همان‌طور که پیداست در حال‌حاضر، متناسب با نیاز کشور با کمبود عرضه مواجه هستیم و بر همین اساس هم در روزهای گذشته شاهد چالش‌هایی در تامین و نرخ تایر در بازار بودیم که مشکلاتی را برای مصرف‌کنندگان ایجاد کرد. بخشی از این مشکلات به کاهش عرضه تایر به بازار برمی‌گردد و بخشی دیگر به نوسانات قیمتی آن و تاخیر در تحویل تایرهای ثبت‌نام‌کنندگان. آنچه در زیر می‌خوانید، نظرات فعالان این صنعت است درباره حواشی که صنعت تایر در روزهای گذشته داشته است.

کمبود ارز بلای جان صنعت تایر

سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر با اشاره به مشکلات فعلی این صنعت مانند کاهش تولید و عرضه به بازار و درنتیجه کمبود تایر در بازار و تاخیر در تحویل تایرهای ثبت‌نامی دولتی، همه این مشکلات را از عدم‌تامین به‌موقع ارز موردنیاز صنعت تایر و البته عدم‌اصلاح و بروزرسانی نرخ تایر دانست که سبب توقف روند افزایش تولید در سه ماهه دوم سال شده است. به‌تازگی تعدادی از متقاضیان تایرهای دولتی از تاخیر در تحویل تایرهای خریداری‌شده از طریق سامانه‌های اینترنتی شرکت‌های تایرساز گلایه‌مند هستند. مصطفی تنها، سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر درباره کمبود تایر در بازار و بعضا افزایش نرخ در بازار، به ایران اکونومیست گفت: واقعیت این است که صنعت تایر در سه ماهه ابتدایی امسال، هر ماه نسبت به ماه پیش از آن، روند افزایشی تولید داشته است اما از ماه تیر روند تولید، متاسفانه کاهشی شده، علت این موضوع عدم‌تامین به موقع ارز توسط بانک مرکزی بوده است.

عرضه قطره‌چکانی

وی تصریح کرد: تامین قطره چکانی ارز طی سه ماه اخیر نیز طبیعتا نتوانسته مشکل را به صورت ریشه‌ای و از پایه حل کند. صنعت تایر برای حفظ خود نیاز به سالانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار ارز دارد؛ بدین معنا که به صورت میانگین ماهانه ۲۵ میلیون دلار نیاز است. این در حالی است که در ۵ ماهه نخست امسال فقط ۶۰ میلیون دلار ارز به طرف‌های تجاری و تامین‌کنندگان صنعت پرداخت شده است. این مقام صنفی خاطرنشان کرد: براین اساس با توجه به توقف روند افزایشی تولید، عرضه نیز به‌تبع کاهشی شده است که این مهم ممکن است بازار را تا حدودی با کمبود مواجه کرده باشد. تنها در رابطه با تاخیر در تحویل تایرهای دولتی خریداری‌شده توسط متقاضیانی که در سامانه شرکت‌ها ثبت‌نام کرده‌اند، نیز گفت: این تاخیر در تحویل نیز هم ناشی از همین مشکلات ارزی و کاهش تولید و تامین به‌موقع نیاز بازار است؛ معمولا بعضی کارخانه‌ها که فروش اینترنتی دارند، سامانه فروش را تا ظرفیت تولید ۳۰ تا ۴۰ روز باز می‌گذارند و سپس می‌بندند تا تعهدات را ادا و سپس دوباره در سامانه امکان ثبت‌نام جدید را فراهم کنند. سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر تصریح کرد: زمانی که در طول ماه مواد اولیه کافی برای تولید برنامه‌ریزی شده به کارخانه واصل نشود، به‌طبع تولید را کاهش می‌دهند تا از توقف تولید به علت اتمام مواد پیشگیری کنند و فرصتی ایجاد شود تا مواد جدید واصل شود؛ حال اگر به موقع ارز تامین نشده باشد، این فاصله زمانی بیشتر شده و به علت کاهش تولید، تعهدات نیز با تاخیر بیشتری قابل تامین خواهد بود. وی افزود: این مشکلی است که طی دو ماهه اخیر صنعت تایر دچار آن شده است. البته لازم به ذکر است که وضعیت تامین ارز در سه ماهه اول به مراتب بدتر بوده، اما کارخانه‌ها امکان داشتند تا از ذخایر و موجودی انبارهای خود تولید را به امید دریافت ارز سرپا نگه‌دارند؛ اما با عدم تامین به موقع ارز، این موضوع تحقق نیافت و کارخانه‌های مختلف به‌تدریج مجبور به کاهش تولید شدند. این مقام صنفی با تاکید بر اینکه متاسفانه ثابت نگه‌داشتن طولانی‌مدت قیمت‌های تایر باوجود روند فزاینده نرخ نهاده‌های تولید، انگیزه تولیدکنندگان را برای افزایش تولید می‌کاهد، گفت: علی‌الخصوص پس‌ازآنکه مبنای نرخ ارز پتروشیمی‌ها ناگهان افزایش یافت. این موضوع در مجموع سبب افزایش حدودا ۳۵درصدی نرخ محصولات گوناگون پتروشیمی که در صنعت تایر استفاده می‌شود، شده است. این در حالی است که تغییری در نرخ تایر لحاظ نشده است.

