نگاهی به گلوگاه‌های تولید فولاد
تولید فولاد در رده صنایع استراتژیک کشور قرار دارد. بر همین اساس، امکانی برای توسعه این صنعت فراهم شده است. در طول سال‌های گذشته ظرفیت قابل توجهی از صنعت فولاد در کشور احداث شده است؛ با این وجود درحال‌حاضر موانع متعددی در مسیر فعالیت این صنعت ایجاد شده‌اند.
محدودیت در روند تامین برق و گاز مصرفی صنایع را باید بزرگ‌ترین چالش حاکم بر صنعت فولاد کشور دانست؛ این محدودیت مانع تولید صنایع با ظرفیت کامل می‌شود و در امسال از توان تولید در این بخش به‌شدت کاسته است. در همین حال فعالان صنعت فولاد نسبت به نبود توازن در این زنجیره و سیاست‌گذاری‌های اشتباه، به‌شدت گلایه‌مند هستند. برای بررسی عملکرد صنعت فولاد کشور در سالی که گذشت، با فعالان این صنعت گفت‌وگو کرده‌ایم.
قطع رابطه فولادی‌ها با دولت
علی‌محمد ابویی مهریزی، فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با عنوان کرد: سیاست‌های اعمالی بر عملکرد صنعتگران به‌ویژه فولادسازان در طول یک سال گذشته زمینه سردرگمی این صنعتگران را فراهم کرده است. در همین حال میان سیاست‌های اعمالی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت و بورس کالا همخوانی وجود ندارد و همین موضوع بار چالش‌های حاکم بر عملکرد ما را افزایش داد. این فعال صنعت فولاد گفت: در همین حال رئیس دولت سیزدهم نسبت به قطع وابستگی نرخ فولاد به ارز و بازارهای جهانی وعده داد؛ اما درنهایت همین رویه وابستگی نرخ شمش به دلار و نرخ فروش این محصول در بازار جهانی ادامه یافت. طی ماه‌های گذشته ارتباط میان صنعتگران و فعالان صنعتی با سیاست‌گذاران کلان کشور نیز به‌طور کامل قطع شده و همین موضوع مشکلات ما را تشدید کرده است. ابویی مهریزی افزود: زنجیره فولاد را می‌توان در ۳ بخش معدنی‌ها، واحدهای تولیدکننده محصولات میانی و تولیدکنندگان محصولات نهایی جای داد. طی ماه‌های گذشته با توجه به رکودی که بر بازار مصرف محصولات فولادی در داخل کشور سایه افکنده، همچنین افزایش بهای فولاد در بازار جهانی، شاهد کاهش مصرف این محصولات در بازار داخلی هستیم. در چنین
فضایی سهم بیشتری از محصولات فولادی ما به بازار جهانی صادر می‌شود. وی با اشاره به روند افزایشی نرخ فولاد در کشور گفت: این روند صعودی نرخ از نوسانات بهای فولاد در بازار جهانی نشأت می‌گیرد. بارها نسبت به وابستگی نرخ فولاد در ایران با سایر کشورها گلایه کرده‌ایم اما همچنان همان سیاست‌های قبلی ادامه دارد. این فعال صنعت فولاد در ارزیابی سیاست وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی‌بر الزام عرضه ۱۰۰ درصدی محصولات فولادی تولیدشده در کشور در بورس کالا، گفت: این سیاست با استثنا اجرا می‌شود؛ یعنی شمش به مراتب محدودتر از تولید داخلی در بورس کالا عرضه می‌شود. با این وجود، مسئولان به دنبال آن هستند تا الزاما محصولات نهایی را در بورس کالا به فروش برسانند. بدین ترتیب شاهد هستیم درصد بیشتری از محصولات فولادی در مقایسه با شمش فولاد در بورس کالا عرضه می‌شوند که سیاست اشتباهی به نظر می‌رسد.
عموما وابستگی واحدهای تولیدکننده شمش به دولت، عامل اصلی این شرایط و تبعیض مثبت دولت برای آنها است.
