ناترازی انرژی نه‌تنها موجب کاهش تولید و افزایش قیمت تمام‌شده محصولات می‌شود، بلکه تهدیدی جدی برای اشتغال و پایداری اقتصاد کشور به‌شمار می‌رود. در این میان، علاوه بر تعطیلی ناشی از قطعی گاز و پایین آمدن تیراژ تولید، کارخانه‌ها در تلاش برای حفظ تولید حداقلی خود، با مشکلاتی مانند پرداخت حقوق کارگران و تأمین اجتماعی نیز مواجه هستند. به اعتقاد فعالان حوزه صنعت، ادامه‌دار شدن این وضعیت می‌تواند به تعطیلی واحدهای تولیدی و از دست رفتن مشاغل منجر شود و صنعت را زمینگیر خواهد کرد. صمت در گفت‌وگویی با فعالان و کارشناسان حوزه صنعت از راهکارهای فوری برای کاستن از بار زیان این معضل گزارش می‌دهد.

فرصتی برای حمایت از صنعت باقی‌نمانده است

عبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران و استان اصفهان درباره زیان چندین هزار میلیاردی صنایع از ناترازی انرژی به صمت اظهار کرد: وضعیت فعلی صنعت کشور به‌شدت نگران‌کننده است، به‌ویژه در شرایطی که روزانه میلیاردها تومان ضرر به‌دلیل ناترازی انرژی متوجه صنایع می‌شود. این بحران انرژی، به‌ویژه در فصل زمستان، چالش‌های جدی برای ادامه حیات صنایع ایجاد کرده است. در این شرایط، ضروری است که دولت و مسئولان با اتخاذ تدابیر مناسب، از آسیب‌های بیشتر به بخش صنعت جلوگیری کنند. رئیس هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران و استان اصفهان افزود: وضعیت ناترازی انرژی به بحران رسیده است و در شرایط بحرانی خاص مانند بروز سیل یا زلزله، اغلب خسارات ناشی از این حوادث غیرمترقبه بررسی و پیش‌بینی می‌شود و درنهایت دولت کسانی که خسارت دیده‌اند را موردحمایت قرار می‌دهد. در شرایط کنونی که صنعت به‌واسطه ناترازی انرژی با زیان بالایی روبه‌رو است هم انتظار مدیریت بحران و جبران خسارت می‌رود. این در حالی است که نه‌تنها از تولید و صنعت در این شرایط سخت حمایت نمی‌شود، بلکه خود در روند محدودیت تامین انرژی و قطعی‌های متعدد قرار می‌گیرد و متحمل زیان مضاعف می‌شود. واقعیت این است که این نشانی از حمایت از تولید ندارد و سیگنال منفی به صنعت مخابره می‌کند. ضمن اینکه صنعت در حال حاضر در شرایط سخت قرار دارد و فرصت چندانی برای حمایت از آن باقی نمانده است.

رد چالش بزرگ ناترازی انرژی در همه بخش‌ها

سهل‌آبادی ادامه داد: در حال حاضر، تامین انرژی حتی برای گرمایش مجموعه‌های اقتصادی هم مشکل است و در این میان بی‌توجهی به صنایع کوچک بیشتر به چشم می‌خورد. تمام تلاش صنعتگران این است که در این وضعیت بحرانی اقدام به تعدیل نیرو نکنند، اما از یک سو با مشکلات تامین اجتماعی روبه‌رو هستند و باید دستمزد و بیمه نیروهایشان را به‌موقع پرداخت کنند و از سوی دیگر در قبال تعهدات‌شان به بانک‌ها هیچ‌گونه اهمال و سهل‌گیری در حق‌شان نمی‌شود.

وی در ادامه به راهکارهای رفع بحران ناترازی انرژی اشاره کرد و گفت: یکی از پیشنهادات ما این است که دولت در این دوره بحرانی، به مدیران صنایع کمک کند و اقداماتی برای کاهش فشار بر تولیدکنندگان انجام دهد. بسیاری از کارخانه‌ها در حال حاضر تحت فشارهای شدید مالی هستند و نیاز دارند با حمایت دولت، از این بحران عبور کنند. به‌عنوان مثال، اگر تولیدکنندگان فولاد مجبور شوند مصرف انرژی خود را ۵۰ درصد کاهش دهند، این امر به معنای کاهش تولید و افزایش قیمت تمام‌شده محصولات خواهد بود. این وضعیت نه‌تنها به تعهدات آنها نسبت به مشتریان خارجی آسیب می‌زند، بلکه تهدیدی جدی برای اشتغال و اقتصاد کشور نیز محسوب می‌شود.

