فرازوفرودهای برگزاری بزرگ‌ترین رویداد معدنی خاورمیانه
صنعت فولاد، فلزهای دیگر و زیرشاخه‌های متنوع آنها و البته حوزه معادن، ماشین‌آلات و تجهیزات، به اسم ایران‌متافو پیوند خورده است.
بسیاری بر این اعتقادند که ایران‌متافو به یکی از نمادها و شناسنامه‌های صنایع متعدد این حوزه پیشران تبدیل شده است. اما استقبال شرکت‌ها و اهالی این صنایع مادر و زیرساختی از ایران‌متافو ۱۴۰۰ چگونه است؟ بزرگ‌ترین رویداد این حوزه از چه ابعادی واجد اهمیت است و چه ظرفیت‌هایی دارد؟ به بهانه افتتاح نمایشگاه ایران‌متافو، صمت با عبدالکریم جلالی، مدیر برگزاری بزرگ‌ترین رویداد فولادی و معدنی خاورمیانه گفت‌وگو کرده است.
ایده برگزاری نمایشگاه ایران‌متافو از کجا و چگونه شکل گرفت؟
در مقطعی در محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی تهران، تنها یک نمایشگاه بزرگ و مهم برگزار می‌شد. این نمایشگاه بین‌المللی بازرگانی تهران نام داشت و شامل تمام گروه‌های کالایی می‌شد و در مدت ۱۰ روز، تهران میزبان کشورهای خارجی حاضر در نمایشگاه بود. سال‌های زیادی گذشت و فقط همین یک نمایشگاه را داشتیم. بعد از مدتی به شرایطی رسیدیم که فضای نمایشگاه، جوابگوی حضور تمام فعالان گروه‌های مختلف کالایی نبود. نگاه کلی حاکمیتی و سیاست‌گذاری کشور حرکت به سمت توسعه صادرات بود؛ بنابراین نمایشگاه‌هایی با عنوان تخصصی- صادراتی شکل گرفت. انگیزه آن بود که بتوانیم شرکت‌های فعال در حوزه‌های گوناگون کالایی را به سمت صادرات‌محور بودن هدایت کنیم.
وی در ادامه افزود: آن زمان نمایشگاه‌های بسیار زیادی دایر شد. نمایشگاهی در حوزه فلزات و با نام متالورژی و نمایشگاه‌های نفت، مواد غذایی و چاپ از جمله رویدادهای جدیدی بود که به فهرست نمایشگاه‌های سالانه اضافه شد و در کل ۱۰ تا ۱۲ عنوان نمایشگاه وجود داشت که هر سال برگزار می‌شد. حسن موضوع آن بود که نمایشگاه‌های صنعتی‌تر و دارای توان و ظرفیت بیشتر در گروه اول قرار گرفتند. در آن زمان، نمایشگاه ابعاد بزرگی نداشتند. تعداد شرکت‌های حاضر در نمایشگاه هم بسیار محدود بود اما ظرفیت رشد و افزایش وجود داشت. در این شرایط، نیاز به برگزاری نمایشگاه متالورژی احساس و برای حضور شرکت‌ها برنامه‌ریزی‌هایی انجام شد.
برگزاری این نمایشگاه تخصصی با چه ابعاد و در چه زمینه‌ای برنامه‌ریزی شد؟
نگاه اولیه بر این اساس استوار بود که نمایشگاه متالورژی، گروه گسترده‌ای از زیرشاخه‌های این صنعت و در واقع همه صنایع بالادستی و پایین‌دستی آن را پوشش دهد اما در سال‌های نخست غالبا از حوزه‌های قالب‌سازی، ریخته‌گری و قطعه‌سازی حضور پیدا می‌کردند.
برگزاری نمایشگاه بر عهده چه کسی بود و این رویداد تا امروز چه فرازوفرودهای داشته است؟
در ۲، ۳ سال نخست برگزاری این رویداد، سازمان توسعه‌تجارت متولی برگزاری نمایشگاه بود و بعد از آن، که شرکت سهامی نمایشگاه‌ها ایجاد شد، برگزاری نمایشگاه‌ها بیشتر به بخش خصوصی واگذار شد و من هم مسئولیت نمایشگاه متالورژی را برعهده گرفتم. نمایشگاه در آن مقطع به صورت دوسالانه برگزار می‌شد. ما هم در ۳، ۴ دوره نخست که مسئولیت نمایشگاه را بر عهده گرفتیم، آن را به صورت دوسالانه برگزار کردیم و بعد از آن، نمایشگاه به‌طور سالانه برگزار و البته این احساس ایجاد شد که باید تمام زنجیره در نمایشگاه کنار هم قرار گیرند.
