اخبار خوش اکتشافات معدنی در راه است
سید رضا فاطمی‌امین، وزیر صمت چندی پیش با اشاره به عقب‌ماندگی کشور در زمینه اکتشافات مواد معدنی گفت: ما شبیه پولداری هستیم که نمی‌داند با سرمایه خود چه کند.
این گلایه‌‌ای است که بسیاری از معدنکاران هم در اکثر نشست‌ها به آن اشاره می‌کنند، اما برای اینکه از اخبار امیدبخش هم در بخش اکتشافات معدنی کشور غافل نشویم، نگاهی گذرا داشتیم به آنچه اخیرا درباره این حوزه اعلام شده است.
کاهش زمان تهیه اطلاعات اکتشافی معادن
مدیر کل طرح و برنامه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی گفت: فرآیند تهیه اطلاعات پایه در این سازمان در گذشته ۲۴ تا ۳۶ ماه زمان می‌برد که با اجرایی شدن طرح تحول زمین‌شناسی، این زمان به یک‌سوم کاهش یافت.
رضا جدیدی در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا‌وسیما بیان کرد: در طرح تحول زمین‌شناسی که تدوین آن با شروع دولت سیزدهم آغاز شده، اطلاعات پایه، شامل نقشه‌های زمین‌شناسی در لایه نخست، نقشه‌های ژئوشیمی در لایه دوم و نقشه‌های زمین‌شناسی اقتصادی در لایه سوم تهیه می‌شود. نقشه‌های زمین‌شناسی اقتصادی برای نخستین بار به این وسعت در حال پیمایش هستند.
وی افزود: در این نقشه‌ها، لایه‌های فلزی و غیرفلزی، عناصر راهبردی و سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی شناسایی می‌شوند تا مردم و سرمایه‌گذاران با ذخایر معدنی، آشنا شوند.
خراسان جنوبی، کردستان و آذربایجان غربی
جدیدی درباره زمان اجرایی شدن این طرح گفت: از مهر سال گذشته استان خراسان جنوبی به‌عنوان منطقه هدف و از ابتدای امسال، استان کردستان به‌عنوان دومین مقصد برای اجرای طرح تحول زمین‌شناسی در وسعتی ۱۵ هزار کیلومترمربعی، انتخاب شدند. در هفته دولت در استان آذربایجان غربی نیز عملیات ژئوفیزیک هوایی را برای تولید اطلاعات پایه آغاز کردیم.
کشف ذخایر پنهان
وی در تشریح اهداف برداشت‌های ژئوفیزیک هوایی اظهار کرد: هدف از این نوع برداشت که در استان کردستان در پهنه دیوان‌دره به پایان رسیده، اکتشاف ذخایر پنهان معدنی است و می‌توان گفت ما در حوزه ذخایر در سطح، به دانش مناسبی دست پیدا کرده‌ایم و باید برای شناسایی ذخایر جدید، یکپارچه و اقتصادی معدنی، به اکتشافات عمقی نیز توجه کنیم.
جدیدی افزود: در نتیجه برداشت‌های ژئوفیزیک هوایی ۶۰ نقشه در سه لایه نقشه‌های زمین‌شناسی، ژئوشیمی و زمین‌شناسی اقتصادی تهیه شد.
مدیر کل طرح و برنامه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه طرح تحول زمین‌شناسی، حاصل هم‌افزایی مولفه‌های دولتی بخش معدن یعنی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، سازمان ایمیدرو و معاونت معادن و فرآوری مواد وزارت صمت است، توضیح داد: هدف این توافق این است که نتایج حاصل در اختیار استان‌ها برای فعالیت بخش خصوصی و ذخایر بزرگی که دارای اهمیت و پیچیدگی است برای تکمیل چرخه اکتشاف، بهره‌برداری و فرآوری در اختیار بنگاه‌های توسعه‌ای قرار گیرند.
رد پای گوهرسنگ
جدیدی با بیان اینکه ارزش سنگ‌های قیمتی در مرحله فرآوری و تراش می‌تواند تا هزار برابر افزایش یابد، گفت: هم‌اکنون در موضوع اکتشاف سنگ‌های قیمتی اهتمام جدی شکل گرفته است.
وی افزود: در استان خراسان جنوبی ۲۰ عنوان رد پا و اندیس‌هایی از کانی‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در مساحتی ۱۵ هزار کیلومترمربعی یافت شده و در استان کردستان نیز انتظار چنین یافته‌ای را داریم.
