۱۸ فروردین، مصادف با ۷ آوریل روز جهانی بهداشت نامیده شده است. این مناسبت ۷۰ ساله، برای اولین بار در سال ۱۹۴۸ معرفی شد و از سال ۱۹۵۰ مقرر شد تا هرساله مراسمی برای گرامیداشت این روز با حمایت سازمان بهداشت جهانی برگزار شود.شعار سال ۲۰۲۳ روز جهانی بهداشت، سلامتی برای همه: تقویت مراقبت ‌ های بهداشتی اولیه برای ایجاد سیستم ‌ های تاب ‌ آور است.به این مناسبت در گزارش امروز صمت نگاهی داشتیم به وضعیت بهداشت محیط کار در معدن و آخرین تحولاتی که در این زمینه رخ ‌ داده است.

پیشگیری از حادثه

سعید صمدی، دبیر انجمن زغال ‌ سنگ ایران درباره رعایت بهداشت و ایمنی در معادن به صمت گفت: معادن از هر نوعی که باشند، ملزم هستند استاندارهای ایمنی را رعایت کنند. این استاندارها که در کتابچه ‌ ای گرد آمده است از سوی وزارت کار یا صنعت، معدن و تجارت ابلاغ می ‌ شود و معدنکار موظف است که این استانداردها را رعایت کند.

وی افزود: در این کتابچه نکات ایمنی بخش ‌ های مختلف، از کارگاه استخراج گرفته تا کارگاه پیشروی، حمل ‌ ونقل و دیگر قسمت ‌ ها بسیار مفصل و با جزئیات ذکرشده است و این استاندارها باید حتما در همه کارگاه ‌ های معدنی رعایت شود. به ‌ عنوان ‌ مثال کارگاه استخراج در معادن زغال ‌ سنگ الزاما باید مجهز به سیستم تهویه مصنوعی باشد. یا دستورالعمل ‌ هایی ویژه ‌ ای درباره لباس و کفش کارگران ذکرشده است. اگر نسبت به استاندارها بی ‌ توجهی صورت گیرد به معدن اخطار می ‌ دهند و اگر تخلف خیلی جدی باشد یا تکرار شود، آن واحد صنعتی تعطیل خواهد شد.

بازرسی و نظارت

صمدی درباره نظارت بر اجرای درست اصول ایمنی و تضمین بهداشت محیط کار گفت: مسئولیت اصلی بازرسی به عهده وزارت کار است، اما ناظران نظام ‌ مهندسی معدن هم از سوی وزارت صمت بازرسی ‌ هایی انجام می ‌ دهند. البته باید در نظر داشت که استاندارد کشور ما شاید دقیقا منطبق با استاندرهای بین ‌ المللی نباشد.

وی افزود: نظارت به عهده مهندس ناظر است که وظیفه و مسئولیتی دولتی است. مهندس ناظر باید حضور تقریبا مستمری داشته باشد. البته این موضوع بستگی زیادی به شرایط معدن دارد. مثلاً در مورد معادن بزرگ شاید بیش از یک ناظر وجود داشته باشد و در مورد معادن بسیار کوچک شاید نظارت فقط یک ‌ بار در هفته انجام شود.

صمدی گفت: این سیستم به نیابت از وزارت صمت است. بازرسی ‌ های ادواری و سرزده ‌ ای هم هست که از سوی وزارت کار و بازهم با همکاری زیرمجموعه ‌ های وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می ‌ شود.

آزمایش و یادگیری

دبیر انجمن زغال ‌ سنگ ایران در ادامه سخنان خود به اصل آموزش اشاره کرد و گفت: هر فردی که می ‌ خواهد وارد حوزه معدنکاری زغال ‌ سنگ شود، ابتدا باید تحت معاینات پزشکی خاصی قرار گیرد تا توانایی بدنی او ثبات شود. علاوه بر این کارگر معدن زغال ‌ سنگ در حین کار هم به ‌ صورت دوره ‌ ای مورد معاینه قرار می ‌ گیرند.

به گفته صمدی گذراندن دوره آموزشی ایمنی از دیگر پیش ‌ نیازهای فعالیت در این حوزه است. در این دوره ‌ ها متقاضی یاد می ‌ گیرد که چگونه با ابزار و تجهیزات برقی و مکانیکی کار کنند، چطور از تجهیزات خودنجات استفاده کنند و اگر حادثه ‌ ای اتفاق افتاد و مصدوم شد چه باید بکند. مخاطب این دوره کارگران و مهندسان شاغل درون معدن هستند.

وی افزود: بار اصلی آموزش به عهده معدندار است و باید هزینه ‌ های آن را تقبل کند. در مورد معادن زغال ‌ سنگ باید گفت ما در مواردی حتی از تونل شبیه ‌ ساز استفاده می ‌ کنیم تا کارگر قبل از شروع فعالیت در کارگاه اصلی، در این تونل ‌ ها آموزش عملی ببیند و روش استخراج زغال ‌ سنگ، حفاری، کار گذاشتن چوب ‌ بست و مانند آن را یاد بگیرد. علاوه بر این سازمان نظام ‌ مهندسی هم دوره ‌ های آموزشی خاصی برگزار می ‌ کند.