بنابراین کم‌کم دست‌به‌کار شدیم و شرکت‌های فعال در حوزه‌های گوناگون مانند آلومینیوم، مس و امثال آنها را برای حضور در نمایشگاه دعوت کردیم و شاهد آشنا شدن این شرکت‌ها با نمایشگاه بودیم. در نتیجه مساحت اختصاص داده شده به نمایشگاه از ۱۵۰۰ مترمربع به متراژ مفید ۱۵۰۰۰ مترمربع رسید. به‌علاوه اینکه، ظرفیت افزایش فضا تا ۲۴، ۲۵ هزار مترمربع را هم داریم.
در شرایط شیوع کرونا، حضور خارجی‌ها در این نمایشگاه چگونه است؟
برای برگزاری این نمایشگاه با توجه به شرایط شیوع کرونا و لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی، تاییدیه اتحادیه جهانی نمایشگاه UFI اخذ و نمایشگاه در سطح جهانی معرفی شد. این اقدام با حضور در همایش‌ها و نمایشگاه‌های مشابه و مشهور خارجی، از جمله نمایشگاه GIFA آلمان که بزرگ‌ترین نمایشگاه این حوزه است، انجام شد.
در حال‌حاضر می‌توان گفت نمایشگاه ایران‌متافو به‌عنوان یک برند جهانی شناخته شده است. به‌علاوه اینکه بیشتر فعالان حوزه فلزات در جهان این نمایشگاه را می‌شناسند. شکوفایی نمایشگاه زمانی بود که توانستیم ارتباطات جهانی و گسترده‌ای داشته باشیم. چنانچه در دوران مذاکرات برجام و سال‌های اول آن، شاهد حضور گسترده شرکت‌های نامدار بین‌المللی و چندملیتی در نمایشگاه بودیم.
مدیر برگزار نمایشگاه گیفا دوسلدورف گفته بود که «شما توانستید شرکت‌هایی را بیاورید که ما نتوانستیم» و این افتخار بزرگی برای ما بود. حضور این شرکت‌ها در ایران به این دلیل بود که ظرفیت برگزاری نمایشگاه در این سطح را داشتیم. بازار ایران مستعد بود و این ظرفیت را داشت که خود را به‌روز کند و به شرایط ایده‌آل‌تری برسد. پس از تحریم‌ها، حضور خارجی‌ها کمتر شد و در بعضی نمایشگاه‌ها اثری از مشارکت خارجی‌ها نبود. حتی نمایندگی‌ها نیز حاضر به شرکت در نمایشگاه‌های ایران نبودند. خوشبختانه در این نمایشگاه همچنان شاهد حضور شرکت‌های خارجی بودیم.
در سال کرونایی گذشته در تمام جهان، هیچ شرکت‌کننده مستقیمی در نمایشگاه جهانی وجود نداشت اما در نمایشگاه متالورژی تهران شاهد حضور مستقیم چند شرکت خارجی بودیم. حضور پررنگ خارجی‌ها در نمایشگاه ایران‌متافو نشان‌دهنده این موضوع است که این رویداد برای آنها اهمیت دارد و به آن توجه می‌کنند و در تلاش هستند در آن مشارکت کنند.
به اعتقاد برخی، ایران ظرفیت بالایی در برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی و تخصصی دارد. حوزه معدن و صنایع معدنی نیز از جمله حوزه‌هایی است که رویدادهای تخصصی زیادی برگزار می‌کند. به‌نظر شما، دلیل کثرت برگزاری نمایشگاه در ایران چیست؟
مدیر یک شرکت اروپا از من پرسید در منطقه و کشورهای دیگر، این نمایشگاه هر ۲ یا ۳ سال یک‌بار برگزار می‌شود اما در منطقه خاورمیانه تعداد این نوع همایش‌ها بسیار زیاد است و این در حالی‌که است که در این صنعت، اتفاقات چندانی رخ نمی‌دهد.
این مدیر اروپایی معتقد بود در ایران نمایشگاه‌های بین‌المللی متعددی برگزار می‌شود و این موضوع باعث سردرگمی شرکت‌های خارجی شده است. مگر در ایران چه خبر است که این‌همه همایش در حوزه متالورژی برگزار می‌شود؟ پاسخ من این بود که ایران یک کشور در حال توسعه و نمایشگاه متالورژی یک نمایشگاه زیرساختی است و ما مزیت‌های زیادی در این حوزه داریم؛ ازجمله وجود معادن بسیار، فناوری لازم برای فعالیت در این صنعت و بازار برای قطعه‌سازان و مصرف‌کنندگان. وجود انرژی ارزان برای تولید و نرخ رقابتی برای صادرات محصولات و قطعات ازجمله مزایای دیگر ما در کشور است.
از سوی دیگر، دو فاکتور مهم یعنی کیفیت و دانش فنی و نیروی کار متخصص را نیز در ایران داریم. فارغ‌التحصیلان رشته متالورژی از دانشگاه‌ها از گذشته بسیار زیاد بوده و خوشبختانه توانسته‌اند در سطح تخصصی در شرکت‌ها فعالیت کنند. شواهد حاکی از آن است که ما به‌طور علمی در این حوزه فعالیت می‌کنیم.
