بررسی آمار تولید محصولات منتخب معدنی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می ‌ دهد که در مدت ۹ ماهه سال ۱۴۰۱ ، یک ‌ میلیون و ۲۸۳ هزار تن شیشه جام و یک ‌ میلیون و ۳۰۰ هزار تن کنسانتره زغال ‌ سنگ تولیدشده که به نسبت به ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ به ترتیب ۲۷ درصد و ۲۰ درصد افزایش تولید داشته است. بر اساس آمار شیشه جام و پس ‌ ازآن کنسانتره زغال ‌ سنگ بیشترین افزایش تولید را در ۹ ماهه سال ۱۴۰۱ داشته ‌ اند. در این بازه زمانی، ۴۷۵ هزار تن شمش آلومینیوم تولید شد که نسبت به ۴۱۱ هزار تن تولیدی در مدت مشابه سال ۱۴۰۰ رشدی ۱۶ درصدی داشته است. همچنین حدود ۲۳ میلیون و ۷۸۶ هزار تن فولاد خام و ۱۶ میلیون و ۵۸۶ هزار تن محصولات فولادی تولیدشده که هر یک نسبت به میزان تولید آن ‌ ها در مدت مشابه (۹ ماهه) سال ۱۴۰۰ حدودا ۱۳ درصد افزایش نشان می ‌ دهد.در گزارش وزارت صمت در ۹ ماهه سال ۱۴۰۱ و مقایسه آن با تولید ۹ ماهه ۱۴۰۰، این ‌ گونه آمده است که به ترتیب تولید ظروف شیشه ‌ ای 3 درصد، کاتد مس 2 درصد و آلومینا یک درصد افزایش ‌ یافته است.در این بازه زمانی، تولید ظروف شیشه ‌ ای از ۵۵۲ هزار تن به ۵۶۶ هزار تن، تولید کاتد مس از ۲۱۶ هزار تن به ۲۲۱ هزار تن و همچنین تولید آلومینا از ۱۷۵ هزار تن به ۱۷۶ هزار رسیده است. البته ۴۶ هزار تن نیز ظروف چینی تولیدشده، که نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ تغییری نداشته است.

در ۹ ماهه سال ۱۴۰۱، تولید سیمان از ۴۸ میلیون و ۷۲۲ هزار تن به ۴۸ میلیون و ۳۶۲ هزار تن رسید که حاکی از افت یک ‌ درصدی تولید است. همچنین تولید کاشی و سرامیک به ۳۴۲ میلیون مترمربع و تولید چینی بهداشتی به ۷۴ هزار تن رسید که هر یک ۳ درصد نسبت به ۹ ماهه ۱۴۰۰ افت تولید داشته ‌ اند.

تولید فولاد خام ۱۸ درصد رشد کرد

مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت از رشد ۱۸ درصدی تولید فولاد خام در ‌ ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ خبر داد و گفت: در ۷ ماهه نخست این سال درمجموع ۳ میلیون و ۶۸۲ هزار تن فولاد خام از کشور به سمت کشورهای هدف صادرشده است.

سیف ‌ الله امیری افزود: تولید ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ در این ماده معدنی ۱۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تن بوده است که نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰، رشدی معادل ۱۸ درصد را نشان می ‌ دهد.

وی یادآور شد: تولید فولاد خام ازجمله مواد معدنی است که ظرفیت ‌ های خوبی برای تولید آن در کشور وجود دارد و در سال ۱۴۰۱ این ظرفیت ۴۷ میلیون تن در سال برآورد شد.

امیری بابیان اینکه تولید کاشی و سرامیک از دیگر محصولات معدنی است که با رشد تولید و صادرات در ماه ‌ های نخست سال ۱۴۰۱ همراه بوده است، افزود: صادرات این محصول در ۷ ماهه ابتدای این سال با ۶ درصد رشد به ۲ میلیون و ۵۵۵ هزار تن افزایش یافت و با تولید ۲۴۸ میلیون مترمربع کاشی و سرامیک در ۶ ماهه ابتدای سال به رشد ۱۲ درصدی در کشور رسید.ناگفته نماند که ظرفیت تولید این محصول معدنی سالانه ۶۱۲ میلیون مترمربع است و این نشان از ظرفیت بالای تولید کاشی و سرامیک در کشور و وجود ظرفیت ‌ های بالاتر صادراتی به دیگر کشورهای دارد.به گفته مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صمت در همین مدت ۱۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تن آهن اسفنجی تولید شد و کاهش حدود ۵۰ درصدی صادرات این محصول معدنی از سویی و افزایش ۲۰ درصد تولید آن حاکی از رشد مصرف داخلی بوده و این در حالی است که ظرفیت تولید محصول ذکرشده حدود ۳۷ میلیون تن در سال است.

