معدن به حمایت نیاز دارد
باتوجه به اهمیت فراوان صنعت نمایشگاهی در جهان، بزرگان این صنعت و تعداد زیادی از اعضای انجمن جهانی نمایشگاه‌ها روز ۱۷ خرداد (۷ ژوئن) را به‌عنوان روز جهانی صنعت نمایشگاهی گرامی می‌دارند.
باتوجه به اهمیت فراوان صنعت نمایشگاهی در جهان، بزرگان این صنعت و تعداد زیادی از اعضای انجمن جهانی نمایشگاه ها روز ۱۷ خرداد ( ۷ ژوئن) را به عنوان روز جهانی صنعت نمایشگاهی گرامی می دارند. کارشناسان این صنعت باور دارند که نمایشگاه یکی از موفق ترین ابزارهای بازاریابی است و با رونق نمایشگاه، اقتصاد، جانی دوباره می گیرد.شاید بتوان نمایشگاه را مدل کوچکی از سازکار اقتصاد دانست، زیرا عوامل موثر در رونق اقتصادی اعم از تولیدکننده، توزیع کننده، مصرف کننده و کالا و خدمات در یک زمان و مکان مناسب گرد هم می آیند تا کارآیی کالا و توانمندی های خود را به نمایش بگذارند و زمینه برای به دست آوردن بازارهای جدید فراهم شود.پیشنهاد نام گذاری روزی به نام صنعت نمایشگاهی را شاهرخ مدرس، کارشناس برجسته نمایشگاهی ایران و جهان برای نخستین بار مطرح کرد که موردحمایت اتحادیه جهانی نمایشگاه ها قرار گرفت و در تقویم مناسبت های جهانی ثبت شد.برگزاری سیزدهمین نمایشگاه بین المللی سنگ های تزئینی، معدن، ماشین آلات و تجهیزات در تهران بهانه ای شد تا در گزارش امروز صمت با نگاهی به آثار کلان نمایشگاه بر رشد صنعت، فرصت ها و چالش های این حوزه را بررسی کنیم. آنچه در ادامه می خوانید، نظرات بهرام شکوری، رئیس انجمن سنگ ایران و سیامک حاج سیدجوادی، فعال صنعت سنگ و کارشناس صادرات است.
فرصت و وظیفه
سیامک حاج سیدجوادی، فعال صنعت سنگ و کارشناس صادرات: می دانیم کشور ما ظرفیت بالایی در زمینه ذخایر معدنی دارد. حال باتوجه به این حقیقت، باید به این پرسش پاسخ دهیم که وظیفه ما در برابر این ظرفیت ها و فرصت ها چیست؟ یکی از بهترین روش های مطرح کردن توانمندی ها از طریق سیستم نمایشگاهی است. بنابراین نمایشگاه های ما باید به شکل کاملا حرفه ای برگزار شود و این قدرت و توان را داشته باشد که خریداران خارجی را جذب کند؛ اما این قدرت و توان چگونه ایجاد می شود؟ ما به حمایت نیاز داریم و بدون آن به هیچ نتیجه ای نخواهیم رسید. ۲۳ سال پیش به نمایشگاه ازمیر دعوت شده بودم. همزمان هیات هایی از بلژیک، نروژ و... دعوت شده بودند. نکته جالب این بود که همه هزینه های میهمانان برعهده کشور میزبان یعنی ترکیه بود. وقتی چنین سیاستی در پیش گرفته می شود، مدعوین خواه ناخواه خود را مدیون کشور میزبان می دانند و همه تلاش خود را به کار می بندند تا از نمایشگاه با دست پر برگردند. این چنین اقداماتی حمایت های سوبسیدی و دولتی می خواهد. البته روشن است که دولت هم نباید این هزینه را از جیب بدهد، بلکه باید بخشی از درآمدهایی را که از معدن کسب می کند، به این کار اختصاص دهد؛ برای مثال قسمتی از درآمدهای حقوق دولتی که طبق قانون باید برای معادن هزینه شود.
