وظیفه دولت برای تحقق شعار سال
امین دلیری - کارشناس اقتصاد و مدرس دانشگاه
رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، همانند سال‌های گذشته در شعار سال ۱۴۰۱ هم عمدتا به مسائل اقتصادی تاکید و توجه داشتند؛ بنابراین مسائل اقتصادی هنوز از اولویت‌های نخست کشور است. در این یادداشت سعی شده به وظیفه و نقش دولت در تحقق شعار سال رهبر معظم انقلاب «تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» اشاره داشته باشیم. تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد، بدون استثنا رشد و توسعه این کشورها از مسیر رشد تولیدات داخلی اعم از صنعتی و کشاورزی گذشته است. شناخت ابزارهای توسعه‌یافتگی با توجه به ظرفیت‌ها و امکانات داخلی مانند منابع طبیعی فراوان، سرمایه انسانی ماهر و تلفیق آن با دانش فنی و مدیریت کارآمد و استفاده از مزیت‌های نسبی، کشور را در تولیدات داخلی و صادرات محصولات توانمند، رقابتی کرده و موجب افزایش درآمد سرانه و ایجاد اشتغال خواهد شد. این عوامل جزو ابزارهای تفکیک‌ناپذیر بنیان‌های رشد و پیشرفت اقتصادی است و فرآیند اجرایی آن، بستگی به افزایش ظرفیت‌های تولید از طریق تمرکز سرمایه و اختصاص آن به تولید دارد. ثبات نرخ ارز، ایجاد ابزارهای انگیزشی و ترغیبی برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، ثبات مقررات مربوط به روابط کسب‌وکار، حذف
مقررات دست‌وپاگیر و زاید، کوتاه کردن فرآیند صدور مجوزهای کسب‌وکار، استفاده از مشوق‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاران تولید کالاهای اساسی و ضروری، کاهش نرخ تعرفه برای واردات مواد اولیه، کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای و گسترش چتر حمایتی برای صنایع نوپا و تازه تاسیس شده، باید در سیاست‌های حمایتی دولت در ایجاد واحدهای صنعتی و کشاورزی دانش‌بنیان مورد توجه قرار گیرد. اقتصاد دانش‌بنیان مدت‌هاست در کشورهای توسعه‌یافته مدرن صنعتی رواج دارد. این اندیشه و تفکر اقتصادی حتی قبل از مصطلح شدن مفهوم اقتصاد دانش‌بنیان، در جوامع صنعتی فوق‌مدرن در قالب تغییر نگرش در نوع و اندازه تولید و گرایش به تولید در مقیاس و اندازه کوچک اما با ارزش‌افزوده بسیار بالا شکل گرفت. صادرات انحصاری بسته‌های فناوری‌اطلاعات، عمل‌آوری بسته‌های اطلاعات فناورانه و بنیادی مربوط به تحول در اختراعات نوآورانه دانش‌بنیان و انحصار در دانش‌های مربوط به دارو و تجهیزات پزشکی، وسایل ارتباطی و رسانه و ابررایانه‌ها، تا مدت‌ها از دسترس بسیاری از کشورهای دیگر خارج بود؛ بنابراین اقتصاد دانش‌بنیان به شکل دیگر به صورت انحصاری در اختیار چند کشور مطرح قرار داشت. بیداری
ملت‌ها و توسعه‌یافتگی برخی از کشورهای در حال توسعه این انحصار علمی و دانش فنی مبتنی بر اقتصاد دانش‌بنیان که در اختیار چند کشور معدود غربی بود را شکست. البته از سال ۱۹۹۸ میلادی بانک جهانی در نسخه‌های جدید توسعه‌ای خود، نقش اقتصاد دانش‌بنیان را برای کشورها توصیه کرده است. در معرفی اقتصاد دانش‌بنیان، نقش دانش، فناوری‌اطلاعات، استقرار یک نظام نوآورنه کارآمد که بتواند بنگاه‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی که با یک جهش و انقلاب علمی در بکارگیری دانش، رشد کنند و با دستیابی به ذخیره‌های دانش جهانی در این زمینه به رشد و توسعه اقتصادی موردنظر برسند، بسیار دارای اهمیت است. به این ترتیب، رهبر فرزانه انقلاب اسلامی با تاکید بر دانش‌بنیان شدن اقتصاد با محوریت تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین در واقع به نبض کلیدی پیشرفت اقتصادی که از مباحث روز اقتصادی مبتنی بر علم و دانش فنی است، دست گذاشته است. این یک مسیر مطمئن پیشرفت اقتصادی کشور است که براساس آن به صورت میانبر می‌توان به سطحی از رشد و توسعه اقتصادی بالا مبتنی بر پایه‌های علمی و دانش فنی دست یافت. تجارب کشورهای تازه توسعه‌یافته جهان با رشد بسیار بالای اقتصادی، نشان از
مسیر پیشرفتی برخلاف نظریه‌های برخی از اقتصاددانان توسعه که قائل بر این نظریه و تفکر هستند، نشان می‌دهد اینکه کشورهای در حال توسعه مسیرهای طولانی را برای رسیدن به سطح توسعه‌یافتگی که کشورهای توسعه‌یافته قبلا این مسیر را بیش از ۲۰۰ سال پیش پیموده‌اند، باید طی کنند. اما این اندیشه سخت مسیر توسعه‌یافتگی، با توجه به شکستن انحصارهای علم‌های بنیادی مربوط به اقتصاد دانش‌بنیان، برخلاف تصورات قبلی بسیار کوتاه شده؛ بنابراین بدون توقف و وقفه زمانی باید اقتصاد کشور را در مسیر تولید دانش‌بنیان سوق داد و هر مانع و قدرت سایه‌ای که برای ایجاد مزاحمت در مسیر رشد تولید داخلی وجود دارد را با قدرت ملی و حکومتی از سر راه رشد و ارتقای تولیدات دانش‌بنیان برداشت و رفع کرد. دولت سیزدهم در صورت داشتن یک راهبرد بی‌نقص در اجرای سیاست‌های درست اقتصادی برای برقرار کردن ثبات اقتصادی در کشور با مهار نرخ بالای تورم فعلی، ثبات نرخ ارز، کنترل رشد نقدینگی با کنترل رشد پایه‌های پولی، استقرار یک نظام مالیاتی هوشمند با استقرار طرح جامع مالیاتی، اصلاح نظام بانکداری و در نهایت توجه ویژه به تولید داخلی با رواج و توسعه بستر اقتصاد دانش‌بنیان،
می‌توان انتظار داشت، راه میانبری، برای رشد مداوم و پیشرفت اقتصادی انتخاب کرده و گام‌های استواری برای تحقق شعار هوشمندانه رهبر معظم انقلاب در سال ۱۴۰۱ برداشته است. این اهداف در شعار سال با توجه به داشتن کشوری با منابع غنی، فراوان و خدادادی، اقلیم‌های متنوع، نیروی انسانی مستعد و تحصیلکرده دانشگاهی و داشتن سرمایه‌های غنی از تجارب گروهی مدیران سالم شدنی است.
