ترین قیمتی که باید از سوی وزارت جهادکشاورزی برای خرید تضمینی برنج اعلام شود برای بهترین نوع برنج، حدود ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان است.
با توجه به اینکه امسال هزینه تولید برای کشاورزان بالا رفته، نرخ تضمینی حدود ۹۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم برنج اعلاء منطقی است.
در این میان، سیاست های جهاد کشاورزی تا حدودی می تواند در کنترل قیمت ها تاثیرگذار باشد. در این فرآیند تعیین نرخ تضمینی محصولات تاثیر چندانی بر روند کشت ندارد، زیرا کشاورز طبق عادت خود کشت های گوناگون را انجام می دهد.
طبق روال در تعیین نرخ تضمینی که دولت اعلام می کند، کف سود کشاورز در نظر گرفته می شود. دولتی ها معتقدند با ملاک قرار دادن کف قیمت، مانع از ضرر و زیان کشاورز شوند و این در حالی است که بسیاری از کشاورزان با انتقاد از قیمت تضمینی نسبت به کم بودن این اعداد و نبود تناسب بین قیمت تمام شده کالا و نرخ خرید تضمینی، منجر به زیان می شود. به گفته کشاورزان، نرخ خرید تضمینی بسیار پایین تر از نرخ فعلی بازار است.
نیاز کشور به برنج، سالانه ۳ میلیون تن برآورد می شود که از این میزان حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن در کشور تولید و ۵۰۰ هزار تن از طریق واردات تامین می شود. البته در سال زراعی گذشته به واسطه خشکسالی، میزان تولید برنج به یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن رسید و این موضوع زمینه ساز مشکلات متعددی در بازار شد.
حال با توجه به اظهارات مسئولان و فعالان این حوزه، در سال جاری به واسطه افزایش تولید و آغاز فصل برداشت، باید منتظر کاهش چشمگیر قیمت ها باشیم.
از سوی دیگر، در حالی که تصور می شد امسال با کاهش تولید برنج روبه رو شویم، اما بارندگی های اخیر موجب افزایش کمی و کیفی تولید برنج در شمال کشور شد، میزان کشت امسال مطلوب بود و شاهد افزایش ۲۰ درصدی آن بودیم که این امر در روند کاهش قیمت این محصول اثرگذار است.
علاوه بر شرایط آب وهوایی مناسب، یکی دیگر از دلایل افزایش تولید برنج، استقبال کشاورزان از کشت دوم برنج (برنج رتون) است؛ یعنی به دلیل افزایش قیمت برنج، بخش عمده ای از کشاورزان مازندرانی اقدام به کشت دوم این محصول کرده اند که موجب افزایش تولید شده و براساس برآوردها به نظر می رسد امسال میزان تولید برنج بیش از ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن باشد.
با روند عرضه مناسب نیز واردات این محصول در حد نیاز کشور و حتی بیشتر از نیاز بازار بوده؛ در نتیجه نرخ برنج باید در محدوده ۸۰ هزار تومان قرار گیرد. نرخی که درحال حاضر شاهد آن نیستیم.
تحقق این شرایط نیازمند کنترل دقیق بازار است، اما ظاهرا این روزها بازار مریض است و باید اقدامات کنترل کننده ای برای آن در نظر گرفت.
گاهی به نظر می رسد در بازار دست های پشت پرده ای در کار است. با توجه به اینکه واردات به خوبی انجام شده و شاهد ورود بیش از ۶۰۰ هزار تن برنج بودیم و فصل کشت دوم نیز رشد بیشتری داشته انتظار می رود نرخ برنج امسال بالا نرود.
اگر دولت روی بازار اقدامات جدی تری انجام دهد، قاعدتا برنج باید کاهش نرخ داشته باشد.
