صنعتی پولساز، اما مغفول
بررسی رابطه میان پیشرفت صنعت نمایشگاهی یک کشور با میزان رشد و توسعه اقتصادی و توان صنعتی آن کشور به‌خوبی نشان‌دهنده نقش و تاثیر مثبت صنعت نمایشگاهی بر مجموعه اقتصاد است.
نمایشگاه ابزاری است که در کنار سایر ابزارهای تجارت خارجی می تواند اهرم تراز تجاری کشور را به نفع صادرات تغییر دهد و کمبودها در سایر بخش ها را جبران کند.اگر از این مزیت به نحو بهینه استفاده و در برگزاری نمایشگاه ها منافع کلان و ملی کشور به همراه منافع برگزارکنندگان منطبق با استانداردهای روز دنیا در نظر گرفته شود، می توان امیدوار بود فرصت های اقتصادی فراوانی نصیب بنگاه های اقتصادی و صاحبان مشاغل در کشور شود، اما مادامی که جایگاه صنعت نمایشگاهی در برنامه ریزی های دولت و بخش خصوصی مشخص و تبیین نشده است، نمی توان انتظار معجزه ای در این زمینه داشت. صمت در این گزارش به جایگاه صنعت نمایشگاهی در توسعه تجارت پرداخته است.
ضرورت بهره برداری از یک صنعت درآمدزا
صنعت نمایشگاهی یک صنعت بسیار پولساز و درآمدزا است، و یک مدیر خوب می تواند از همه نقاط قوت این صنعت به خوبی استفاده کند، اما متاسفانه در کشور ما این صنعت با نقطه ضعف های بسیاری مواجه است و بهره برداری از آن به درستی جا نیفتاده است.برگزاری نمایشگاه ها یکی از ابزارهای مهم در شناسایی نیاز مشتریان و معرفی توانمندی های واحدهای تولیدی و خدماتی به بازارهای مختلف است. براساس بررسی های انجام گرفته، برگزاری نمایشگاه ها در سال حداقل ۳۰۰ میلیارد دلار عاید اقتصاد جهانی می کند. نمایشگاه، مرکزی برای تبادل اطلاعات و دست یافتن به پدیده های نوین علم، صنعت و انتقال فناوری است.برگزاری نمایشگاه، باعث ایجاد رقابت های سالم داخلی و بین المللی می شود، همچنین برگزاری نمایشگاه، توسعه دهنده گردشگری و اشتغال ملی است. برپایی نمایشگاه ها به ویژه در سطوح منطقه ای و بین المللی از جنبه های مختلف موجب پویایی اقتصاد بومی شده که از جمله آن کمک به توسعه و رونق صنعت گردشگری و نیز حفظ و ارتقای سطح اشتغال ملی است.
مذاکره هدفمند با ایجاد بانک اطلاعاتی
رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات درباره چالش ها و کیفیت برگزاری نمایشگاه های بین المللی در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر به صمت گفت: در خارج از کشور، وقتی قبل از برگزاری نمایشگاه به صورت اینترنتی در آن ثبت نام می کنید، این موضوع باعث ایجاد یک بانک اطلاعاتی سودمند می شود. به گفته فرشید فرزانگان این بانک اطلاعاتی چه برای غرفه دار و چه برای بازدیدکننده از نمایشگاه بسیار کارگشا است. در حالی که در ایران متاسفانه این کار انجام نمی شود، چنانچه در نمایشگاه های داخلی در زمینه بانک اطلاعاتی شرکت کنندگان بسیار ضعیف عمل می شود و اطلاعات کامل و خوبی در اختیار مخاطب قرار نمی گیرد و بانک اطلاعاتی خوب از شرکت کنندگان نمایشگاه می تواند یک مذاکره هدفمند را برای بازدیدکنندگان از نمایشگاه ایجاد کند.فرشید فرزانگان با بیان اینکه در کشورهای خارجی به ویژه در امارات، برگزاری نمایشگاه ها بسیار تخصصی هستند، خاطرنشان کرد: افرادی که از قسمت های مختلف دنیا برای شرکت در نمایشگاه به دوبی می آیند، باید یک ورودی سنگین پرداخت کنند. برای مثال، در نمایشگاه اخیری که به نام گلدفود در دوبی شرکت داشتم، بالغ بر ۵۰۰ تا ۷۰۰ درهم از شرکت کننده دریافت می شد. این رقم بزرگی برای شرکت کننده است، بنابراین افرادی که در نمایشگاه حضور می یابند، کاملا تخصصی هستند و وقت خود را هدر نمی دهند. این فعال اقتصادی بااشاره به تجهیزات نمایشگاه بین المللی گفت: نمایشگاه های خارجی از نظر سیستم هواسازها و مکان مناسب برای تهیه مایحتاج معمول مثل صرف قهوه، چای و ... برای پذیرایی بسیار متفاوت با نمایشگاه های داخلی هستند. کمابیش به همه چیز در یک نمایشگاه فکر شده است که بازدیدکننده چه از نظر بازرگانی و چه در حوزه تولید وقتی آن را رصد می کند، در همان سطح یا کلاس کاری با وی برخورد شود.