نیازمند مشارکت همه‌جانبه

رئیس هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران و استان اصفهان خاطرنشان کرد: بهترین راهکار برای عبور از این بحران، همکاری نزدیک میان مسئولان و تشکل‌های صنعتی است. دولت باید با نمایندگان واحدهای صنعتی کوچک و متوسط که بخش عمده‌ای از اشتغال کشور را تشکیل می‌دهند، مشورت کرده و راهکارهای عملیاتی را بررسی کند. همچنین، بانک‌ها باید حمایت‌های لازم را برای راه‌اندازی سیستم‌های انرژی‌زا فراهم کنند تا بخش خصوصی بتواند از منابع انرژی بهینه‌تر بهره‌برداری کند.

سهل‌آبادی در پایان گفت: آمارها به‌وضوح نشان می‌دهد که صنایع مختلف به‌شدت تحت‌تاثیر ناترازی انرژی قرار دارند و این امر می‌تواند به آسیب‌های جدی در آینده منجر شود. در حال حاضر، مشکلاتی مانند پرداخت حقوق کارگران، تأمین‌اجتماعی و مسائل مالیاتی به چالش‌های روزمره صنایع اضافه شده است. حال ما به‌عنوان فعالان اقتصادی باید با همدلی و همکاری، صدای واحدی را به مسئولان برسانیم و خواستار اقداماتی مؤثر برای حل این مشکلات باشیم. درنهایت، ضروری است که دولت قبل از اتخاذ هرگونه تصمیمی، با تشکل‌های صنعتی مشورت کند و راهکارهای پیشنهادی را موردبررسی قرار دهد. تنها با همفکری و همکاری می‌توانیم از این بحران عبور کنیم و آینده‌ای بهتر برای صنعت کشور رقم بزنیم.

ناترازی انرژی ابربحران شد

فیروز ابراهیمی، رئیس خانه صمت خراسان رضوی نیز درباره خسارتی که ناترازی انرژی به صنعت زده به صمت گفت: خسارات ناشی از قطعی برق و گاز در استان خراسان رضوی به‌شدت نگران‌کننده است. ارزش تولیدات سالانه این استان حدود ۳۵۰ هزار میلیارد تومان است و بر همین اساس هر روز قطعی برق یا گاز، خسارتی افزون بر هزار میلیارد تومان به صنایع و اقتصاد استان تحمیل می‌کند. این میزان خسارت غیرقابل جبران است. این وضعیت متأسفانه در ۴، ۵ سال اخیر در صنعت کشور به‌وضوح مشاهده شده و همچنان ادامه دارد. در نیمه دوم تابستان و اواخر پاییز و زمستان امسال، شدت بحران انرژی در کل کشور افزایش یافته است. اطلاعات منتشر شده نشان می‌دهد در تابستان، حدود ۸ تا ۹ میلیارد مترمکعب آب از پشت سدها رها شده که کاهش ۷ تا ۸ هزار مگاوات برق تولیدی از نیروگاه‌های آبی را به‌دنبال داشته است. این موضوع در ادامه به کمبود شدید برق و تعطیلی بیشتر صنایع در تابستان شد. همچنین، در زمستان، براساس آمارهای موجود، در دولت گذشته حدود ۲ تا ۳ میلیارد لیتر گازوئیل ذخیره استراتژیک زمستان، صادر شده که این اقدام بحران کمبود انرژی را تشدید کرده است.

پیامدهای عدم‌سرمایه‌گذاری به‌موقع

رئیس خانه صمت خراسان رضوی ادامه داد: در این میان یکی دیگر از دلایل اصلی بروز این بحران به عدم‌سرمایه‌گذاری جدی و به‌موقع در ایجاد و نوسازی زیرساخت‌های حوزه انرژی طی سال‌های گذشته برمی‌گردد. واقعیت این است که به رغم تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر اهمیت تولید، سرمایه‌گذاری در این حوزه به اندازه کافی انجام نشده و نیازهای انرژی مردم حتی به اندازه رشد جمعیت نیز تأمین نشده است. این عدم‌سرمایه‌گذاری به همراه عدم‌اورهال نیروگاه‌ها و مشکلات انتقال انرژی، کشور را با کمبود شدید انرژی مواجه کرده است.

راهکارهای کوتاه‌مدت اما تاثیرگذار

ابراهیمی ادامه داد: برای کاهش فشار ناشی از این بحران، لازم است که راهکارهایی در نظر گرفته شود. اولا، در زمان کمبود انرژی توان باقیمانده باید به‌طور عادلانه میان تمامی بخش‌ها تقسیم شود تا فشار کمتری بر تولیدکنندگان وارد شود. همچنین، همه افراد جامعه باید در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنند. با توجه به اینکه مصرف انرژی در کشور بسیار بالاست و وسایل گرمایشی و سرمایشی کارآیی پایینی دارند، تجدیدنظر در تکنولوژی تولید این وسایل نیز ضروری است. باید توجه داشت که اگر تولیدات صنعتی تعطیل شوند، درنهایت این مردم هستند که آسیب خواهند دید؛ بنابراین، اقدامات فوری و مؤثری برای مدیریت بحران انرژی ضروری است تا از تحمیل خسارات بیشتر جلوگیری شود.

