از اعتراض معدنکاران تا تناقض آماری
بخش معدن به‌عنوان یکی از ارکان مهم و استراتژیک در اقتصاد ایران، امسال چالش‌های بسیاری را تجربه کرد. رویکرد دولت و قوانین وضع‌شده نهادهای دولتی بخش معدن مهم‌ترین مسئله‌ای بود که در سال ۱۴۰۰ صدای اعتراض فعالان این بخش را بلند کرد.
اما در میان تمامی مشکلات و محدودیت‌های ایجاد‌شده برای معدنکاری، آمار نهادهای دولتی مبنی بر رشد برخی حوزه‌های مربوط به بخش معدن رونق معادن را به ذهن متبادر می‌کند؛ از همین رو ممکن است مشکلات این بخش چندان جدی گرفته نشود. در گزارش پیش رو در گفت‌وگو با فعالان معدنی به بررسی چالش‌های بخش معدن در دستیابی به اهداف توسعه‌‌ای پرداخته است.
مشکلات ریشه‌دار
شهرام شریعتی، فعال معدنی در گفت‌وگو با شرایط فعلی و مشکلات موجود در بخش معدن و صنایع معدنی را منحصر به سال اخیر ندانست و معضلات را ریشه‌ای توصیف کرد. او در این گفت‌وگو بیان کرد: درباره کشوری صحبت می‌کنیم که سال‌هاست به‌دلیل تحریم نتوانسته از تکنولوژی روز جهانی در صنایع و معادن خود استفاده کند. نقص‌های مدیریتی و نبود افراد کارآمد در حوزه معدن از دیگر مشکلات پایه‌ای فعلی در بخش معدن و صنایع معدنی است. بخش خصوصی و بازرگانان نیز از قدرت مناسبی در زمینه فعالیت‌های خود برخوردار نیستند و همه این مسائل در کنار هم مجموعه‌ای را تشکیل داده‌اند که می‌تواند برای هر اقتصاد و صنعتی در جهان آسیب‌زا باشد. وی ادامه داد: معدن و صنایع معدنی نه‌تنها از مشکلات موجود در حوزه اقتصاد کشور مستثنا نیست، بلکه خود درگیر مشکلات متعددی از جمله تامین ماشین‌آلات و تجهیزات است. به‌واسطه تحریم‌های بین‌المللی تجهیزات پایه‌ای برای فعالیت‌های معدنی از جمله لودر یا بیل مکانیکی جدیدی وارد کشور نشده و معادن همواره با ابزارهای قدیمی خود مشغول کارند.
اهمیت خلق ارزش افزوده
شریعتی در ادامه توجه به زنجیره‌های ارزش افزوده بخش معدن را از دیگر موارد مهم عنوان کرد و گفت: اگر به هر ماده معدنی به‌صورت واحد نگاه کرده و جایگاه آن در خلق زنجیره ارزش افزوده را نادیده بگیریم و فعالیت‌های ما همچنان منحصر به خام‌فروشی باشد، به توسعه و پیشرفت بخش معدن و صنایع معدنی دست پیدا نمی‌کنیم. نه‌تنها دولت سیزدهم، بلکه هر دولتی روی کار بیاید و با این نگاه به مدیریت بخش معدن بپردازد، در ادامه شاهد چیزی جز ورشکستگی نخواهیم بود.
وی افزود: ممکن است ازسوی برخی فعالان و کارشناسان اظهار شود که بنا بر آمار و ارقام در بخش معدن و صنایع معدنی و همچنین فعالیت‌های مربوط به این حوزه‌ها رشد داشته‌ایم. طی این سال‌ها از معادن درآمدزایی داشته‌ایم اما باید به این نکته توجه کرد که درآمد ما نسبت به ذخایر ارزشمند موجود در کشور بسیار ناچیز بوده و این موضوع نشان‌دهنده آن است که تا امروز از معادن خود به‌نحو مطلوبی استفاده نکرده‌ایم.
افزایش صدور پروانه‌های اکتشاف
احمد فتاحی مجلج، مدیر اکتشاف ایمیدرو اعلام کرد: از ابتدای امسال تاکنون ۱۳۵ پروانه اکتشاف (به مساحت ۴۷۵۷ کیلومتر مربع) و ۱۶ گواهی کشف (به مساحت ۲۹۸۳ کیلومتر مربع) برای محدوده‌های اکتشافی این مجموعه صادر شده است.
به گزارش معدن‌نیوز احمد فتاحی مجلج با اشاره به مطلب یادشده گفت: ایمیدرو و شرکت‌های تابعه طی برنامه اکتشافی سال‌های ۹۲ تا ۱۴۰۰، ۸۱ پهنه به مساحت ۴۸۱ هزار و ۳۱۴ کیلومتر مربع را در اختیار داشته که پس از انجام عملیات اکتشافی فازهای شناسایی و پی‌جویی، ۷۰ پهنه (به مساحت ۴۲۵ هزار و ۹۳ کیلومتر مربع) را آزاد کرده است.