علاوه بر این موارد، صنعت فولاد و بخش‌های زیرمجموعه آن در حال توسعه است. این موضوع باعث نیاز دیگر صنایع به این صنعت می‌شود. در واقع همه صنایع به این صنعت نیاز دارند و اگر در این حوزه توانمند باشیم و بتوانیم نیاز مصرف‌کنندگان را تامین کنیم در حوزه‌هایی مانند ساخت‌وساز، قطعه‌سازی، ریخته‌گری و به‌ویژه ماشین‌سازی و ماشین‌کاری می‌توانیم نیاز بسیاری از صنایع را برآورده کنیم.
برخی معتقدند، تعداد نمایشگاه‌های صنعتی مرتبط با این حوزه بسیار زیاد است. آیا می‌توان گفت در این زمینه نوعی اشباع اتفاق افتاده است؟
با تعدد بسیار نمایشگاه‌های حوزه متالورژی موافق نیستم اما به یک اصل معتقدم و آن اینکه، اگر نمایشگاه را یک خدمت تعریف کنیم باید بپذیریم که بازار خود را تنظیم می‌کند. شرکت‌کنندگان نمایشگاه که تولیدکنندگان هستند، ممکن است پس از مدتی به یک جمع‌بندی برسند و بخشی از رویدادها به‌ناچار حذف شود. بدیهی است عناوین موثر دیگری که دغدغه‌ها و هدف‌های آنها را تامین می‌کنند به کار خود ادامه خواهند داد. اگر به این اصل معتقد باشیم و به اصول آن عمل کنیم، فارغ از حاشیه‌هایی که ممکن است به وجود آید، بازار خود را تنظیم خواهد کرد.
به‌نظر شما، مهم‌ترین کاستی رویداد ایران‌متافو چیست؟
متاسفانه در بخش ماشین‌سازی، ماشین‌کاری و قالب‌سازی نتوانستیم همه فعالان را در نمایشگاه گردهم بیاوریم. یکی از اشکالات کنونی همین مسئله است و نتوانستیم همه ظرفیت‌های حوزه فلزات را وارد فضای نمایشگاه کنیم. در برخی از حوزه‌ها هم هنوز به حضور در نمایشگاه اهمیت نمی‌دهند. به‌عنوان مثال، صنایع بالادست آلومینیوم در نمایشگاه حضور دارند اما صنایع پایین‌دست آن در نمایشگاه شرکت نمی‌کنند.
البته در صنعت فولاد شاهد مشارکت صنایع بالادست و پایین‌دست هستیم اما در صنایع دیگر تنها صنایع بالادست را در نمایشگاه داریم و صنایع پایین‌دست آنها در این رویدادها حضور ندارند. امیدواریم روزی شاهد حضور قدرتمند تمام گروه‌های کالایی مربوط در این نمایشگاه باشیم.
استقبال از ایران‌متافو ۱۴۰۰ چگونه بود؟
امسال استقبال قابل‌توجهی از نمایشگاه ایران‌متافو شد و با وجود اینکه، ۳ سالن به این نمایشگاه اضافه کردیم، باز هم تعدادی از شرکت‌ها از حضور در نمایشگاه محروم شدند و از دو ماه قبل از برگزاری، فضایی برای واگذاری نداشتیم. به‌نظر می‌رسد بیش از ۱۰۰ شرکت، امکان حضور پیدا نکردند. در بخش داخلی بیش از ۳۲۰ شرکت حضور یافتند. براساس برنامه‌ریزی‌ها و ثبت‌نام اولیه نیز حدود ۲۰ شرکت خارجی قرار بود در این نمایشگاه حضور یابند. این شرکت‌ها عمدتا از چین، هند، روسیه و ترکیه هستند.
ایران‌متافو، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویدادی است که در منطقه خاورمیانه و شمال افریقا در حوزه فلزات برگزار می‌شود. ایران‌متافو یک برند ملی و جهانی است و به تمام فعالان این حوزه تعلق دارد؛ بنابراین سعی کنیم در مسیر افزایش بازارها و بازارآفرینی‌ّهای جدید برای شرکت‌ها حرکت کنیم. ما هیات‌های تجاری را دعوت کرده و از آنها خواسته‌ایم که کمک‌کننده باشند تا آمار صادرات نیز بیشتر شود. امیدوارم تغییراتی در ارتباطات ما با کشورهای اروپایی ایجاد شود.
ما صادرکننده فولاد به بسیاری از کشورها هستیم اما متاسفانه در حوزه قطعه‌سازی و ریخته‌گری این ظرفیت را نداریم. در گذشته در عرصه قطعه‌سازی و ریخته‌گری، این ظرفیت را داشتیم و به اروپا صادرات می‌کردیم. امیدواریم در این روزها که زمان برگزاری مذاکرات است، محدودیت‌ها برطرف و معضل ارتباطات حل شود تا بتوانیم به بهترین شکل ممکن از فرصت‌ها استفاده کنیم و شاهد حضور فعالان حوزه ریخته‌گری در کشورهای اروپایی باشیم.