احتمال احتکار تایر وجود دارد؟

دبیر انجمن تایر با تشریح آخرین آمار به‌دست آمده از تولید تایر و همچنین رد ادعای احتکار این کالا توسط تولیدکنندگان لاستیک، گفت: احتمال دارد که احتکار تایر از سوی فروشندگان باشد. تنها، دبیر انجمن تایر پیرامون کمبود لاستیک خودرو سواری در بازار به بازار نیوز گفت: درحال‌حاضر نه در تولید و نه حتی در عرضه آنها هیچ مشکلی از سوی تولیدکنندگان وجود ندارد، اما وضعیت کنونی بازار لاستیک به‌گونه‌ای رقم خورده که در بعضی از اندازه‌های تایر با مازاد و در برخی دیگر با کمبود مواجه هستیم. دبیر انجمن تایر افزود: تولید لاستیک خودروهای سواری در اندازه‌های مختلف هر ساله طی یک برنامه‌ریزی که از قبل تعیین‌شده صورت می‌گیرد. مشکلی که اکنون در بازار وجود دارد به‌دلیل کاهش تولید نیست، زیرا تیراژ تولید تایر خودرو سواری در تعدادی از اندازه‌ها در وضع مناسبی قرار دارد. وی همچنین درباره ادعای برخی از واحدهای صنفی فروشنده لاستیک مبنی بر احتکار تایر توسط تعدادی از تولیدکنندگان آن برای افزایش نرخ کالای خود، گفت: هیچ احتکاری در کارخانجات لاستیک وجود ندارد؛ هر کس که مدعی این موضوع است، می‌تواند از هر واحد تولیدی که مدنظر دارد بازدید به عمل بیاورد. تنها تاکید کرد: تولیدکنندگان تایر به‌دلیل کمبود نقدینگی نمی‌توانند محصولات خود را احتکار کنند؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که به‌دلیل انتظار افزایش نرخ لاستیک، برخی از فروشندگان این کالا از عرضه آن به مصرف‌کننده خودداری کرده و اقدام به احتکار آن کنند. دبیر انجمن تایر خاطرنشان کرد: در حال‌حاضر هیچ احتکاری از سوی تولیدکنندگان صورت نمی‌گیرد، با این حال این احتمال وجود دارد که به‌دلیل کاهش تخصیص ارز به تولیدکنندگان تایر و به‌دنبال آن عدم‌تامین به‌موقع برخی از مواد اولیه موردنیاز برای تولید لاستیک، میزان تولید این کالا قدری کاهش پیدا کرده باشد.
وی افزود: تولید لاستیک خودرو با استفاده از چند نوع مواد اولیه انجام می‌شود؛ ازاین‌رو هرگونه تاخیر در تامین هر یک از آنها، می‌تواند فرآیند ساخت آن را با تاخیر و بازار لاستیک را با کمبود مواجه کند. عدم‌تخصیص به موقع ارز به تولیدکنندگان تایر، تامین این کالا را با مشکل همراه کرده، با این وجود چالش‌های ناشی از این موضوع به اندازه‌ای نیست که بتواند نوسان شدیدی را در سطح بازار ایجاد کند.

روند دریافت ارز مشکل‌زاست

تنها همچنین در تشریح مشکلات ناشی از تخصیص ارز به تولیدکنندگان تایر هم گفت: مشکلات موجود درباره تامین ارز تولیدکنندگان صرفا معطوف به تخصیص آن از سوی وزارت صمت نیست، بلکه عمده مسائل مربوط به این مسئله به روند دریافت ارز از بانک مرکزی باز می‌گردد.دبیر انجمن تایر توضیح داد: به‌عنوان‌مثال، در برخی از موارد تولیدکنندگان تایر برای تامین مواد اولیه خود به یوآن چین احتیاج دارند، اما بانک مرکزی ارز خارجی دیگری ارائه می‌کند. همین مسئله باعث می‌شود که تولیدکنندگان دوباره در انتهای صف فرآیند جدید تخصیص ارز قرار بگیرند که خود امری زمانبر بوده و تولید تایر را با مشکل همراه می‌سازد.وی در پایان تصریح کرد: برخی از کارخانه‌های تولیدکننده لاستیک به‌دلیل داشتن نقدینگی لازم، امکان طی کردن دوباره این مراحل را دارند، اما بسیاری از تولیدکنندگان این کالا به‌دلیل نداشتن نقدینگی موردنیاز توانایی طی کردن این مراحل را نداشته و همین امر موجب تعویق تعهدات مالی آنها برای خرید مواد اولیه و گاهی برهم خوردن معامله با طرف خارجی می‌شود.