معیارهای نمایشگاه های بین المللی
فرزانگان بااشاره به ظرفیت بالای موقعیت کشورمان برای برگزاری نمایشگاه های بین المللی گفت: با این وجود، متاسفانه نمایشگاه هایی که در ایران برگزار می کنیم، بیشتر داخلی هستند؛ برای نمایشگاه های داخلی هم بیشتر از این انتظار می رود. وی افزود: نمایشگاه های بین المللی که در دیگر کشورها مانند عمان، قطر یا امارات برگزار می شود، بین المللی و تمام پرسنل و عوامل آن هم بین المللی هستند، یعنی مسلط به زبان انگلیسی، اصول تشریفات و میزبانی از شرکت کنندگان در نمایشگاه هستند و در این زمینه آموزش های لازم را دیده اند.
فرزانگان در ادامه افزود: همچنین در کشورهای دیگر، در کنار نمایشگاه های اصلی ایونت هایی برگزار می شود که دست کمی از نمایشگاه اصلی ندارند و حتی گاهی پررنگ تر از آن هستند. در کشور ما بیشتر این حاشیه های نمایشگاهی وجود ندارد.
نبود تحلیل های نمایشگاهی
رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات درباره استفاده از تکنولوژی های جدید در نمایشگاه ها گفت: در بیشتر نمایشگاه های داخلی و خارجی به ویژه بعد از دوران کرونا استفاده از کارت ویزیت منسوخ شده و بیشتر با گوشی همراه و با استفاده از کیو آر کدها اطلاعات جابه جا می شوند، اما به هرحال هنوز هم کارت ویزیت در جاهایی استفاده می شود.
وی افزود: ثبت اطلاعات فرد بازدیدکننده از غرفه های نمایشگاهی، از نظر اطلاعات موردنیاز تحلیل های نهایی نمایشگاه های بین المللی بسیار مهم است که با آن کار می کنند و از آن برای برگزاری نمایشگاه های بعدی خود بهره برداری می کنند، اما در ایران تجزیه و تحلیل های نمایشگاهی با نگاه یادشده وجود ندارد و ممکن است نمایشگاه گاهی به آن هدف نقطه زنی که باید برسد،نرسد.
بکارگیری مدیران ناکارآمد
رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات در ادامه برای بهبود ضعف های صنعت نمایشگاهی در ایران خاطرنشان کرد: مدیران و مسئولانی که در زمینه برگزاری نمایشگاه ها فعالیت دارند، باید از افرادی انتخاب شوند که این میدان و عرصه را به خوبی می شناسند. ممکن است، مدیرانی در این حوزه انتخاب شوند که با فعالیت های نمایشگاهی آشنا نباشند و آنها را در جای مهمی مثل شرکت سهامی نمایشگاه ها می گذارند که آنها در هنگام مدیریت، آموزش هم ببینند. این افراد چون با نمایشگاه های بین المللی آشنایی کافی ندارند، در ادامه کارشان در بازدید نمایشگاه های خارجی، تازه متوجه ضعف هایی که در این زمینه وجود دارد، می شوند و تا بیایند به فضا و ساختار این صنعت مسلط شوند، آنها را تغییر می دهند، یعنی کار علمی و ریشه داری در کشور در این باره انجام نمی شود.
