گردشگری معدن یکی از انواع جالب ‌ توجه در صنعت گردشگری است که از چندی پیش در کشورهای معدن خیز موردتوجه قرارگرفته و به فرصتی برای رشد و پیشرفت مناطق صنعتی قدیمی تبدیل ‌ شده است. اما در کشور ما این حوزه به ‌ تازگی موردتوجه قرارگرفته است. این در حالی است که با توجه به سابقه ‌ ای دیرینه ایران در معدنکاری، پتانسیل قابل ‌ توجهی برای تبدیل معادن متروکه به پایگاه گردشگری وجود دارد.ازجمله اقدامات انگشت ‌ شمار اما بسیار جالب ‌ توجهی که تا امروز در این زمینه انجام ‌ شده است، می ‌ توان به تبدیل معدن 2 هزارساله فیروزه نیشابور به یکی از جاذبه ‌ های گردشگری استان خراسان اشاره کرد. علاوه بر این معدن پتاس خور و بیابانک هم که در نزدیکی استان اصفهان قرارگرفته، یکی دیگر از مقصدهای ژئوتوریسمی کشور در حوزه گردشگری معدنی به شمار می ‌ رود و به یکی از بهترین جاذبه ‌ های گردشگری در نواحی مرکزی کشور تبدیل ‌ شده است. ازآنجایی ‌ که صنعت گردشگری تاثیر چشمگیری بر فرهنگ و پیشرفت و تحول اقتصادی جامعه دارد، جا دارد با اجرای برنامه اقتصادی و صنعتی هدفمند این پتانسیل را به یکی از منابع درآمدزایی و ایجاد اشتغال در کشور بدل کنند. در گزارش امروز صمت به بهانه حضور ایمپاسکو در شانزدهمین نمایشگاه بین ‌ المللی گردشگری و صنایع وابسته نگاهی داریم به اقدامات صورت گرفته در زمینه توسعه گردشگری معدنی و چشم ‌ انداز پیش روی آن.

ترویج گردشگری معدنی

معاون برنامه ‌ ریزی و توسعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران درباره پرداختن به مبحث گردشگری در معادن گفت: واگذاری مجتمع ‌ های تابعه ایمیدرو و ایمپاسکو به بخش خصوصی در راستای تحقق اصل ۴۴ قانون اساسی به ‌ منظور خلق ارزش در ابعاد مختلف حوزه معدن و استفاده حداکثری از ظرفیت ‌ های موجود است که یکی از ظرفیت ‌ های بالقوه در واگذاری ‌ ها، گردشگری معدن است.به گزارش معدن ‌ نامه، محمدرضا کریمی بابیان اینکه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران یک شرکت دولتی است و با توجه به ماموریت آن که اکتشاف و تجهیز، بهره ‌ برداری معادن و غیره است، نمی ‌ تواند توجه زیادی به مقوله گردشگری داشته باشد، گفت: این به معنای کم اهمیت بودن گردشگری معدن نیست بلکه نگاه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به این بخش نگاه ویژه است. حفظ منابع طبیعی، توجه به اکوسیستم گیاهی و جانوری منطقه جزئی از مسئولیت اجتماعی این شرکت است. بنابراین ما در قراردادهای واگذاری خود بر لزوم حفظ و توسعه این مهم تاکید داریم.

دغدغه شناسایی معدن

کریمی با تاکید بر اینکه سودی که از گردشگری به دست می ‌ آید نسبت به صنعت رقم قابل ‌ توجهی نیست، تصریح کرد: در کنار ایجاد جریان ‌ های مالی و کسب سود، دغدغه اصلی ما در گردشگری معدن، شناسایی فعالیت ‌ های معدنی به عموم جامعه است. گردشگری معدن به دلیل برخورداری از پاره ‌ ای از ویژگی ‌ های شایان توجه ازجمله برخورداری از مخاطبین خاص، کمترین تقابل را با ارزش ‌ های فرهنگی و اجتماعی جوامع میزبان در پی خواهد داشت.معاون برنامه ‌ ریزی و توسعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران همچنین تاکید کرد: مسئله دیگر این است که شناخت فعالیت ‌ های حوزه معدن برای عموم بسیار محدود است و گردشگری معدنی می ‌ تواند شناخت عمومی را نسبت به بخش معدن و مشاغل معدنی بالا ببرد و همچنین علاقه ‌ مندان بیشتری را در این رشته جذب کند.

جلب همکاری بومیان

وی درباره تاثیر اقتصادی گردشگری معدنی در مناطق معدنی عنوان کرد: در واقع موفقیت اقتصادی گردشگری معدن در گروی ایجاد جریان ‌ های مالی است که در منطقه شکل می ‌ گیرد و اشتغال افراد محلی به ‌ صورت غیرمستقیم و کسب سود آنها را به دنبال دارد. یکی دیگر از نکات مثبت این حوزه ایجاد کسب ‌ وکارهای کوچک محلی ازجمله صنایع ‌ دستی، غذاهای محلی و غیره است و این مساله همیاری بومیان منطقه با برنامه ‌ های توسعه ‌ ای معدن را به همراه دارد و همین امر موجب کاهش اختلافات احتمالی مرتبط با تعارض منافع خواهد شد.