کاهش ۱۴ درصدی تولید تایر

در این میان، مدیرکل دفتر صنایع شیمیایی پلیمری وزارت صمت نیز با بیان اینکه درحال‌حاضر میل به گرانفروشی در بازار لاستیک وجود دارد، از کاهش ۱۴ درصدی تولید این کالا خبر داد. محسن صفدری، مدیرکل دفتر صنایع شیمیایی و پلیمری وزارت صمت در یک برنامه خبری در پاسخ به این سوال که ارز موردنیاز چه زمانی به‌دست تولیدکنندگان می‌رسد، گفت: از ابتدای سال بر‌مبنای ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان قرار بود تخصیص‌هایی داده شود و در مرحله ترخیص مشکلات دیگری در حوزه ارز داشته‌ایم که با بانک مرکزی صحبت و اعلام شده که تامین ارز صورت گیرد. خرید ارز کمتر از یک هفته انجام می‌شود. وی افزود: واردکنندگان قول هفته آینده را داده‌اند که براساس اسناد و مستندات امیدواریم این مشکل برطرف شود و تا انتهای هفته آینده (جاری) به نتیجه برسد.

میل به گرانفروشی

صفدری درباره اینکه تولید لاستیک با تخصیص ارز به چه میزان می‌رسد، گفت: اینکه بازار ملتهب است و کاهش تولید نسبت به سال گذشته داریم را قبول دارم. طبق اطلاعات سامانه جامع تجارت کاهش ۱۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته‌ایم. میزان تولیدات ما در سال گذشته ۹ میلیون حلقه بوده و امسال به ۸ میلیون حلقه رسیده و یک میلیون حلقه کاهش تولید در لاستیک سواری داشته‌ایم. وی اضافه کرد: ۲۴ میلیون حلقه لاستیک نیاز سالانه ما است و ۲۱ میلیون حلقه از محل تولیدات داخل و مابقی از محل خارجی تامین می‌شود. این مقام مسئول افزود: یک درصد کاهش واردات لاستیک سواری به‌دلیل کاهش نرخ ارز داشته‌ایم. بانک مرکزی مبالغ را به ذی‌نفعان فروشندگان خارجی بدهد، مشکلات حل می‌شود. پیگیری‌های متعدد کردیم تا هفته آینده به نتیجه می‌رسیم.

نظارت‌ها بیشتر شود

صفدری درباره اینکه چه زمانی توزیع‌کنندگان و تولیدکنندگان به سامانه فروشگاهی متصل می‌شوند، گفت: تا سامانه‌های فروشگاهی برقرار نشود، نمی‌شود نظارت کرد. نظارت‌های سنتی هم پاسخگو نیست. نسبت به سال گذشته کاهش تولید داریم، اما توزیع ما به ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار حلقه رسیده است. میل به گران‌فروشی در اصناف لاستیک وجود دارد که با توزیع فروشگاهی این بازار ساماندهی می‌شود. وی تصریح کرد: باید نظارت‌ها بیشتر شود و توزیع‌کنندگان به تکالیف خود بپردازند به‌طوری که با نصب یک بنر در تایرفروشی بخش زیادی از مشکلات و گرانفروشی حل شد. نظارت کافی باید داشته باشیم و درحال‌حاضر شاهد آن هستیم میل به گرانفروشی وجود دارد. مدیرکل دفتر صنایع شیمیایی و پلیمری وزارت صمت درباره اینکه مسئول اتصال فروشگاه‌ها به سامانه فروشگاهی کیست، گفت: تا زمانی که آموزش کامل نشود نمی‌شود به سامانه فروشگاهی متصل شد. آموزش را به‌تمامی اتحادیه‌ها ارائه کرده‌ایم و تا پایان ماه و با اتمام آموزش به سامانه شفافیت فروشگاهی متصل خواهند شد.

سخن پایانی

به‌گفته کارشناسان یکی از دلایل اصلی چالش‌های صنعت تایر به تخصیص ارز برمی‌گردد. در حال‌حاضر این صنعت به حدود ۳۰۰ میلیون دلار نیاز دارد که متاسفانه تامین نشده و بازار این محصول را با نوسانات و کمبود عرضه مواجه کرده است. در این میان، مخاطب اصلی فعالان صنعت تایر بانک مرکزی است که در تخصیص ارز به این صنعت به‌صورت قطره‌چکانی عمل می‌کند. انتظار می‌رود بانک مرکزی و وزارت صمت در یک برنامه هماهنگ و درست مشکلات این صنعت را دیده و برطرف کنند.