گرانی عادی نمی‌شود
ناصر بزرگمهر- مدیر مسئول
شنبه، ۲۸ مهر ۱۳۹۷ در رسانه های مختلف نوشتم گرانی عادی نمی شود؛ به فکر اقتصاد باشید. در همان یادداشت ۴ سال قبل درباره ارز و اقتصاد نوشتم و حالا با تغییر دولت و گذشت این سال ها، فقط قیمت ها بیشتر شده، وگرنه اتفاق خاصی در کنترل تورم رخ نداده است. همان یادداشت ۴ سال قبل را با حذف اعداد بخوانیم:
این روزها، روزهای عجیبی است. همه چیز درظاهر به هم ریخته است؛ اخلاق در سراشیبی، فرهنگ در حال تغییر، اقتصاد در سربالایی، قیمت ها چند برابر، تورم دوسه رقمی، قیمت های دولتی سرگردان، گرانی ها افسارگسیخته، سرمایه ها یک چهارم، اقتصاد آزاد بلاتکلیف، بخش خصوصی تعطیل، مردم نگران و همه می گویند همه چیز به بازار سکه و ارز و برجام مربوط می شود؟ و قیمت سکه و دلار و ارز هم در آسمان ها می چرخد و از همه مهم تر دست اندرکاران بی تفاوت یا در سکوت روزگار می گذرانند تا شاید مردم به این وضعیت، عادت کنند.
اما مردم نمی توانند به این یکی عادت کنند. البته مردم در میان گرانی و تورم و از بین رفتن سرمایه ها و پس اندازهای کوچک و بزرگ شان همچنان روحیه طنز خود را حفظ می کنند و در دنیای مجازی لحظه به لحظه با خنده و شوخی با دولتیان روزگار می گذرانند.
بعضی می نویسد: بازار شام دلار در ایران؛ دلار کوچه های فردوسی، دلار صرافی های آزاد، دلار صرافی های دولتی، دلار مسافرتی، دلار سنایی، دلار نیمایی، دلار ترجیحی، دلار مبادله ای، دلار فردایی، دلار صادراتی، دلار وارداتی، دلار حواله ای، دلار هواپیمایی، دلار کربلایی، دلار حیاتی واحد خبر، دلار سبزه میدان، دلار خیابان فردوسی، دلار چهارراه استانبول، دلار پاساژ افشار، دلار شیراز، دلار هرات، دلار سلیمانیه، دلار غذا و دارو، دلار جهانگیری، دلار سفید، دلار دولت تدبیر، دلار دولت امید، دلار دولت مردمی، دلار دولت اصلاحات، دلار دولت سازندگی، دلار دولت جنگ، دلار رژیم پهلوی، دلار دوران قاجار، دلار یک سال قبل، دلار یک ماه پیش، دلار یک هفته قبل، دلار یک روز پیش، دلار یک ساعت قبل، دلار یک دقیقه پیش و...
دیگری می نویسد: گرانی دلار، دلایل اقتصادی ندارد، دلایل جغرافیایی دارد. ما اشتباهی جایی متولد شدیم که دلار توش هی گرون میشه؛ وگرنه خود دلار که گرون نیست.
نفر سوم از مراحل رویارویی مسئولان با افزایش نرخ دلار این گونه می نویسد: سکوت، انکار، تکذیب، تکذیبِ تکذیب، دستور پیگیری فوری، تشکیل جلسه فوری، تعیین مقصران (تلگرام، واتساپ واینستاگرام)، تعیین نرخ خیالی جدید، گران شدن دوباره دلار و تکرار چرخه بالا که هی می چرخد.
عده ای هم دولت را مقصر می دانند و می نویسند: آیا می دانید دولت از محل افزایش نرخ ارز چقدر سود کرد؟ آیا می دانید کل حقوق کارکنان دولت از گرانی ارز تامین می شود؟ آیا می دانید کل یارانه های مردم از جیب خود مردم تامین می شود؟ آیا می دانید درآمد دولت فقط از محل فروش نفت ۳ برابر شد؟ آیا می دانید پیش بینی درآمد نفت با نرخ هر بشکه بودجه چقدر می شود و با دلار آزاد چقدر؟ آیا می دانید درآمد دولت از محل فروش نفت چقدر افزایش پیدا کرده است؟ آیا می دانید سازمان های دولتی و شبه دولتی و دو خودروساز نیمه دولتی و امثالهم با گران شدن دلار چه مقدار سود می کنند؟ آیا می دانید بعضی گرانی ها بیش از ۵۰۰ درصد تورم داشته است؟ آیا می دانید عوارض خروج دست کم برای ۵ میلیون مسافر در سال بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ درصد افزایش داشته است؟ آیا می دانید عوارض شهرداری برای ۲۰ میلیون خانوار یعنی همه ایران بدون اطلاع رسانی ۲ برابر شده است؟ آیا از گرانی های پنهان خبر دارید؟
یکی از خوانندگان عزیز هم برایم این حکایت را فرستاده است: در زمان های دور، روستایی بود که فقط یک چاه آب آشامیدنی داشت. یک روز سگی داخل چاه افتاد و مرد.
