بانک فراساحلی یا آفشور
عباس سلیمیان-کارشناس بانک
بانک فراساحلی یا فرامرزی که آفشور بنکینگ نامیده میشود، بانکی است که یک کشور مجوز آن را برای استقرار در نقطهای درون مرزهای شناختهشده قابل دسترس مثلا در یک جزیره یا یک منطقه آزاد میدهد.
این بانک فارغ و آزاد از بسیاری از قواعد بانکی کشوری که در آن استقرار یافته، خدمات خود را ارائه میدهد و اصولا مشتریان چنین بانکی خارجیها هستند که با انگیزه فرار از مالیات یا پولشویی منابع خود را در اختیار این بانک فراساحلی قرار میدهند.
در هر دو حال، منابع به مدت طولانی با این دو انگیزه جذب بانک فراساحلی میشود و به تبع آن ممکن است فعالیتهای زیادی با اتکا به این شیوه بانکی در کشور جمعآوری شده و متناسب با سیاستهای بانک فراساحلی در اقتصاد کشور ذیربط فعال شود.
معمولا کشورهای صاحب بانک فراساحلی نرخ مالیات کمی دارند. اعمال این نرخ مالیاتی، امنیت و درآمد بیشتری را نصیب خارجیها میکند.
غالبا دارندگان مجوز بانک فراساحلی علاقهای ندارند مانند بانکهای معمولی به مشتریان خدمات ارائه کنند، بلکه این بانک را منحصرا برای تامین مالی کسبوکار تجاری خود تاسیس میکنند تا از یک سو از نرخ بهره بالای تامین مالی و از سوی دیگر، از نرخهای مالیاتی بزرگتر آزاد باشند.
معمولا دو نوع گواهی تاسیس بانک فراساحلی وجود دارد. اول گواهی عمومی است که بهنام کلاس A معروف است و دیگری گواهی محدود یا کلاس B است که محدودیتهایی در آن گواهی وجود دارد. دارنده حساب مطابق با این گواهیها خدمات میگیرد.
دولتها از این بانکها حق امتیازی به صورت سالانه یا متناسب با اندوختههای جمعآوریشده آنها میگیرد.
وجه عمده اختلاف بانکهای فراساحلی کشورهای گوناگون به تفاوت سیستم مالیات آنها مربوط است. نکته مهمتر از سیستم مالیاتی کشورها، مسئله امنیت و صلح حاکم بر فضای جغرافیای کشور و مهمتر از آن ناحیه جغرافیایی بانک فراساحلی است.
در مجوزهای قدیمی بانکهای فراساحلی آمده که مجوز میتواند فروخته شود. اما امروزه عبارت انتقال به شخص ثالث به جای فروش در مجوزها قید میشود.
بانکهای فراساحلی در بنادر مالی مانند قبرس، جزایر ویرجین بریتانیا، سوئیس، امارات و هنگکنگ ساخته شدهاند. هر بانکی از جمله بانکهای فرامرزی تابع قواعد بانکداری جهانی هستند و پولشویی در آنها ممنوع است.
ایرانیهایی که در دیگر کشورها صاحب شرکت هستند میتوانند حسابهای عملیاتی شرکت خود را در بانک فرامرزی در ایران نگهداری کنند تا از چنگال مالیاتی کشور محل استقرار شرکت خود فرار کنند.
این امکان در صورتی ممکن است که بانک مرکزی که مجوز چنین بانکی را مثلا در قشم یا کیش میدهد نرخ مالیات را برای این بانک پایین بیاورد.
یک مفهوه و ساختار دیگری داریم که به OBU یا Offshore Banking Unite معروف است.
در واقع OBU استقرار شعبه یک بانک داخلی در کشور دیگر است. اگرچه شعبه و بانک مادر یک هویت دارند اما شعبه تابع قوانین کشور محل استقرار خود است.
OBUها مثل یک بانک فراساحلی هستند و میتوانند بسیاری از امتیازات را برای سپردهگذاران کشور بانک مادر تامین کنند.
در همین راستا بانکهای اتمریکایی و بانکهای انگلیسی بسیاری از شعب خود را در کشورهای دیگر به این صورت مستقر کردهاند.