کریمی افزود: شرکت ایمپاسکو تاکنون گردشگری معدنی را در چند منطقه معدنی اجرا کرده که مجتمع پتاس خور و بیابانک یکی از آنهاست و در کنار آن معادن سرب و روی انگوران و سرب نخلک هم به این موضوع پرداخته ‌ اند و خوشبختانه بازدیدکنندگان زیادی هم به سمت آن جلب شده ‌ اند که از طریق معرفی گردشگری معدنی به تورهای گردشگری و انجام تبلیغات می ‌ توان تعداد این بازدیدکنندگان را افزایش داد.

جایی برای تبلیغات

معاون برنامه ‌ ریزی و توسعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران عنوان کرد: ‌ تبلیغات و معرفی فعالیت ‌ های گردشگری معدنی می ‌ تواند در رویدادها، جشنواره ‌ ها و نمایشگاه ‌ ها به علاقه ‌ مندان این حوزه صورت پذیرد.

وی خاطرنشان کرد: تاکنون جلساتی برای معرفی گردشگری معدنی با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌ دستی برگزار شده و تلاش داریم برای پرداختن بیشتر به گردشگری معدنی در آینده تفاهم ‌ نامه ‌ ای میان وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌ دستی به امضا برسد.

اشتغالزایی و خلق سرمایه

رئیس خانه معدن ایران گفت: گردشگری معدنی به ‌ عنوان راهی جدید برای کسب درآمد و معرفی جاذبه ‌ های خود به ‌ منظور جذب توریست و سرمایه ‌ گذار است.

محمدرضا بهرامن در گفت ‌ وگو با ایرنا افزود: امروز مبحث ژئوتوریسم معدنی در سیاست ‌ های کلان بخش معدن دیده شده است و ظرفیت ‌ های بالای اشتغال و خلق سرمایه در آن وجود دارد.

وی بیان داشت: امروز شاهدیم این مهم موردتوجه کشورهای معدن خیز جهان نیز قرارگرفته است و کشورهای زیادی از این ظرفیت شناخته ‌ شده به ‌ عنوان راهی جدید برای کسب درآمد و معرفی جاذبه ‌ های خود به ‌ منظور جذب توریست و سرمایه ‌ گذار بهره می ‌ برند.

بهرامن خاطرنشان کرد: از بین جاذبه ‌ های ژئوتوریستی هر کشوری، معادن از اهمیت و جاذبه ‌ ای خاص برخوردارند که با عنوان ژئوتوریسم معادن موردتوجه قرار می ‌ گیرند.

درک مواهب خدادادی

وی ادامه داد: دیدن معادن، روش ‌ های اکتشاف و استخراج آنها، دستگاه ‌ ها و ماشین ‌ آلات مورداستفاده برای استخراج معادن و مشاهده انواع سنگ ‌ ها به ‌ ویژه سنگ ‌ های قیمتی و نیمه قیمتی برای مردم جذابیت خاصی دارد.رئیس خانه معدن ایران در ادامه سخنان خود گفت: درک مواهب خدادادی به ‌ صورت معادن و ظرفیت مناطق و روش ‌ های معدنکاری و تاریخچه معدنکاری هر منطقه از گذشته ‌ های دور تا زمان حال و کمک به درک و استفاده درست از مواهب و حفظ محیط ‌ زیست از رویکردهای جدید جهان است که خود می ‌ تواند نقش مهمی در کارآفرینی برای مهندسان معدن و افزایش درآمد جنبی معادن بخش خصوصی و حفظ و رونق و زیباسازی طبیعت بی ‌ جان بعد از عملیات معدنکاری داشته باشد.

سخن پایانی

در پایان گزارش جا دارد یادی کنیم از گذر معدن که تهرانی ‌ ها هنوز در انتظار راه ‌ اندازی آن هستند. این گذر که تفاهم ‌ نامه اجرایی آن در اسفندماه سال 99 میان شهرداری منطقه 6 و خانه معدن ایران به امضا رسید، قرار بود از محل خانه معدن ایران تا نزدیکی وزارت صنعت و معدن در خیابان سمیه اجرا شود و بستری فراهم آورد تا به دلیل پراکندگی معادن و دوری آنها از شهرها شهروندان با این نوع از فعالیت آشنا شوند و تلاش معدنکاران و فعالان مجالی برای بیان به زبان هنر پیدا کند. اما امروز با گذشت بیش از دو سال از امضای این تفاهم ‌ نامه، که زمانی نقطه عطف همکاری شهرداری و خانه معدن نام ‌ گرفته بود، هنوز هیچ خبری از اجرای این پروژه به گوش نمی ‌ رسد و معلوم نیست تا کی در محاق خواهد ماند.