غفلت از صنعتی پردرآمد
فرزانگان با تاکید بر اینکه صنعت نمایشگاهی یک صنعت بسیار پولساز و درآمدزا است، ادامه داد: یک مدیر خوب می تواند از همه نقاط قوت این صنعت به خوبی استفاده کند، اما متاسفانه در کشور ما این صنعت با نقطه ضعف های بسیاری مواجه و بهره برداری از آن به درستی جا نیفتاده است. رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات در پایان خاطرنشان کرد: با برگزاری نمایشگاه های بین المللی در دوبی که فاصله زیادی از ما ندارد، رزرو تمام هتل ها و فروش تمام رستوران ها و مراکز گردشگری چندبرابر می شود. این یعنی برگزاری نمایشگاه نه فقط برای خود نمایشگاه بلکه برای فضای پیرامون آن هم رونق ایجاد می کند که بسیاری از دست اندرکاران اقتصادی کشور می توانند از آن بهره برداری کنند.
صنعت نمایشگاهی، صنعتی جهانی
سخنگوی پیشین نمایشگاه بین المللی جمهوری اسلامی بااشاره به روند گذشته برگزاری نمایشگاه ها در ایران اظهار کرد: قبل از انقلاب، نمایشگاه بین المللی بازرگانی تهران را داشتیم که سالانه یک بار برگزار می شد. بعد از انقلاب، همزمان با سایر کشورهای دیگر، نمایشگاه ها به سمت تخصصی شدن حرکت کردند و در ایران هم این اتفاق مبارک در صنعت نمایشگاهی افتاد و یک نمایشگاه بین المللی بازرگانی تهران تبدیل به ۱۰۰ نمایشگاه تخصصی در ایران شد.
حمیدرضا آملی در گفت وگو با صمت افزود: این ۱۰۰ نمایشگاه تخصصی در تهران برگزار می شد و سایت مرجع شرکت حامی نمایشگاهی در ایران و استان های دیگر هم صاحب سایت نمایشگاهی شدند. اکنون کمابیش تمامی استان های ما دارای سایت نمایشگاهی هستند. برخی استان ها مثل شیراز، اصفهان و مشهد سایت های استانداردتری دارند و در شهرستان های دیگر سایت ها کوچک تر یا هنوز به رشد آنچنانی در توسعه زیرساخت ها همچون شهرهایی که نمایشگاه های بزرگی در آن برگزار شده، نرسیده اند.
پرهیز از ایرانیزه کردن صنعت نمایشگاهی
این کارشناس نمایشگاه با تاکید بر اینکه صنعت نمایشگاهی یک صنعت جهانی است، ادامه داد: بحث ایرانیزه کردن این صنعت خیلی جالب نیست و این کار تنها یک کار اقتصادی نیست، به دلیل اینکه اصول خود را دارد و ما باید از این اصول و استانداردهای جهانی پیروی کنیم تا نمایشگاه های مان را بتوانیم در سطح استانداردهای جهانی برگزار کنیم.مدیر اسبق نمایشگاه های داخلی نمایشگاه بین المللی جمهوری اسلامی ایران بااشاره به اهمیت برگزاری نمایشگاه ها در کشور تصریح کرد: صنعت نمایشگاهی به دلیل اینکه یک صنعت پیشران است، می تواند تحول خوبی را در سایر گروه های کالایی و صنایع ایجاد کند. برگزاری نمایشگاه ها چیدن و برچیدن کالا نیست. برگزاری نمایشگاه برای هر گروه صنفی می تواند یک رویداد مهم در سال باشد که جایگاه آن صنعت و چالش ها و نقاط ضعف و قوت آن را در طول برگزاری نمایشگاه عیان کند و باعث شروع اقدامات جدید و نو شود.
