هرچه ناهماهنگی کمتر، بهتر!
یکی از اخبار مهم هفته گذشته تصویب کلیات لایحه افزایش تعطیلات آخر هفته در کمیسیون اجتماعی مجلس بود و قرار است در هفته جاری درباره روز دوم تعطیلی هفته علاوه بر جمعه تصمیم‌گیری شود.
هنوز در مورد پنجشنبه یا شنبه بودن این روز تصمیم گیری نشده است. ماجرای پنجشنبه یا شنبه به زمانی برمی گردد که دولت لایحه تعطیلی پنجشنبه ها را به مجلس ارائه داد اما در همان زمان هم برخی از فعالان اقتصادی و نمایندگان مجلس به مخالفت با این طرح برخاستند. علت اصلی این مخالفت افزایش ناهماهنگی روزهای تعطیل در کشور ما با دیگر نقاط دنیا به ویژه کشورهای همسایه است. هرچند اگر اختلاف ساعتی کار ادارات دولتی، که اخیرا اعمال شده است را کنار تعطیلی پنجشنبه ها قرار دهیم، ناهماهنگی کشور ما با دیگر کشورهای دنیا به شدت به چشم می خورد. در گزارش امروز صمت به بررسی این موضوع پرداخته ایم.
افزایش بازدهی و بهره وری
جمشید نفر ـ عضو کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی ایران: تغییر روز تعطیلی، بیشتر برای هماهنگی ایران با کشورهای همسایه کار آیی دارد. برای مثال، تعطیلی هفتگی برخی کشورهای جنوبی و حاشیه خلیج فارس جمعه و شنبه است. در برخی همسایگان شمالی مثل قزاقستان، ازبکستان و... شنبه تعطیل است. پس تعطیلی شنبه به جای پنجشنبه سبب می شود یکی از روزهای تعطیلی کشور ما باهمسایه هایمان مشترک شود.البته این تغییر به شرط مفید است که روز پنجشنبه از حالت نیمه تعطیل فعلی خارج شود و یک روز کامل کاری باشد تا این تغییر به نتیجه مثبت موردنظر دست پیدا کند.
روز بلاتکلیف
وجود ۲ روز تعطیلی هفتگی برای تمام کارکنان یک مجموعه از کارمند گرفته تا کارگر اثرات مثبتی دارد و باعث می شود خستگی کار در طول هفته را کاملا از تن به در کنند و باانرژی و توان بیشتری فعالیت هفتگی خود را ادامه دهند و به این ترتیب، میزان بهره وری افزایش پیدا می کند.ازاین رو بسیاری از کشورهای دنیا به ویژه همسایگان ما ۲ روز در هفته تعطیل هستند، اما تلاش کرده اند تا در یکی از روزهای تعطیل با دیگر نقاط دنیا مشترک باشند و به این شکل، هم راندمان کاری خود را افزایش دهند و هم در فعالیت های تجاری و اقتصادی حداقل ناهماهنگی را داشته باشند.هماهنگ شدن تعطیلات هفتگی در ایران با کشورهای همسایه اقدام مثبتی است که می تواند راندمان و بهره وری را افزایش دهد اما واقعیت این است که در کشور ما تکلیف هیچ کس با پنجشنبه ها روشن نیست. معمولا بنگاه های تجاری و اقتصادی، پنجشنبه ها به حالت تعطیل و نیمه تعطیل درآمده اند. کارکنان و مدیران بنگاه های اقتصادی و مجموعه هایی که نیمه روز هستند، کارها را به روز عادی کاری موکول می کنند و به این ترتیب، درواقع، هیچ فعالیت مثبتی انجام نمی شود.
نادیده نماند
البته اختلاف ساعت هم نکته ای است که نمی توان آن را نادیده گرفت و چه بسا زمانی که در کشور ما جزو ساعات کاری است، در کشور شریک تجاری و اقتصادی، زمان تعطیلی بنگاه های اقتصادی است، اما نمی توان کاری برای رفع این چالش انجام داد.نکته ای که دراین باره باید به آن توجه داشت، این است که در دنیای اقتصاد و تجارت با چند نوع کشور طرف هستیم؛ برخی کشورها توسعه یافته هستند و در آنها فعالیت های تجاری و اقتصادی، به غیراز فعالیت های مالی و بانکی، تعطیل بردار نیست و همه فعالیت ها از طریق اتوماسیون انجام می شود. به این ترتیب، نه ساعت، نه تعطیلی و نه بعد مسافت هیچ یک خللی در پیگیری کارها و فعالیت ها ایجاد نمی کند، اما این چالش در کشورهای درحال توسعه وجود دارد.