وی افزود: ایمیدرو و شرکت‌های تابعه درحال‌حاضر ۱۱ پهنه به مساحت ۵۶ هزار و ۲۲۱ کیلومتر مربع را در اختیار دارند که با مجموع مساحت زیرپهنه‌ها، محدوده‌های درخواستی، پروانه‌های اکتشافی و گواهی کشف، این رقم به ۹۱ هزار و ۶۷ کیلومترمربع می‌رسد.
مدیر اکتشاف ایمیدرو با اشاره به آمار درخواست پروانه‌های اکتشاف این سازمان گفت: درحال‌حاضر، ۶۶۹ درخواست ثبت و صدور پروانه اکتشاف به مساحت ۲۵ هزار و ۶۵۹ کیلومتر مربع ارائه شده است.
وی ادامه داد: ایمیدرو و مجموعه‌های تابعه (ایمپاسکو، شرکت آلومینای ایران، طرح توانمند‌سازی اکتشاف و شرکت ملی صنایع مس ایران) در ۹ ماه امسال، حدود ۱۵۳ هزار متر حفاری اکتشافی با هزینه ۳ هزار و ۲۱۳ میلیارد ریال انجام داده‌اند.
رشد تولید بخش معدن و صنایع معدنی
بررسی آمارهای رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت در ۱۲ محصول منتخب بخش معدن و صنایع معدنی از ابتدای امسال تا پایان دی، حاکی از رشد تولید ۷ محصول و افت تولید ۵ محصول دیگر است.
به گزارش سایت خبری-تحلیلی معدن۲۴، در این مدت تولید کاتد مس با رشد ۴.۸ درصدی به ۲۵۱.۳ هزار تن، شمش آلومینیوم با رشد ۲۴.۸ درصدی به ۴۶۴.۵ هزار تن، آلومینا با رشد ۰.۶ درصدی به ۱۹۳.۱ هزار تن، کاشی و سرامیک با رشد ۳ درصدی به ۳۸۲.۴ میلیون مترمربع، شیشه جام با رشد ۱۷.۳ درصدی به ۱.۱۲ میلیون تن، ظروف شیشه‌ای با رشد ۱.۱ درصدی به ۶۱۲.۳ هزار تن و ظروف چینی با رشد ۹.۷ درصدی به ۵۰.۹ هزار تن رسید.
براساس این گزارش، تا پایان دی تولید فولاد خام با کاهش ۲ درصدی به ۲۳.۴ میلیون تن، محصولات فولادی با کاهش ۴.۷ درصدی به ۲۱.۰۸ میلیون تن، کنسانتره زغال‌سنگ با کاهش ۱۲ درصدی به ۱.۲۱ میلیون تن، سیمان با کاهش ۸.۴ درصدی به ۵۲.۹ میلیون تن و چینی بهداشتی با افت ۱۷.۶ درصدی به ۸۱ هزار تن رسید.
رشد سرمایه‌گذاری خارجی
حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی در بخش صنعت، معدن و تجارت از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان دی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد ۱۳۵.۹ درصدی داشته است. به گزارش مهر، برپایه جداول آماری منتشر شده وزارت صنعت، معدن و تجارت، در ۱۰ ماه امسال ۱۲۹ مورد سرمایه‌گذاری خارجی با ارزش ۳ میلیارد و ۴۸۵ میلیون دلار در بخش‌های صنعت، معدن و تجارت کشور مصوب شده که از نظر تعداد رشد ۲۴ درصدی نشان می‌دهد، این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته ۱۰۴ مورد سرمایه‌گذاری خارجی با حجم یک میلیارد و ۴۷۷ میلیون دلار به تصویب رسیده بود. براساس این گزارش سرمایه‌گذاری خارجی مصوب شامل همه درخواست‌ها اعم از سرمایه‌گذاری برای ایجاد طرح‌های جدید، خرید سهام شرکت‌های موجود و همچنین سرمایه‌گذاری‌های خارجی در قالب ترتیبات قراردادی است. مطابق آمارهای رسمی منتشر شده وزارت صنعت، معدن و تجارت، در ۱۰ ماه امسال یک میلیون و ۸۵۳ هزار و ۲۰۰ دستگاه انواع یخچال و فریزر در کشور تولید شد که این میزان تولید در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد ۹ درصدی نشان می‌دهد. ضمن اینکه در این مدت کارخانجات داخلی موفق به تولید یک میلیون و ۱۷ هزار و ۲۰۰ دستگاه انواع تلویزیون شدند
که نشان می‌دهد افت تولید تلویزیون نیز جبران شد.
سخن پایانی
شناسایی مشکلات سال‌های گذشته در هدف‌گذاری برای سال‌های پیش‌رو بسیار بااهمیت است؛ از همین رو انتظار می‌رود نهادهای دولتی نگاهی عمیق و کارشناسانه به مشکلات فعلی بخش معدن داشته و برای جلوگیری از وقوع مجدد یا استمرار آنها در سال‌های پیش‌رو برنامه‌ای مطلوب تنظیم کنند.