آب چاه دیگر قابل استفاده نبود. روستاییان نگران شدند و پیش مرد خردمندی رفتند تا چاره کار را به آنها بگوید. مرد خردمند به آنها گفت ۱۰۰ سطل از چاه آب بردارید و دور بریزید تا آب تمیز جای آن را بگیرد. روستاییان ۱۰۰ سطل آب برداشتند اما فرقی نکرد و آب کثیف و بدبو بود.
دوباره پیش خردمند رفتند. او پیشنهاد کرد ۱۰۰ سطل دیگر هم آب بردارند. روستاییان این کار را انجام دادند، اما باز هم آب کثیف بود. روستاییان بنا بر گفته مرد خردمند برای بار سوم هم ۱۰۰ سطل آب از چاه برداشتند، اما مشکل حل نشد.
مرد خردمند گفت: چطور ممکن است این همه آب از چاه برداشته شود، اما آب هنوز آلوده باشد؟ آیا شما پیش از برداشتن این ۳۰۰ سطل آب، لاشه سگ را از چاه خارج کردید؟ روستاییان گفتند نه، تو گفتی فقط آب برداریم؛ نه لاشه سگ را!
این دقیقا حکایت این روزهای مدیریت اقتصادی و بازار ارز و بخش خصوصی و دولتی ماست.
ارز را به بهانه ای گران کردند، چندین بخشنامه صادر کردند، دلالان ارز را دستگیر کردند، سلطان ارز را اعدام کردند، صرافی ها را مجبور کردند ارز خرید و فروش نکنند، ارز مسافرتی اختصاص دادند، ژست دلسوزی گرفتند که این دفعه می خواهیم کاری کنیم کارستان، کلمه قاطعانه را بارها در کلام و بخشنامه های خود تکرار کردند، چندین جلسه تخصصی در دولت و مجلس برگزار شد؛ اما همچنان لاشه سگ را در چاه آب
نگه داشتند!
مدیریت رانتی و آلوده به فساد در سازکارهای رانتی و آلوده به فساد بازتولید می شود. هیچ کس در اندیشه اصلاح امور اقتصادی از سرچشمه که همان اقتصاد دولتی و رانتی و غیر رقابتی بوده است؛ نیست. کسی به فکر اقتصاد آزاد و حمایت از بخش خصوصی واقعی نیست. کسی به فکر تعطیل کردن اتاق های بازرگانی و حساب و کتاب کشیدن از سردمداران این
اتاق ها نیست.
«لاشه سگ» ته چاه اقتصاد ایران گیر کرده است. لاشه سگ همان اقتصاد نفتی، اقتصاد دولتی و اقتصاد رانتی عده خاص اتاق ها که ارزهای خاص گرفتند، است که هر بار بوی متعفن آن به مشام می رسد.
همه این مشکلات فقط برای مردم است. این همه گرانی را چگونه می خواهند به حالت اولش برگردانند؟ کدام درآمد جدید به مردم اضافه شده که بتوانند جبران این گرانی ها را بکنند؟ کدام کارخانه جدید راه اندازی شده که جوابگوی بازار ملتهب باشد؟ کدام تولید قرار است جای واردات را بگیرد؟ کدام ارز قرار است واردات را سروسامان دهد؟ با ارز رسمی ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی جهانگیری یا ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی فرزین؟ کدام ارزانی قرار است به وجود آید؟ وقتی مفسدان اقتصادی در گوشه و کنار مملکت رخنه کرده اند، چگونه می خواهند اوضاع را پاک و پاکیزه کنند؟ عقل و منطق حکم می کند پیش از کاشتن دانه، علف های هرز را از زمین بیرون بکشند. حالا انتظار دارید معجزه ای اتفاق بیفتد؟ لاشه سگ همچنان در چاه آب است!