نمونه های موفق
در ایتالیا شرکتی وجود دارد که شاید تعداد اعضای آن به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد، اما کاری که انجام می دهد، مهم و بسیار موثر است. هدف این شرکت شناسایی بازارهای هدف برای سنگ ایتالیا و معرفی محصولات تولیدی این کشور به مشتریان بالقوه در سراسر دنیا است، علاوه بر این اطلاعات بازار را جمع می کند و در کنار آن، برای نمایشگاه هایی که در سراسر دنیا برپا می شود، فعالان همان حوزه را انتخاب می کند و اطلاعات نمایشگاه های تخصصی را در اختیار آنها قرار می دهد. به همین ترتیب افراد کلیدی صنعت سنگ را هم هر سال از سراسر جهان به نمایشگاه «ورونا» دعوت می کند. یکی از مهم ترین اقداماتی که در کشور ما هم باید به آن توجه داشت، این است که در کنار برگزاری نمایشگاه های بین المللی، افراد شاخص بازارهای هدفی را که شناسایی کرده ایم، لیدرها و مشتری های کلیدی را جذب و به بازدید از نمایشگاه های داخلی دعوت کنیم. یکی دیگر از نکات دیگری که نباید مورد بی توجهی قرار گیرد، جذابیت ظاهری نمایشگاه است. هرچه غرفه ها و نمایش محصولات به شکل بهتری ارائه شود، توجه بازرگانان خارجی و خریداران بازارهای هدف مثل استرالیا، اندونزی، افریقای جنوبی، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، یونان، هلند و... بیشتر جلب خواهد شد. خوشبختانه موقعیت، فضا و امکانات نمایشگاهی در کشور مناسب است. به عنوان مثال، شهرآفتاب یکی از معدود نمایشگاه هایی در دنیا است که امکان نمایش بلوک در فضای سرپوشیده را فراهم کرده است. نکته کلیدی دیگر این است که بدانیم تعداد بازدیدکنندگان خارجی از نمایشگاه های بین المللی ما چقدر است و علاقه مندی آنها چیست، برای مثال بسیاری از کشورها امروزه خواهان سنگ گرانیت هستند، به همین دلیل گرانیت های معدن بیرجند به طورکامل فروخته و به ایتالیا ارسال و بعد از فرآوری در این کشور، در آلمان فروخته می شود.
نمایشگاه اختصاصی برون مرزی
منطقه راجستان در شمال هندوستان قرار دارد و زمانی منطقه شاخصی در تولید سنگ مرمر بوده است. چندین سال پیش، شرکت «آر کی ماربل» ۱۳۰۰ اره در آنجا نصب کرد تا برای تولید سنگ چینی از آن استفاده کند. در آن زمان روزی ۸۰۰ کامیون از این معدن بارگیری می کرد. امروزه ذخیره این معدن تمام شده و شرکت «آر کی ماربل» به بخش دیگری از آسیا نقل مکان کرده و در حال تولید سنگ سفید ویتنام است، اما هنوز این هزار و ۳۰۰ اره در منطقه راجستان وجود دارد و اگر ما بتوانیم در این منطقه نمایشگاه اختصاصی برپا کنیم و مشتری های مان بدانند انبار بزرگ گمرکی از سنگ های کوپ ایران در این منطقه وجود دارد، به راحتی می توانند سنگ مورد نیاز خود را از این منطقه تهیه کنند. به همین ترتیب، لازم است فرصت های مناسب برپایی نمایشگاه های بین المللی مستقیم و اختصاصی را در چنین مناطقی شناسایی کنیم. نمونه های مشابهی در چین، هند، اسپانیا، فرانسه، هلند و... وجود دارد و اگر آنها را بشناسیم، می توانیم نمایشگاه اختصاصی در آن مناطق برگزار کنیم و تور بازدید نمایشگاهی بگذاریم. ایجاد نمایشگاه های دائمی هم تاثیر فراوانی بر رونق صادرات دارد. وقتی اسلب های سنگ شاخص در نمایشگاهی به صورت گالری مشخصات فیزیکی، کامپوننت ها و مکانیک سنگ، نمونه های کوچک و کاتالوگش ارائه شود، خریداران می توانند تمام سنگ های ایران و اطلاعاتش را در اختیار داشته باشند و به راحتی از میان آنها انتخاب کنند.
