شهریه نجومی غیرانتفاعی‌ها؛ چرا و چگونه
تابستان که به روزهای پایانی می‌رسد، زخم کهنه ثبت‌نام دانش‌آموزان در برخی از خانواده‌ها هم سر باز می‌کند. داستان تکراری مدارس غیرانتفاعی، داستان پرتکراری که بارها و بارها آن را شنیده‌ایم.
ماجرا تکراری است، اما گریزی از شنیدن آن وجود ندارد، همان داستان افزایش نرخ شهریه‌ها در مدارس غیرانتفاعی که صدای آن هر سال شنیده می‌شود، اما در انبوه مشکلات فراموش می‌شود و به جایی نمی‌رسد. مبالغ دریافتی از سوی مدرسه غیرانتفاعی از ۴۰ میلیون شروع می‌شود و به‌قول‌معروف با افزودن آپشن‌های مختلف آموزشی و تفریحی به ۸۰ میلیون نیز می‌رسد. این‌طور که پیداست آپشن‌سازی‌های زیرپوستی به مدارس هم سرایت کرده و با افزایش اعتراض والدین مدتی است مجلس قصد دارد به این موضوع ورود کند.
بحث هزینه‌های مربوط به مدارس غیرانتفاعی امسال جنجال‌های زیادی به پا کرد و حتی برخی نمایندگان نیز از عزم مجلس برای ورود به داستان شهریه مدارس خبر دادند. اما ماجرای شهریه‌های عجیب و نجومی مدارس چیست؟ با این گزارش صمت همراه باشید.
یک حساب سرانگشتی
شهریه‌های عجیب مدارس غیرانتفاعی برای ثبت‌نام سال تحصیلی جدید موجب اعتراض خانواده‌ها شده است. برخی خانواده‌ها می‌گویند مدارس غیرانتفاعی آن‌هم در مناطق میانی پایتخت برای ثبت‌نام سال تحصیلی آینده، شهریه‌های ۳۶، ۴۰، ۴۵ میلیون برای دوره ابتدایی و ۷۰ تا ۸۵ میلیون برای پایه دوازدهم تقاضا کرده‌اند.
در یک حساب سرانگشتی، برای مدرسه‌ای که میانگین ۳۰ میلیون تومان از هر دانش‌آموزی دریافت می‌کند با ۳۰۰ دانش‌آموز یعنی حدود ۹ میلیارد تومان آورده مالی دارد و حالا اگر برای هر دانش‌آموز حدود ۱۲ میلیون تومان اضافه دریافت کند، ۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان اضافه دریافت کرده، این در حالی است که به گفته بسیاری از والدین، نه‌تنها خدمات افزایش نداشته، بلکه از کیفیت آنها کاسته هم شده است.
براساس قانون، شهریه هر یک از دوره‌های تحصیلی توسط موسسان مدارس با توجه به الگوی تعیین شهریه پیشنهاد می‌شود و پس از بررسی و تصویب در شورای تعیین شهریه شهرستان، منطقه یا ناحیه به تایید نهایی شورای نظارت استان می‌رسد و از طریق سامانه مربوطه ابلاغ می‌شود.
شهریه پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه نظری و مهارتی با ضریب افزایش ۱۵ درصد شهریه پایه دهم و یازدهم همان مدرسه محاسبه می‌شود. شهریه پیش‌دبستانی‌های ضمیمه مدارس ابتدایی غیردولتی ۸۰ درصد شهریه دوره ابتدایی همان مدرسه تعیین می‌شود.
شهریه پیش‌دبستانی‌های غیردولتی دایر در فضای مازاد مدارس دولتی نیز مطابق الگوی تعیین شهریه و از طریق سامانه مشارکت‌ها محاسبه می‌شود و نباید از ۷۰ درصد میانگین شهریه پیش‌دبستانی‌های مستقل غیردولتی آن منطقه بیشتر باشد. موسسان این واحدهای آموزشی نیز موظف به ثبت و تکمیل اطلاعات حقوق و بیمه پرسنل، دانش‌آموزان، شهریه و… در سامانه هستند.