وی ادامه داد: بعضی دیگر از فعالیت ‌ های معدنکاری، مثل آتشباری در معادن، یا رانندگی بولدوزر و مشاغل تخصصی دیگری ازاین ‌ دست، نیاز به دریافت گواهینامه ‌ های خاص دارند. دوره آموزشی این مشاغل زیر نظر سازمان آموزش فنی و حرفه ‌ ای برگزار می ‌ شود و متقاضی فقط پس از گذراندن موفقیت ‌ آمیز امتحانات، اخذ گواهینامه پایان دوره و تایید صلاحیت حرفه ‌ ای اجازه فعالیت در آن بخش را به دست می ‌ آورد.

ایمنی معادن ارتقا می ‌ یابد

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: به ‌ زودی تفاهم ‌ نامه سه جانبه ‌ ای میان از ایمیدرو، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت و وزارت کار، برای ارتقای سطح ایمنی معادن منعقد خواهد شد. به گزارش ایرنا وجیه ‌ الله جعفری با تاکید بر این موضوع اظهار داشت: تفاهم ‌ نامه ایمنی معادن پس از تشکیل و بررسی مسائل مربوط به معادن، در بازه زمانی کوتاه اجرایی خواهد شد. وی افزود: پس از نهایی شدن این مرحله، کارگروه مرتبط با این تفاهم ‌ نامه هم تشکیل خواهد شد که با برگزاری جلسات مستمر، اقدام به پایش چگونگی اجرا و نتایج، نحوه اجرای تفاهم ‌ نامه را رصد می ‌ کند تا بتوانیم با نظارت پایدار به سمت ارتقای ایمنی معادن و تحقق چشم ‌ انداز صفر گام برداریم.

جعفری با بیان اینکه در تبصره ۵ ماده ۱۴ قانون معادن در قالب بهره ‌ وری، بهینه و صیانت از ذخایر معدنی و غیره، به تامین منابع مالی آن اشاره ‌ شده است، گفت: حسن این تبصره قانونی این است که پیش از واریز حقوق دولتی به خزانه، می ‌ توان ۲۰ درصد آن را برای این قبیل امور برداشت کرد. وی ادامه داد: درباره این موضوع، با معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت مذاکره می ‌ کنیم تا بتوانیم درصدی از این حقوق را برای ایمنی معادن اختصاص و آن را عملیاتی کنیم. برای انجام یک اتفاق ارزشمند در حوزه ایمنی معادن، نیازمند هماهنگی بیشتر میان نهادهاهستیم.

۳ اقدام مهم برای ارتقای ایمنی

امیر ولد خانی مدیر ایمنی، بهداشت و محیط ‌ زیست ایمیدرو نیز با اشاره به اقدامات انجام ‌ شده در حوزه ایمنی معادن، گفت: برای استانداردسازی آموزش، در حال تدوین استاندارد آموزشی با دانشگاه امیرکبیر روی ۳۶ عنوان در سطح کارشناسی و کارگری هستیم و پس ‌ ازاین مرحله، تحت نظارت وزارت کار و دانشگاه مذکور، عملیاتی خواهد شد. وی افزود: با این اقدام، آموزش ‌ ها در معادن استاندارد خواهند شد و درنتیجه در معادن مختلف آموزش ‌ های مختلف نخواهیم داشت. همچنین، با توجه به فقدان مدل ‌ های استاندارد برای تجهیزات، این موضوع اجرایی می ‌ شود.

ولد خانی خاطرنشان کرد: با همکاری انجمن مهندسی معدن، کل قوانین و مقرارت ملی و بین ‌ المللی را مقایسه و موارد هم ‌ پوشانی، دارای ضعف و اختلاف بررسی و به در اختیار نهادهای مربوطه (وزارت بهداشت، بازرسی و تحقیقات وزارت کار) قرار داده شد تا آیین ‌ نامه ایمنی معادن به ‌ روز شود و بدین ترتیب شرایط مناسب ‌ تری برای نظارت و مطالبه در امور پیمانکاری شرکت ‌ های تابعه ایمیدرو، داشته باشیم.

سخن پایانی

گفته می ‌ شود در سال ۱۴۰۰ ، نزدیک به ۱۹۰ حادثه برای کارگران معدن رخ ‌ داده که ۳۵ مورد به فوت منجر شده است، با توجه به این آمار لزوم آشنایی و توجه بیشتر معدنکاران به HSE خود را به رخ می ‌ کشد. هدف این سیستم مدیریتی شناسایی و کنترل ریسک ‌ های بهداشت جسمانی، بهداشت روانی، ایمنی و محیط ‌ زیستی است که از رشته ‌ های مختلفی از قبیل ایمنی صنعتی، بهداشت حرفه ‌ ای و محیط ‌ زیست و بهداشت محیط و ارگونومی تشکیل ‌ شده است. کارشناسان این رشته ‌ ها در کنار یکدیگر و تعامل باهم این سیستم مدیریتی را بر اساس اهداف کلان شرکت، کارخانه، سازمان و هر نهادی به ‌ طور بهبود مستمر فرآیندهای شغلی پیش می ‌ برند تا شاغلان یک مجموعه صنعتی و تولیدی به ‌ ویژه کارگران معدن سالم به خانواده برگردند.