بی‌توجهی به زیرساخت‌ها
مجید سعیدیان، فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با در ارزیابی عملکرد فولادی‌ها در سالی که روزهای پایانی آن را پشت سر می‌گذاریم، گفت: در امسال شاهد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و به دنبال آن، تغییر سیاست‌های کلان اقتصاد در سطح کشور بودیم. متاسفانه در کشور ما برنامه‌های بلندمدتی بر عملکرد صنایع جریان ندارد؛ حال با تغییر دولت‌ها و وزرای دولت، این تغییرات به‌مراتب پررنگ‌تر خواهد شد. بدین ترتیب صنایع برای بازه زمانی طولانی در شرایط بی‌ثبات قرار داشتند و همین موضوع نیز عملکرد آنها را تحت تاثیر قرار داد. وی افزود: با وجودی که نزدیک به ۸ ماه از روی کار آمدن دولت سیزدهم و استقرار وزرای دولت می‌گذرد، همچنان این بی‌ثباتی‌ها ادامه دارد. نگاه کارشناسی به مسائل مورد مناقشه در زنجیره فولاد وجود ندارد و همین موضوع نیز ضرباتی را به تولید تحمیل می‌کند. درواقع نبود نگاه کارشناسی و تخصصی چالش‌های متعددی را برای صنعتگران ایجاد کرده است. در این میان بی‌توجهی سیاست‌گذاران جدید به نظرات تشکل‌ها و انجمن‌های تخصصی، این مشکلات را بیش از پیش شدت بخشیده است. این فعال صنعت فولاد با اشاره به اختلافات قیمتی در زنجیره فولاد افزود: بسیاری از
حلقه‌های زنجیره فولاد نسبت به روند قیمت‌گذاری در این زنجیره معترض هستند و آن را ناقض حقوق تولیدکنندگان در حلقه‌های مختلف می‌دانند. دولت سیزدهم مدعی شد که تمام تولیدکنندگان زنجیره فولاد موظف هستند تمام محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند؛ این اقدام با هدف تنظیم شرایط و بازار، شفافیت در معاملات فولادی‌ها و تقسیم سود عادلانه در زنجیره و در میان حلقه‌های مختلف تولید، آغاز شد. با این وجود درحال‌حاضر ادعای مطرح‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی‌بر عرضه ۱۰۰ درصدی تمامی محصولات زنجیره فولاد در بورس کالا اجرایی نشده است. شرکت‌های بزرگ فولادی که عموما وابسته به دولت هستند، می‌توانند بنا به سلیقه خود از قوانین سرپیچی کنند. این در حالی است که همزمان سر باززدن واحدهای خصوصی به منزله ایجاد مشکلاتی برای آنها خواهد بود. سعیدیان در ادامه با اشاره به مشکل قطع برق و گاز واحدهای فولادی در امسال گفت: قطع مداوم برق و گاز فولادسازان، در برهه‌ای مانع تولید آنها شد. این صنعتگران در ماه‌های گرم سال با محدودیت در تامین برق و در روزهای سرد سال با محدودیت در تامین گاز و برق روبه‌رو بودند. مجموع این محدودیت‌ها برای کارخانه ما
در امسال ۷۰ روز بوده است؛ یعنی تولید ما برای بیش از ۲ ماه متوقف شده است. همین توقف تولید به منزله وارد آمدن خسارت جدی به صنعتگران است. با توجه به آنکه تامین زیرساخت‌های تولید همچون برق و گاز در اختیار دولت است، انتظار می‌رود در سیاست‌های حاکم بر این بخش تجدیدنظر شود.
سخن پایانی
از مجموع موارد یادشده می‌توان این‌طور برداشت کرد که در طول سال‌های گذشته به توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعه صنایع آن‌طور که باید توجه نشده است. همین موضوع نیز اکنون به چالشی در روند تولید صنعتگران بدل شده است. علاوه‌بر این، نبود سیاستی صحیح و اصولی، به منزله مانعی جدی در مسیر توسعه همگون زنجیره فولاد به شمار می‌رود؛ بنابراین تجدیدنظر در این شرایط، ضروری است.
