عدالت مالیاتی با سوتزنی حاصل نمیشود
محمدعلی جداری فروغی-وکیل پایه یک دادگستری و حقوقدان
براساس تعریف کلی، مالیات وجهی است که دولت باید برپایه قانون برای تامین هزینههای عمومی از اشخاص اخذ کند. پس مالیات مهمترین ابزار سیاست مالی و ضامن رشد و توسعه یک کشور است.
یک اقتصادی قوی نیازمند نظام مالیاتی کارآمد و عادلانه است. دولت با استفاده از مالیاتها میتواند خدمات اجتماعی و رفاهی را تامین و در اختیار مردم قرار دهد، چرخ اقتصادی را به حرکت درآورد و پویایی لازم را در جامعه ایجاد کند.
اما نظام مالیاتی باید مترقی و عادلانه باشد. براساس اصل عدالت بار مالیات باید عادلانه بین مردم تقسیم شود، متناسب با درآمد افراد و در راستای کاهش نابرابری باشد.
عدالت مالیاتی ایجاب میکند از همه افراد جامعه مالیات اخذ شود، فارغ از اینکه به چه کاری اشتغال دارند یا در چه پیشهای فعالیت میکنند.
البته در کشور ما از قدیمالایام تا کنون بار مالیات بیشتر بر دوش حقوقبگیران، کارگران، کارمندان و معلمان و مانند آنها بوده، چراکه درآمد ماهانه این افراد روشن و مشخص است و دریافت مالیات از آنها بهراحتی انجام میشود. از سوی دیگر، تعداد این قبیل مودیان مالیاتی بسیار زیاد است.
اما در دیگر کشورهای شده مالیات از همه افراد اخذ میشود. بهندرت تبعیضهایی مانند شیوه رایج در ایران به چشم میخورد و معافیت مالیاتی هنرپیشه، هنرمند، ورزشکار و امثال آن مطلقا مرسوم نیست و معنایی ندارد.
علاوه بر این، قوانین مالیاتی در دیگر کشورها بسیار جدی و سختگیرانه است، آنقدر که به یاد دارم بعضی از هنرپیشگان معروف برای فرار از پرداخت مالیات در کشور خود به سرزمینهای دیگری مهاجرت میکردند و به تابعیت کشورهای دیگر درمیآمدند.
عدمدریافت مالیات از هنرمندان، هنرپیشگان و ورزشکاران در کشور ما تبعیض آشکاری بود که آحاد جامعه از آن رنج میبردند. تا کنون هنرمندان و ورزشکاران سرشناس ما باوجود درآمدهای سرشار از پرداخت مالیات معاف بودند و این تبعیض اثرات ناگواری برجامعه بهجا گذاشته است.
بر این اساس باید تغییرات گستردهای که در زمینه دریافت مالیات در یکی دوسال گذشته اتفاق افتاده را به فال نیک گرفت و از آن استقبال کرد اما به شرط اینکه همان بحث عدالت مالیاتی در عمل رعایت و از هرکسی با هر شغل و وضعیتی، مالیات متناسب با درآمدش دریافت شود و برای سرمایهگذاریهای باارزش و در جهت ثبات اقتصادی مصرف شود.
امیدوارم نه فقط هنرمندان، هنرپیشگان و ورزشکاران، بلکه تمامی مودیان مالیاتی به وظایف خود عمل کنند و در جهت ساخت جامعهای عادلانهتر و کاهش نابرابری که بهواسطه معافیتهای مالیاتی ایجادشده، کمک کنند.
در مقابل دستاندرکاران وصول مالیات و ممیزان هم باید سمت انصاف را نگهدارند، با نهایت دقت در مورد مودیان عمل کنند و از کمکاری بپرهیزند.
خلاصه کلام اینکه باید تمهیدات لازم اندیشیده شود تا مالیات به روش درست اخذ شود و در حق کسی اجحاف نشود. تاکید میکنم که باید در این مسیر هوشیار بود و از برنامه و روشهای «عجیبوغریب» حذر کرد.
به اعتقاد من، ابلاغ دستورالعمل «سوتزنی مالیاتی» عملی بسیار بیهوده و نسنجیده است. طبقهبندی مودیان مالیاتی براساس شاخصهایی محرمانه انجام میشود. اینکه به افراد جامعه گفته شود فساد و فرار مالیاتی را به سازمان امور مالیاتی گزارش دهند و از محل درآمدی که سازمان مالیاتی از این موضوع کسب میکند، پاداش دریافت کنند، راهکاری برای جلوگیری از فرار مالیاتی نیست و برعکس مشکلآفرین است.
چهبسا افرادی از این محمل برای تصفیهحسابهای شخصی استفاده کنند، عناد و دشمنی بورزند، به حیثیت افراد صدمه بزنند و با فرستادن گزارشهای غیرواقعی دیگران را به دردسر بیندازند.
تاکید میکنم از این رهگذر نه کمکی به سازمان امور مالیاتی میشود، نه نظام اطلاعاتی این سازمان سروسامان میگیرد و تکمیل میشود و نه حقی ادا خواهد شد.