وی در ادامه ارائه راهکارهای عملی برای جبران کمبود انرژی اظهار کرد: بخشی از هزینه سرمایه‌گذاری در بخش انرژی را شاید بتوان با صرفه‌جویی در مصارف بودجه و حذف یا کاهش بودجه بخش‌های فاقد کارآیی تامین کرد. در بررسی بودجه سالانه کشور، مشخص است که برخی حوزه‌ها به‌طور غیرمتناسب بودجه‌های کلانی دریافت می‌کنند، درحالی‌که طی یک یا دو دهه گذشته، کارآمدی لازم را برای کشور و مردم نداشته‌اند. بنابراین، مجلس باید تدبیری بیندیشد و با یک خودممیزی، تخصیص بودجه را موردبررسی قرار دهد. حذف یا کاهش بودجه‌های حوزه‌های ناکارآمد و اختصاص آن به حمایت‌های انرژی، از جمله تجهیز و اورهال نیروگاه‌ها و ایجاد نیروگاه‌های جدید، ضروری است.

ضرورت رفع تحریم‌ها

رئیس خانه صمت خراسان رضوی افزود: با این حال، واقعیت این است که تا زمانی تحریم‌ها برقرار باشند و ما نتوانیم به اقتصاد جهانی متصل شویم، مشکلات اقتصادی ما روزبه‌روز بیشتر خواهد شد. ظرفیت‌های اقتصادی کشور، چه بالفعل و چه بالقوه، به‌اندازه‌ای نیستند که بتوانند نیازهای جامعه را تأمین کنند و به سرمایه‌گذاری‌های لازم دست یابند.

در این راستا، استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی یا جذب سرمایه‌گذاران ایرانی خارج از کشور ضروری است. بدون رفع تحریم‌ها و اتصال به ساختارهای جهانی و سیستم بانکی بین‌المللی، شرکت‌های بزرگ جهانی تمایلی به سرمایه‌گذاری در کشور نخواهند داشت.

ابراهیمی در پایان خاطرنشان کرد: تنها راه برون‌رفت از این بحران که می‌توان آن را ابربحران نامید، حذف تحریم‌هاست. دولت آقای پزشکیان به‌تازگی مسئولیت را بر عهده گرفته و با گذشت تنها چهار یا پنج ماه، قضاوت درباره عملکرد ایشان زودهنگام است. ضمن اینکه مشکلات و بحران‌هایی که امروز با آن مواجه هستیم، میراث دولت‌های گذشته است که به آقای پزشکیان به ارث رسیده است. ما هم به‌عنوان فعال اقتصادی و اعضای جامعه، وظیفه داریم از دولت حمایت کنیم تا با همکاری یکدیگر بخشی از این مسائل و مشکلات را پشت‌سر بگذاریم. واقعیت این است که با همدلی و تلاش مشترک، می‌توانیم به سمت بهبود وضعیت کشور حرکت کنیم.

سخن پایانی

بنابراین گزارش ناترازی انرژی برای بخش صنعت به یک ابربحران تبدیل شده است. در حال حاضر از متولیان امر انتظار می‌رود پیش از آن‌که فرصت‌ها از دست برود، در کوتاه‌مدت و بلندمدت از فشار ناشی از این معضل کم کنند. برای عبور از این بحران، نیاز به اتخاذ راهکارهای عملی و مؤثر داریم. نخستین اقدام باید ایجاد یک نظام مدیریت انرژی کارآمد باشد که ضمن کاهش مصرف، امکان استفاده بهینه از منابع موجود را فراهم کند. دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات مالی به صنایع، آنها را تشویق کند تا در جهت بهبود سیستم‌های انرژی‌زا و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر گام بردارند. همچنین، برقراری ارتباط نزدیک میان دولت و تشکل‌های صنعتی ضروری است. با تشکیل جلسات مشاوره‌ای، می‌توان نظرات و پیشنهادات فعالان اقتصادی را جمع‌آوری کرده و راهکارهای مناسبی برای حل مشکلات ناترازی انرژی ارائه داد. همچنین، حمایت از تحقیق و توسعه در زمینه فناوری‌های نوین انرژی می‌تواند به کاهش وابستگی صنایع به منابع سنتی کمک کند. درنهایت، برای نجات صنعت از گرداب زیان‌های ناشی از ناترازی انرژی، نیازمند همدلی و همکاری میان دولت و بخش خصوصی هستیم. تنها با اتخاذ تدابیر جامع و کارآمد می‌توانیم از این بحران عبور کنیم و آینده‌ای پایدار برای صنعت کشور رقم بزنیم. این همکاری نه‌تنها به حفظ اشتغال کمک خواهد کرد، بلکه موجب تقویت بنیان‌های اقتصادی کشور نیز خواهد شد.