روند نزولی بازار سرمایه و قرمزپوشی تابلو بورس در شرایطی ادامه دارد که در یکی، دو هفته اخیر شاهد برگزاری مجامع عمومی از سوی شرکت‌های بزرگ و هلدینگ‌های مطرح در بازار سرمایه بوده‌ایم. در همین حال، عملکرد شرکت‌های بورسی نیز در ۳ ماهه نخست امسال منتشر شد. بررسی این صورت‌های مالی حکایت از آن دارد که بسیاری از این شرکت‌ها عملکرد مثبتی را از خود به نمایش گذاشته‌اند و سودآوری آنها مثبت برآورد می‌شود. با این وجود، شاخص بورس در حال حاضر و در مقایسه با سال گذشته، تنها رشد ۱۰ درصدی را ازآن خود کرده است.

در حالت کلی، انتظار می‌رفت حضور در فصل مجامع به رونق بیشتر بورس منتهی شود، با این وجود پس از بازگشایی نمادها مجددا روزهای مثبتی در بورس تهران رقم نخورد. بدین‌ترتیب یکی از فصل‌های ضعیف مجامع را در بورس تهران پشت‌سر گذراندیم. این عملکرد ضعیف در شرایطی رقم خورد که گزارش عملکرد شرکت‌ها مناسب بوده و همزمان موضوع‌های دیگری نیز پالس مثبتی را روانه بازار کرده است. از جمله آنکه قیمت دلار نیمایی به‌مراتب بیشتر شده است. همزمان با توجه به شرایط تورمی انتظار می‌رفت، عملکرد بازار سرمایه مثبت‌تر از شرایط کنونی باشد.

با این وجود، گویا زور بازارهای موازی به‌مراتب بر این سیگنال‌های مثبت غلبه کرده است. در نتیجه شاهد تداوم خروج سرمایه از بورس تهران هستیم. در چنین شرایطی فعالان بازار سرمایه ترجیح می‌دهند سرمایه خود را به بازارهای موازی همچون ارز، سکه، طلا، دلار، ملک و سپرده بانکی منتقل کنند.

در ادامه باید از افزایش نرخ سود سپرده بین‌بانکی به‌عنوان دیگر شاخص منفی اثرگذار بر بازار سرمایه نام برد. در ماه‌های اخیر نرخ سود بین‌بانکی افزایش یافته و به رقم بی‌سابقه ۲۱.۴ درصد رسیده است. رشد نرخ بهره بین بانکی برخلاف وعده‌های دولت بود و خروج سرمایه از بورس تهران را تقویت کرد. این در حالی است که بازار سرمایه محلی برای جذب سرمایه به بخش‌های مولد اقتصاد کشور است. درنتیجه از جذابیت بازارهای تولید کاسته می‌شود.

در ادامه باید خاطرنشان کرد که سطح دخالت دولت در عملکرد شرکت‌های بورسی به‌مراتب بالاست. این در حالی است که از دولتمردان انتظار می‌رود به‌جای دخالت مستقیم در بازار به تنظیم‌گری شرایط بپردازند. با این وجود، نه‌تنها انتظارات فعالان بازار محقق نمی‌شود، بلکه دخالت مستقیم دولت در حوزه‌های گوناگون از جمله در بخش قیمت‌گذاری ادامه دارد. سیاست قیمت‌گذاری دستوری یکی از مهم‌ترین اقدامات یا دخالت‌های دولت در شرکت‌های بورسی است که عملکرد و سودآوری آنها را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد.

دولت در ماه‌های گذشته سطح دخالت خود را بر عملکرد شرکت‌ها از دخالت در قیمت‌گذاری فراتر برده است؛ یعنی در جزئی‌ترین امور شرکت‌ها از جمله سیاست‌های فروش و توزیع شرکت‌ها دخالت می‌کند. حتی در ترکیب فروش این مجموعه‌های صنعتی نیز تاثیر مستقیم دارد. بدون تردید با وجود چنین شرایطی هر روز از جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس کاسته می‌شود. از مجموع موارد یادشده می‌توان این‌طور استنتاج کرد که سیاست‌گذاری غلط دولت به از رونق افتادن بورس منتهی می‌شود.

با وجود شرایط یادشده بعید به‌نظر می‌رسد در بازه زمانی کوتاه‌مدت، چالش‌های حاکم بر بازار سرمایه برطرف شوند؛ بنابراین نباید به بهبود عملکرد بازار سرمایه در کوتاه‌مدت امید داشته باشیم. با این وجود، امیدواریم دولت از اشتباهات گذشته خود درس بگیرد.

توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که بورس تهران در سال‌های گذشته روزهای بدی را پشت‌سر گذرانده است و همزمان دخالت دولت به ایجاد رانت گسترده در این بخش منجر شده است؛ بنابراین انتظار می‌رود دولت از مسیر اشتباه گذشته بازگردد تا مشکلات یادشده اصلاح شوند. بدون تردید فعالان بازار سرمایه نیز باید متناسب با سرمایه‌گذاری خود از سود منطقی بهره‌مند شوند.