مهم ترین ابزار سازمان توسعه تجارت
آملی افزود: نمایشگاه ها در واقع دانشگاه هایی هستند که در آنها تبادل دانش و تکنولوژی انجام می شود و اهمیت آن در رابطه با توسعه فضای کسب وکار کشور و در رابطه با توسعه صادرات کشور بسیار مهم است. نمایشگاه ها در واقع مهم ترین ابزار سازمان توسعه تجارت ایران برای صادرات و برای رونق فضای کسب وکار کشور هستند.وی در ادامه تاکید کرد: نمایشگاه ها می توانند با تبادل دانش، بکارگیری تکنولوژی های جدید و دانش بنیان در نمایشگاه ها هزینه تولید در کشور را کاهش دهند.
حرکت نمایشگاه ها به سمت فوق تخصصی شدن
این کارشناس صنعت نمایشگاهی با بیان اینکه مسیر برگزاری نمایشگاه ها در دنیا به طرف تخصصی شدن در حال حرکت است، گفت: برای مثال، نمایشگاه بین المللی بازرگانی تهران برای برند جنرال، همه محصولات این برند را در کنار هم به نمایش می گذاشت یا نمایشگاه در صنعت غذا یا ساختمان و ... برگزار می کرد. اکنون آن نمایشگاه ها در حال تبدیل به نمایشگاه های فوق تخصصی هستند. مثل نمایشگاه مواد غذایی، نوشیدنی ها، نان و ... که در واقع در بخش مواد غذایی به صورت تخصصی تر از آن نمایشگاه اصلی برگزار شود یا اینکه هم در آن نمایشگاه های جنرال باشند و هم اینکه سالانه یک نمایشگاه تخصصی هم در آن حوزه داشته باشیم. برای اینکه حق مطلب را برای آن صنعت به صورت تخصصی تر ادا کنیم.
آملی با بیان اینکه رفتار بنگاه های اقتصادی در نمایشگاه های بین المللی در حال حاضر نسبت به سال های گذشته تغییر کرده است، افزود: در گذشته، شرکت ها به صورت فردی و جزیره ای در این نمایشگاه ها حضور می یافتند، اما امروز با شکل گرفتن اتحادیه ها و تشکل های صنفی و انجمن های تخصصی شاهد رفتارهای حرفه ای تر و رفتارهای جمعی هستیم.مدیر اسبق نمایشگاه های داخلی نمایشگاه بین المللی جمهوری اسلامی ایران در پایان گفت: نمایشگاه ها در واقع فرش زیبا و ویترینی هستند که آنچه به صورت محتوا در آن قرار می گیرد متناسب با سیاست گذاری شرکت نمایشگاه ها، سازمان توسعه تجارت و تشکل های دولتی و بخش خصوصی به نمایش گذاشته می شود. هر نمایشگاهی موظف به ایجاد کمیته سیاست گذاری بوده و هدف از برگزاری، تحقق شعار سال و توجه به اهداف کلان اقتصادی کشور است.
سخن پایانی
صنعت نمایشگاهی یک زیرساخت مهم اقتصادی است و بنابراین به نگاهی زیرساختی نیاز دارد. مادامی که نگرش ها اصلاح نشود، صنعت نمایشگاهی مانند سالیان گذشته بیشتر در پی اثبات نقش و هویت خود خواهد بود و اعمال این انرژی، میزان اثرگذاری این صنعت را کاهش خواهد داد. امروزه روش برگزاری نمایشگاه ها باتوجه به قدمت طولانی آن بسیار تغییر کرده است. هرچه پیش تر می رویم، عملکرد و رویکرد برگزاری نمایشگاه های موفق بین المللی پیوسته در حال تغییر است که باید خود را با استانداردهای موفق نمایشگاهی در دنیا تطبیق دهیم.