داستان قدیمی خام فروشی
هدف از صادرات چیست؟ آیا چیزی جز کسب حداکثر ارزش افزوده است؟ اگر سنگ بلوک را فرآوری کنیم و هر مترمربع ۱۰ دلار بفروشیم، با فرض اینکه هر بلوک ۱۰ متر سنگ بدهد، یک تن سنگ فرآوری شده ۱۰۰ دلار ارزآوری دارد، اما اگر آن را به صورت بلوک بفروشیم ۱۵۰ دلار ارز حاصل می شود. حال کدام یک مقرون به صرفه تر است؟وقتی آمارهای صادرات کشورهای لیدر تولیدکننده سنگ دنیا مثل ایتالیا، اسپانیا، یونان، ترکیه، هندوستان و... را می بینیم، روشن می شود که همه آنها صادرات بلوک سنگ را در برنامه های خود دارند. برای مثال، ترکیه هر سال نمایشگاهی در «بورسا» برگزار می کند که یکی از معدود مکان هایی است که بلوک سنگ را در فضای سرپوشیده به نمایش می گذارد. سال گذشته، ۴۰ هزار تن سنگ در این نمایشگاه قرار گرفت و تمام این سنگ ها یک هفته قبل از نمایشگاه فروخته شد. اگر صادرات سنگ بلوک ایراد دارد، چرا ایتالیا بلوک سنگ سفید «کارارا» را می فروشد؟ علت این است که بلوک سنگ تنی ۱۳ هزار یورو است و نرخ بریده آن هزار و ۱۰۰ یورو و ارزش افزوده ای که از ۱۳ هزار یورو کسب می شود، بیشتر است؛ همین طور اسپانیا «امپرادور» دارک و لایت یا «کروم مارفیل» و... را به صورت بلوک صادر می کند، بنابراین صادرات سنگ خام همیشه کاری مذموم نیست، بلکه ارزش افزوده حاصل از صادرات مهم است. همان طور که سنگ بلوک را نباید ارزان بفروشیم، سنگ فرآوری شده را هم نباید ارزان فروخت. سنگی که ما به نرخ ۵ تا ۷ دلار به عراق می فروشیم، خروج سرمایه و انرژی است، زیرا از این طریق سوبسیدهایی که بابت برق، آب، گاز، منابع انسانی ارزان در داخل کشور و... هست و در نرخ تمام شده تاثیر می گذارد را، به کشور خریدار هدیه می دهیم، اما هیچ کس به این هزینه ها توجه نمی کند.
نوید روزهای خوب
بهرام شکوری ـ رئیس انجمن سنگ ایران: انجمن سنگ ایران در این دوره تلاش کرد سازکاری فراهم کند که نمایشگاه به شکلی کاملا حرفه ای برگزار شود. استقبال شرکت های خارجی به ویژه حضور شرکت هایی از ۶کشور به ویژه حضور چینی ها، ایتالیایی ها و هندی ها که بازارهای مهمی برای ما هستند، نویدبخش روزهای پرباری در این صنعت است و اگر دولت سیزدهم همچنان در مسیر و توسعه مراودات با همسایگان و دیگر کشورها گام بردارد، حضور خارجی ها در این صنعت بیش از پیش تقویت خواهد شد.
تغییرات نمایشگاهی
تغییر محل برگزاری نمایشگاه از محل دائمی نمایشگاه های تهران به شهر آفتاب اتفاق بسیار خوبی است، زیرا این مجموعه، علاوه بر موقعیت مکانی مناسب، از اساس برای برگزاری نمایشگاه تعبیه شده است و امکانات بالقوه خوبی در آنجا وجود دارد که برگزارکنندگان نمایشگاه می توانند از آن استفاده کنند. به عنوان مثال، یکی از معضلاتی که نمایشگاه قبلی با آن دست به گریبان بود، محدودیت استفاده از جرثقیل برای جابه جایی سنگ ها بود که در نمایشگاه شهر آفتاب به دلیل وجود امکانات مناسب و جرثقیل های سنگین این مشکل برطرف شده است و جابه جایی سنگ ها سریع تر و با دقت بیشتر و هزینه کمتر انجام می شود.