ضعف نظارت بر عملکرد غیرانتفاعی‌ها
یکی از والدین که در جست‌وجوی مدرسه غیرانتفاعی است، درباره شهریه عجیب برخی مدارس می‌گوید: «سال گذشته فرزندم را با شهریه ۲۲ میلیون تومانی در پایه اول دبستان ثبت‌نام کردم، اما مدرسه برای سال تحصیلی جدید، ۳۶ میلیون تومان شهریه اعلام کرده و تازه می‌گویند این رقم قطعی نیست! با توجه به شهریه بالا، تصمیم گرفتم مدرسه را تغییر بدهم، اما شهریه سایر مدارس باعث شگفتی بیشتر شد، به اغلب دبستان‌های منطقه ۷ مراجعه کردم و برخی مدارس شهریه ۵۰، ۵۳ و ۶۰ میلیون تومانی برای ثبت‌نام در پایه دوم دبستان داشتند؛ این هزینه باید برای یک سال پرداخت شود، آیا واقعا خانواده‌ها توان پرداخت این شهریه‌های عجیب را دارند؟» او به این نکته هم اشاره می‌کند که مدارس در قبال دریافت شهریه‌های بالا، برنامه خاصی ندارند و بیشتر فوق‌برنامه‌ها به کامپیوتر و زبان محدود است و از پرورش خلاقیت یا آموزش مهارت‌های زندگی خبری نیست. دریافت شهریه‌های کلان صرفا محدود به منطقه‌ای خاص از پایتخت نیست و این رقم در مناطق مختلف مشاهده می‌شود؛ طبق گفته خانواده‌ها در مناطق ۱۲ و ۱۴ برای پایه دوم و ششم دبستان به‌ترتیب شهریه ۴۰ و ۴۵ میلیون تومانی دریافت می‌شود!
مطالبه‌گری ممنوع!
مادر دیگری با گلایه از پرداخت شهریه ۴۵ میلیون تومانی مدرسه غیرانتفاعی به تسنیم می‌گوید: علاوه بر شلوغ بودن کلاس‌های درس مدارس دولتی عادی، متاسفانه امکان مطالبه‌گری هم وجود ندارد و دائم باید نگران وضعیت فرزندم باشم در حالی که در مدارس غیرانتفاعی به‌دلیل شهریه پرداخت‌شده رفتار مناسب‌تری با والدین و دانش‌آموزان دارند. مادر دیگری که برای تحصیل فرزندش در پایه ششم مدرسه غیرانتفاعی برای مهر ۱۴۰۲ باید ۴۰ میلیون تومان شهریه پرداخت کند، می‌گوید: ارتباط کارکنان مدرسه و معلمان با دانش‌آموزان و والدین بسیار عالی است. پسرم خجالتی است، اما مدرسه این موضوع را شناسایی و با سپردن مسئولیت‌های مختلف به فرزندم برای رفع آن اقدام کرد؛ فرزندم دو سال نخست دوره ابتدایی را در مدرسه هیات‌امنایی تحصیل کرد، اما از عملکرد آنها، راضی نبودم و صرفا به تدریس بدون توجه به یادگیری دانش‌آموز تاکید داشتند. با توجه به شواهد ۴۳ میلیون تومان، رقم شهریه دریافتی برای ثبت‌نام در پایه دوم دبستانی غیرانتفاعی در منطقه ۱۲ تهران است؛ مادری که از شهریه بالای دبستان فرزندش برای سال تحصیلی آینده شگفت‌زده است، می‌گوید: شرکت در فوق‌برنامه تابستانی اجباری است و باید ۳ میلیون تومان هزینه برای آن پرداخت کنیم همچنین مدرسه، فوق‌برنامه خاصی هم ندارد و کلاس‌های درس در مقایسه با مدارس دولتی چندان خلوت نیست و ۲۸ دانش‌آموز در کلاس درس حضور دارند. او ابراز می‌کند: مدارس غیرانتفاعی از قوانین آموزش‌وپرورش تبعیت نمی‌کنند و روش خود را در پیش می‌گیرند به‌عنوان مثال تا اسفند سال ۱۴۰۱ طبق مصوبه استانداری تهران، ساعت فعالیت مدارس ابتدایی از ۸.۳۰ صبح بود اما هر قدر به مدرسه غیرانتفاعی پسرم گفتیم، نپذیرفتند و ساعت فعالیت را از ۷.۳۰ اعلام کردند و جالب است که مسئولان هم بر عملکرد مدارس نظارت دقیقی ندارند و انگار مدارس ایالتی جدا با قوانین خاص خود هستند.
