ضربه کاری اینترنت به گردشگری
ایران از نظر جاذبه‌های غنی فرهنگی، طبیعی و آثار باستانی در رتبه‌های نخست جهان قرار دارد.
با اینهمه آمار ارزآوری صنعت گردشگری و ورود جهانگردان به ایران نشان می دهد در بهره برداری از این ظرفیت بالا موفق نبوده و سهم قابل توجهی در مقایسه با گردشگری جهان و منطقه جنوب آسیا نداریم. به گفته بسیاری از کارشناسان توسعه صنعت گردشگری می تواند ایران را به یکی از اقتصادهای برتر دنیا تبدیل کند و دانش بنیان ها و استارتاپ ها نیز می توانند نقش پررنگی در تحقق این هدف داشته باشند.صمت در این گزارش به دلایل عقب ماندگی ایران در صنعت گردشگری پرداخته است.
رشد گردشگری خاورمیانه در سال ۲۰۲۲
از جهانگردان که بپرسید می گویند سرتاسر جهان سرشار از دیدنی ها و آموزه هایی است که بی شک بدون سیر و سیاحت به دست نمی آید. فارغ از ارزش معنوی سفر، امروزه گردشگری به عنوان یک صنعت، قلب تپنده اقتصاد جهان به شمار می رود. تجربه پاندمی کرونا گواهی است بر این گزاره، چنانچه اقتصاد بسیاری از کشورهای گردشگر پذیر با اعمال قرنطینه و بسته شدن مرزها با مشکلات جدی مواجه شدند. میلیون ها انسان در حوزه گردشگری فعالیت دارند و حیات بسیاری از کشورها به این صنعت وابسته است، به طوری که حدود ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان از محل صنعت گردشگری تامین می شود و ۱۰ درصد شاغلان جهان نیز در یکی از حوزه های مشاغل گردشگری مشغول به کار هستند. چندی پیش سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد اعلام کرد بیش از ۹۰۰ میلیون نفر در سال ۲۰۲۲ به سرتاسر جهان سفر کرده اند. براساس این گزارش تعداد گردشگران در تمام مناطق جهان افزایش یافته و در مقایسه با تعداد گردشگران جهان در دوران قبل از همه گیری کرونا در سال ۲۰۱۹ که رکورد ۱.۵ میلیارد نفر را شکسته بود، با ۶۳ درصد بهبود به ۹۰۰ میلیون نفر رسیده است. خاورمیانه با دستیابی به ۸۳ درصد از ارقام پیش از اپیدمی، نزدیک ترین منطقه به داده های گردشگری در سال ۲۰۱۹ است و اروپا نیز به عنوان منطقه ای که بیشترین تعداد گردشگر با ۵۸۵ میلیون نفر را در سال گذشته داشت، به ۸۰ درصد از ارقام پیش از اپیدمی دست یافت. این نرخ در قاره افریقا و امریکا ۶۵ درصد و در آسیا و اقیانوسیه در سطح ۲۳ درصد باقی مانده است.
چرا عقب ماندیم
ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران در گفت وگو با صمت، با اشاره به عوامل عقب ماندگی صنعت گردشگری در کشور گفت: بیش از هرچیز برای بررسی دلایل توسعه نیافتگی صنعت گردشگری باید به آسیب شناسی این مهم پرداخت. لازم است، ببینیم شکاف اصلی و مهم ترین نقطه ضعف در این صنعت کجا است و چه اهدافی باید تاکنون به ثمر می رسید که نرسیده است. به عبارت دیگر، در سیر تاریخی گردشگری ایران، چه عواملی موجب توسعه و عقب ماندگی گردشگری بوده است.
این فعال گردشگری ضمن بیان این مطلب افزود: با توسعه صنعت گردشگری، کمبود اشتغال و بیکاری تا حد زیادی رفع می شود، چرا که گردشگری صنعتی اشتغال زا است. علاوه بر آن، توسعه این صنعت می تواند معرف ایران در فضای بین المللی باشد.
وی بااشاره به ضرورت همکاری صنعت و دانشگاه برای توسعه این صنعت گفت: تجربه های موجود به ما نشان داده که همفکری و همیاری صنعت و دانشگاه نتایج مثبتی برای توسعه صنعت گردشگری داشته است.
به گفته رئیس جامعه تورگردانان ایران، ما اگر بتوانیم علم و صنعت را در کنار یکدیگر قرار دهیم، دانشگاه بسیاری از معضلات موجود را حل می کند. در واقع ایجاد گفت وشنود علمی در این ۲ نهاد راه های زیادی را برای کارشناسان باز می کند. جامعه علمی باید از شکاف های موجود در صنعت آگاهی داشته باشد، در غیر این صورت و در شرایطی که این دو بخش مجزا از یکدیگر عمل کنند، توسعه یافتگی میسر نخواهد شد و در نهایت هم علم و هم صنعت باید با چالش های موجود دست وپنجه نرم کنند و هیچ اتفاق مثبتی نمی افتد.
وی گفت: تمام تلاش جامعه صنعت گردشگری این است که علم و صنعت کنار یکدیگر قرار گیرند.
پورفرج گفت: بررسی صنعت و حل چالش ها با کمک علم و فناوری در نهایت آینده درخشانی را در هر ۲ عرصه به ارمغان می آورد و پیشنهادهای علمی می تواند راهگشای مطمئنی برای صنعت گردشگری باشد.