نمایشگاه کاغذی
یکی از مهم ترین موضوعاتی که در اولویت کار قرار گرفته، تهیه اطلس سنگ است. در واقع، باید گفت ما اطلاعات دقیقی از نوع و میزان ذخیره سنگ های کشور نداریم و اگر بخواهیم ظرفیت های کشور در زمینه سنگ های تزئینی، کارآیی و مشخصات فنی آنها را ارائه دهیم، دست مان خالی است. اطلس سنگ می تواند هم در نمایشگاه های موقت یا دائمی و هم در ارائه به بازارها و نمایشگاه های بین المللی به کمک فعالان اقتصادی این حوزه بیاید تا به مشتریان خارجی نشان دهد که چه سنگ هایی در ایران وجود دارد و چگونه می توانند آنها را تهیه کنند، از این رو تهیه اطلس در ذیل طرح جامع سنگ قرار گرفته است. طرح جامع توجیهی تفصیلی صنعت سنگ ایران شامل همه موارد مرتبط با این صنعت از جمله معدنکاری، فرآوری، بازاریابی، مباحث آموزشی و… است که در آن راهکارهایی برای دستیابی به صادرات 5 میلیارد دلاری دیده شده است. فاز اولیه این طرح در دوره مدیریت قبلی انجمن سنگ ایران به اجرا رسیده است. در این فاز که در واقع بخشی از پازل اصلی طرح جامع صنعت سنگ به شمار می رود، اطلاعات اولیه و پایه ای جمع آوری شده است. در این دوره قرار است بعد از بازنگری و بروزرسانی داده های قبلی، تدوین این طرح با حمایت مالی ایمیدرو و تحت نظر انجمن سنگ به سرانجام برسد. در این طرح جامع، همه جوانب صنعت، از بخش معدنکاری گرفته تا فرآوری، آموزش، مارکتینگ و... تعریف می شود تا به هدف ارزآوری ۵ میلیارد دلاری صنعت سنگ کشور برسیم.
فرصت های داخلی
صنعت سنگ بیشترین تعداد واحدها را هم در بخش معدن و هم در بخش فرآوری در سراسر ایران دارد، بنابراین نمایشگاه سنگ فرصت مناسبی را برای فعالیت بسیاری شرکت ها از جمله ماشین سازی ها و قطعه سازان فراهم می کند. دیگر اینکه، توانمندی هایی که در زمینه های گوناگون وجود دارد، به نمایش درمی آید و معاملات زیادی در درون صنف شکل خواهد گرفت. در طرح جامعی که به آن اشاره شد، به این موضوع توجه شده است که اگر بتوانیم کارخانه های مان را به ماشین آلات روز مجهز کنیم و آموزش مناسب ارائه دهیم، ما هم می توانیم همان فرآیندی را که آلمانی ها یا ایتالیایی ها انجام می دهند، برای فرآوری سنگ ها انجام دهیم و تولیداتی در سطح استانداردهای بین المللی داشته باشیم که به بازارهای جهانی عرضه شود، هرچند در حال حاضر هم، چنین تولیداتی در کشور وجود دارد، اما هدف نهایی این است که با مجموعه تغییرات و تمهیداتی، افراد موفق در صنف تکثیر و صنف را قدرتمند کنیم تا هم تولیدات به حجم و استانداردهای جهانی برسد و هم در صادرات نقش پررنگ تری ایفا کند. البته برای تحقق کامل این هدف، همراهی دولت و کل حاکمیت با فعالان بخش خصوصی ضروری است. به این منظور لازم است دولت در حال حاضر به دنبال کسب درآمد از این بخش نباشد و تمرکز خود را بر حمایت از این بخش بگذارد و با بسترسازی و آماده کردن فضا برای کار و تولید و صادرات به رشد و شکوفایی این بخش کمک کند؛ خوشبختانه همراهی معاونت معدنی وزارت صمت کمک کرده است که اتفاقات خوبی در این زمینه رخ دهد و امیدواریم این روال ادامه داشته باشد.
سخن پایانی
گرچه در گزارش امروز به بهانه برگزاری نمایشگاه صنعت سنگ های تزئینی، اهمیت این رویداد را از منظر فعالان این صنعت بررسی کردیم، اما رئوس کلی درباره سایر بخش های معدن و صنایع وابسته هم صدق می کند. نمایشگاه ها را سکویی برای جهش تجارت می دانند و از این رو بخش معدن و صنایع وابسته کشور هم می تواند با بهره بردن از این فرصت، در راستای جهش هایی بلندتر با هدف دستیابی به بازارهای بزرگ تر در ابعاد جهانی از آن استفاده کند.