به شرط کار آیی
تغییر روز تعطیلی، بیشتر برای هماهنگی ایران با کشورهای همسایه کار آیی دارد. برای مثال، تعطیلی هفتگی برخی کشورهای جنوبی و حاشیه خلیج فارس جمعه و شنبه است. در برخی همسایگان شمالی مثل قزاقستان، ازبکستان و... شنبه تعطیل است. پس تعطیلی شنبه به جای پنجشنبه سبب می شود یکی از روزهای تعطیلی کشور ما با همسایه هایمان مشترک شود. البته این تغییر به شرط مفید است که روز پنجشنبه از حالت نیمه تعطیل فعلی خارج شود و یک روز کامل کاری باشد تا این تغییر به نتیجه مثبت موردنظر دست پیدا کند.
مجال کوتاه
سجاد غرقی ـ نایب رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران: بدیهی است که افزایش هماهنگی با دیگر نقاط دنیا، حتی اگر به اندازه یک روز هم باشد، می تواند تاثیرات مثبتی در روابط تجاری و اقتصادی به دنبال آورد. تعطیلات هفتگی در کشور ما پنجشنبه و جمعه است، اما در بسیاری از کشورها شنبه و یکشنبه است. این ناهماهنگی باعث می شود که زمان کاری در عمل ۴ روز اختلاف داشته باشد و تنها در ۳ روز کاری دوشنبه، سه شنبه و چهارشنبه باهم در ارتباط باشیم. روشن است که این مجال کوتاه و این ناهماهنگی ها کسب وکارها را با چالش روبه رو می کند. البته شاید تا امروز این ناهماهنگی و مشکلات چندان خود را نشان نداده باشد، زیرا کشور ماتحت تحریم های شدیدی قرار دارد و دیپلماسی اقتصادی فعالی ندارد. اما فارغ از این موضوع، هماهنگ شدن با کشورهای دیگر روالی منطقی است که بسیاری از کشورها طی کرده اند و انتظار می رود در کشور ما هم این موضوع ساده حل وفصل شود.
تعامل منطقی
بنابراین پاسخ به این پرسش که تغییر روزهای تعطیل چقدر می تواند در امر توسعه تجارت و روابط خارجی موثر باشد، مشروط به این است که مقدمات و پیش زمینه های اولیه فراهم شود. مهم ترین مسئله امروز ما، این است که تعامل با کشورهای منطقه باید به شکل منطقی تری برسد تا بتوانیم روابط تجاری را گسترش دهیم. هرگاه چنین تغییراتی انجام گرفت، آن وقت می توان انتظار داشت تغییر ایام تعطیل در راستای هماهنگی بیشتر با کشورهای دیگر روند فعالیت را تسهیل کند.
به عبارت دیگر، این به تنهایی نمی تواند برای توسعه روابط تجاری و گسترش صادرات البته تاثیر چندانی در توسعه تجارت داشته باشد. به عنوان مثال، مراودات بانکی ما با توجه به تحریم هایی که با آن دست وپنجه نرم می کنیم، در عمل غیرممکن شده است و به این ترتیب، در حال حاضر، جایی برای نگرانی درباره اختلاف ساعت و روزهای کاری وجود ندارد و نمی توان اصل را رها و بر فرعیات تمرکز کرد.
جبر جغرافیایی
با فرض رفع موانع اصلی و فراهم شدن پیش نیازها بازهم شرایط جغرافیایی کره زمین اجازه نمی دهد که با روزها و ساعات دیگر کشورها، انطباق کامل پیدا کنیم و به هرحال اختلاف ساعت فعالیت در نقاط مختلف دنیا بازهم روی زمان بندی ها تاثیر می گذارد و با توجه به اینکه کشور موردنظر در کجای کره خاکی واقع شده است، شاید ساعات کاری همپوشانی اندکی داشته باشند.اما مسئله این است که ما تقریبا با هیچ کدام از کشورها ارتباطی نداریم و بنابراین همان طور که اشاره شد، این موضوعات نقش چندان کلیدی در توسعه روابط خارجی ندارند.
ضرورت همگامی با دنیا
اگر قرار باشد همچنان درهای کشور را بسته نگه داریم، می توانیم کل روزها را تعطیل کنیم و اتفاقی هم نخواهد افتاد، اما اگر قرار است، سیاست ها تصحیح شود، باید همه اقدامات در راستای افزایش هماهنگی باشد. تجارت جهانی قواعد خاص خود را دارد و نمی توان خیلی خارج از چارچوب های کلی عمل کرد. بسیاری از کشورهای مسلمان حاشیه خلیج فارس هم تعطیلی خود را به جمعه و شنبه انتقال داده اند.
سخن پایانی
خوشبختانه بسیاری از نمایندگان نیز همراستا با کارشناسان و فعالان اقتصادی بر ضرورت ساماندهی تعطیلات رسمی و همگانی تاکید دارند. بنابراین به نظر می رسد رویکرد جهانی ۲ روز تعطیلی آخر هفته، الگوی موفقی بوده و حتما پیوستن به این الگوی جهانی اقدامی موثر در بهره وری نیروی کار و رونق گرفتن گردشگری داخلی است. بااین همه این سیاست باید کاملا حساب شده و بر اساس ضوابط و تجربیات جهانی در پیش گرفته شود تا مجال آزمون وخطاهای مکرر، که در کشور پدیده رایجی است، بسته شود.