وی افزود: تقریبا در ۳۰ سال گذشته طبق گزارش‌های ثبت شده، رد پای اندیس‌ها و کانی‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی مشاهده می‌شد، اما حالا که دقت ما در مقایسه با گذشته و نسبت به نقشه‌های یک‌صدهزارم ۲.۵ تا ۴ برابر شده، اهداف در حوزه‌های سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، معادن فلزی و غیرفلزی و مواد راهبردی دقیق‌تر خواهند شد و انتظار داریم بازه زمانی هر طرح تحول که ۱۰ تا ۱۲ ماه طول می‌کشید، کوتاه‌تر شود.
دانش‌بنیان‌ها به میدان بیایند
جدیدی درباره همکاری سازمان زمین‌شناسی با شرکت‌های دانش‌بنیان اظهار کرد: سازمان زمین‌شناسی در گذشته کارگروه تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان را در راستای مشارکت در فعالیت‌های زمین‌شناسی و اکتشافات ذخایر معدنی تشکیل داده است. ما به توان شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلف اکتشاف، آزمایشگاه‌های زمین‌شناسی اکتشافی، ژئوفیزیک هوایی، و تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی و همچنین به روش‌های جدید این شرکت‌ها، نیاز داریم.
پیش از این هم اخباری خوش از توسعه اکتشافات معدنی منتشر شد؛ نمونه آن خرید دستگاه‌های اکتشافی جدید که ازسوی مدیرعامل ومعادن اعلام شد. یا نتایج طرح بزرگ شناسایی وزارت صنعت، معدن و تجارت که از استان خراسان جنوبی آغاز شده و قرار است نتایج آن به‌زودی اعلام شود.
کاهش هزینه‌های اکتشاف با روشی جدید
عادل شیرازی، دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی امیرکبیر که طرح پسادکترای خود را به «بررسی‌های اکتشافی پیشرفته تلفیقی» اختصاص داده در توضیح این طرح گفت: کاهش هزینه‌های اکتشاف با استفاده از داده‌های پیشین و ارائه الگوریتم پیشرفته تلفیقی برای بالا بردن دقت اکتشاف مناطق فلزی از اهداف پیگیری این طرح به‌شمار می‌رود.
به گزارش فارس این پژوهشگر گفت: طرح فوق به‌طور چشمگیری هزینه‌های اکتشاف را کاهش می‌دهد و بسیاری از روش‌های سنتی را با استفاده از هوش مصنوعی بروزرسانی می‌کند. همچنین الگوریتم جدیدی را برای اکتشاف ظرفیت‌های معدنی ارائه می‌دهد که قابل‌تعمیم به سایر نقاط در سراسر دنیاست. نرم‌افزاری نیز از این طرح در زمینه ژئوفیزیک ارائه و مقاله آن هم منتشر شده است.
این دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی امیرکبیر با اشاره به روش کار خود گفت: اجرای این طرح می‌تواند هزینه‌های اکتشاف در مقیاس بزرگ را تا ۸۰ درصد کاهش و دقت را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. وی افزود: این طرح علاوه بر اکتشاف صحیح و کاهش هزینه‌ها می‌تواند منجر به تعریف پایان‌نامه‌های متعدد برای مناطق مختلف، تولید مقاله و خروجی علمی بیشتر شود.
شیرازی ادامه داد: این الگوریتم می‌تواند در مناطق مختلف آزمایش شود و با تغییرات مختلف بهبود یابد. به‌گفته این پژوهشگر، نمی‌توان به‌طور قطعی گفت نمونه خارجی این طرح وجود دارد، اما می‌توان ادعا کرد پیش از اجرای این پروژه چنین طرحی پیاده‌سازی نشده است. وی با اشاره به مزیت‌های رقابتی طرح بررسی‌های اکتشافی پیشرفته تلفیقی گفت: باتوجه به برداشت داده‌های موردنیاز این الگوریتم در سال‌های اخیر، بدون نیاز به صرف بودجه‌های هنگفت می‌توان به اکتشافات معدنی با دقت بیشتر از قبل و بهینه‌شده دست یافت.
وی تاکید کرد: از نتایج این طرح می‌توان در اکتشاف ذخایر معدنی فلزی و غیرفلزی و همچنین شناسایی مناطق مستعد معدنی بهره برد.
سخن پایانی
هرچند حوزه اکتشاف هنوز جای کار بسیاری دارد، اما انتشار این اخبار، نشان از افزایش توجه به این حوزه دارد و دریچه امیدی به تغییر و تحول است. باشد که به‌زودی در کنار به‌بار نشستن طرح‌های در دست اجرا، شاهد افزایش فعالیت در بخش اکتشافات معدنی باشیم.