گشت و گذار بدون حضور فیزیکی
از نمودهای اصلی پیوند علم و صنعت، فعالیت شرکت های دانش بنیان و تولیدات علم محور آن ها است. با گذشت یک دهه از فعالیت فناوران در صنعت گردشگری، بازار مناسبی در این حوزه ایجاد شده است. براساس آمار تا کنون شرکت های فناور گردشگری در ۵ حیطه فعالیت دارند. از جمله ۱۹ شرکت در حوزه حمل ونقل و اقامت، ۶ شرکت در حوزه اطلاعات گردشگری، ۶ شرکت در حوزه خدمات بازدید، ۱۴ شرکت در حوزه فروش بلیت و راهنمای سفر و ۱۴ شرکت در بخش خدمات پشتیبان گردشگری فعال هستند.
امیرحسین پاینده، کارشناس گردشگری مجازی که موفق به طراحی پهپادی با قابلیت واقعیت مجازی شده است؛ در گفت وگو با صمت گفت: مفهوم گردشگری مجازی براساس توسعه ابزارهای جدید مبتنی بر فناوری اطلاعات شکل گرفته است. این ابزارها با تنوع گوناگون زمینه لازم برای تقویت گردشگری فیزیکی را فراهم می کنند. مهم ترین هدفی که در رویکرد گردشگری مجازی دنبال می شود، تقویت صنعت گردشگری کشورها و متعاقب آن توسعه منافع حاصل از این صنعت است.
سفری دور و دراز با پهپاد
وی افزود: گردشگری مجازی فرآیندی است در چند سال گذشته در ایران راه افتاده، اما تاکنون دربردارنده هیچ حس پویایی برای کاربران یا گردشگران نبوده است. بر همین اساس در سیستم گردشگری مجازی پویا، تلاش کردیم، مولفه دیگری به این آن اضافه کنیم و آن هم پویایی و زنده بودن تصاویر دریافتی است. در این سیستم، افراد می توانند مکان موردنظر خود را در یک نمای واقعی و زنده با استفاده از دوربین های چندبعدی و مجازی ببینند. همچنین، این در سیستم افراد می توانند بدون حضور فیزیکی در مراسم یا آیین های جمعی شرکت کنند و با دید چندبعدی به این رویدادها اشراف داشته باشند.
به گفته پاینده، برای پویایی گردشگری مجازی از سیستم پهپادها استفاده بیشتری شده است. در واقع، این سیستم در یک بسترسازی مجازی و برمبنای اینترنت طراحی شده است.
این فعال دانش بنیان گفت: فرآیند گردشگری مجازی پویا این گونه است که با پرواز پهپاد و ارسال تصاویر به گیرنده کاربر، گردشگر می تواند گشت وگذار مجازی پویا را تجربه کند.
همچنین، کاربر می تواند با استفاده از عینک، تصاویر دریافتی را چندبعدی مشاهده کند. گردشگران با چشم مجازی که همان دوربین های چندبعدی نصب شده روی پهپادها است، می توانند بر مکان اشراف بصری داشته باشند. آن ها می توانند زاویه دید را تغییر داده و بر تصویری که می بینند کنترل زاویه ای داشته باشند؛ چنانچه گویا در مکان حضور دارند. طرح آزمایشی گردشگری مجازی برای نخستین بار بر فراز یک قلعه در استان اصفهان عملیاتی شد.
پاینده افزود: دوربین های نصب شده قادر هستند، به انتخاب گردشگر هم تصاویر دو بعدی و هم تصاویر سه بعدی را دریافت کنند. هر پهپاد دارای یک ایستگاه محلی و یک اپراتور که مسئولیت هدایت و کنترل آن را بر عهده دارد، است. این اپراتور با در نظر گرفتن آب وهوا، امنیت و دیگر شرایط محلی تصمیم می گیرد که پهپاد را به پرواز در بیاورد یا خیر. این سیستم تاکنون نمونه خارجی نداشته است.
سخن پایانی
با توجه به موارد یاد شده و نظر کارشناسان، چنانچه ظرفیت های گردشگری در کشور فعال شود با کسب درآمدهای گردشگری طی یک برنامه ۵ ساله دیگر نیازی به دلارهای نفتی نخواهیم داشت. این امر می تواند در برنامه پنج ساله هفتم توسعه کشور محقق و بخش زیادی از نیاز های بودجه ای و ارزی کشور از این طریق جبران شود. امروزه دستاوردهای دانش بنیان ها در عرصه گردشگری از خرید آسان و راحت بلیت و رزو آنلاین هتل ها فراتر رفته است؛ آن ها با جدیدترین دستاوردهای فناورانه در تلاش هستند راه تازه ای در این صنعت ایجاد کنند. معمولا دستاوردهای جدید بر مبنای اینترنت بوده و اپلیکیشن محور است. با توجه به اختلالات اینترنت در کشور و بی ثباتی آن، به نظر می رسد تولیدکنندگان و دانش بنیان ها در بکارگیری و توسعه این دستاوردهای نوین رغبت چندانی ندارند. این در حالی است که در صورت حل این معضل، کسب وکارهای دانش بنیان نوپا می توانند با ظرفیت موجود خدمات زیادی در حوزه گردشگری ارایه دهند و از این طریق صنعت گردشگری را شکوفا کنند.