وی ادامه داد: صادرات سنگ ‌ آهن با افت ۴۱ درصدی مواجه بوده است، به ‌ طوری ‌ که باوجود تولید ۵۲ میلیون تن سنگ ‌ آهن در ۷ ماهه ابتدای سال حدود ۵۳۳ هزار تن صادرات صورت گرفته است، درحالی ‌ که صادرات آن در مدت مشابه سال قبل ۹۰۷ هزار تن بوده است.

افزایش بهره ‌ وری در تولید معادن با تجهیزات کارآمد

یک کارشناس بخش معدن گفت: تامین ماشین ‌ آلات معدنی کارآمد باعث افزایش توانایی و راندمان در تولید معادن کشور خواهد شد.

آیدین زینال زاده درباره راهکارهای حل مشکلات مربوط به تامین ماشین ‌ آلات معدنی اظهار کرد: درحال ‌ حاضر در داخل کشور، زیرساخت ‌ ها و امکانات تولید کامل ماشین ‌ آلات سنگین وجود ندارد.

وی گفت: هم ‌ اکنون چاره ‌ ای نیست جز اینکه بخشی از نیاز داخل از طریق واردات تامین شود، بنابراین در ابتدا باید این گلوگاه را آزاد و واردات را تسهیل کنیم تا کار معادن راه بیفتد.

تجمیع قطعه ‌ سازان و تفکیک تولیدات

این کارشناس بخش معدن افزود: در مرحله بعد با توجه به اینکه تعداد قطعه ‌ سازان ماشین ‌ آلات معدنی زیاد است و شاید به بیش از ۵۰۰ قطعه ‌ ساز بالغ شود، اگر تمام قطعه ‌ سازها را دور میزی جمع کنند، می ‌ توان آنها را به دسته ‌ های مختلف تقسیم ‌ بندی کرد و ساخت هر قطعه را به شکل تخصصی به یکی از آنها واگذار کرد و از آنها بخواهیم قطعات ماشین ‌ آلات فرسوده ‌ ای که موردنیاز بازار است، شناسایی و تولید کنند. زینال زاده معتقد است که در اقتصاد، معادن بخش اعظم هزینه ‌ های ثابت و جاری مربوط به تامین، تهیه و نگهداری از ماشین ‌ آلات معدنی و تجهیزات جانبی آنها است.

وی با اشاره به کاهش راندمان و افزایش هزینه در حوزه معدن، تصریح کرد: بر اساس آمارهای موجود، بیش از ۷۰ درصد هزینه ‌ های عملیات معدنکاری، مرتبط با ماشین ‌ آلات و تجهیزات معدنی است. به همین دلیل، تأمین ماشین ‌ آلات معدنی کارآمد باعث افزایش توانایی و راندمان در تولید معادن کشور خواهد شد.

سخن پایانی

رشد ثبت ‌ شده در روند تولیدات صنعتی در حالی از رونق در این بخش حکایت دارد که ارزیابی گزارش شاخص مدیران خرید نشان از وضعیت دیگری دارد. بر اساس گزارش شامخ کل اقتصاد بر اساس اظهارات مدیران بنگاه ‌ های بزرگ صنعتی نشان از ورود اقتصاد ایران به رکود تورمی دارد، شامخ کل ثبت ‌ شده در آذرماه عدد 49.14 بوده است. بر اساس ارزیابی شامخ کل در آذرماه دو شاخص مهمی که مدیران خرید از آن به ‌ عنوان اثرگذارترین شاخص ‌ ها یادکرده ‌ اند، می ‌ توان به افزایش شدید قیمت مواد اولیه و افت فروش محصولات اشاره کرد. که با این شرایط می ‌ توان گفت این دو شاخص با یکدیگر مغایرت دارند.

در جریان استخراج شاخص مدیران خرید، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ باشد، نشان ‌ دهنده این است که اقتصاد به سمت توسعه درحرکت است. اما اگر هر رقمی کمتر از ۵۰ باشد، به معنی قرار گرفتن اقتصاد در مسیر انقباض و رکود است. با این شرایط می ‌ توان گفت در مهر 1400 شاخص اقتصاد کل در مسیر توسعه قرار دارد و از حالت رکود و انقباض خارج ‌ شده است.

رصد داده ‌ های اعلام ‌ شده از سوی وزارت صمت نشان ‌ دهنده آن است که بیشترین رشد تولید در مدت ‌ زمان موردبررسی به الیاف آکریلیک، تراکتور، انواع تلویزیون، اتوبوس، مینی ‌ بوس و ون و سموم دفع آفات نباتی رسیده است و دوده، محصولات فولادی، روغن ساخته ‌ شده نباتی (به علت حذف ارز 4200 و قطع قاچاق، تولید روغن خوراکی کاهش داشته است)، انواع کاغذ و نئوپان مدت ‌ زمان موردبررسی را با افت تولید سپری کرده ‌ اند.