قیمت‌ها بدون نظارت افزایش یافت
بخش دیگر ماجرا، والدینی هستند که فرزندشان در مدارس دولتی عادی تحصیل می‌کند؛ پدری که فرزندش در پایه پنجم مدرسه دولتی عادی در منطقه ۱۴ تهران تحصیل می‌کند، می‌گوید: شلوغی کلاس‌های درس به موضوعی عادی برای خانواده‌هایی که فرزندشان در مدارس دولتی تحصیل می‌کند، تبدیل شده، اما این تنها یک بخش ماجراست و موضوع مهم‌تر که اتفاقا با سلامت روان دانش‌آموزان در ارتباط است، نحوه برخورد با دانش‌آموز، تحقیر او یا حتی بی‌احترامی به والدین در صورت مطالبه‌گری در مدارس دولتی عادی است. متاسفانه نوع رفتار در مدارس دولتی واقعا مناسب نیست و همین مسئله باعث می‌شود خانواده‌ای که توانایی مالی دارد فرزندش را به مدرسه غیرانتفاعی ببرد و افرادی مانند ما که توان پرداخت شهریه ندارند به مدارس دولتی عادی اکتفا کنند. او می‌گوید: در مجموعه آموزش‌وپرورش نباید شاهد این باشیم که خانواده‌ها به‌دلیل عدم‌کیفیت مدارس دولتی سراغ مدارس غیردولتی بروند، از سوی دیگر سنجه‌ها در آموزش‌وپرورش اشتباه است و کنکور، مدارس را به آموزشگاه تبدیل کرده است. امسال نیز با وجود ابلاغ تعرفه‌های افزایش شهریه مدارس غیردولتی، برخی از مدارس بازی با کلمات و اعداد را شروع کرده‌اند. آن‌هم در زمانی که خانواده‌های ایرانی با تورم افسارگسیخته روبه‌رو است و از پس هزینه‌های جاری زندگی هم به سختی برمی‌آیند.
همه قیمت‌ها سرخود و بدون هیچ نظارتی افزایش پیدا کرده است، برای آنکه از این قافله عقب نمانند و آنها هم این ضربه را محکم‌تر کنند، شهریه‌های نجومی خود را اعلام کرده‌اند. این ماجرای افزایش قیمت‌ها در مدارس پرآوازه و اسم‌ورسم‌داری که یک قطار هم نام آنها را نمی‌کشد، بیشتر دیده می‌شود.
حالا وقتی برخی از این خانواده‌ها به این مدارس مراجعه می‌کنند و رقم جدید شهریه‌ها را می‌بینند، چشمان‌شان گرد می‌شود و چند علامت سوال گنده نیز در ذهن‌شان شکل می‌گیرد که آخر چرا!؟
این اتفاق در مدارس خاص بیشتر دیده می‌شود
اسم‌های‌شان کمی ترسناک است همین مدرسه‌هایی که ورود دانش‌آموز به آنها باید با آزمون و گزینشی باشد. شهریه برخی از این مدارس که اسم‌شان‌همه چیزشان است، حتی تا دو برابر افزایش یافته است. ماجرای این قیمت‌های نجومی نشان می‌دهد هیچ نظارتی روی این مدارس وجود ندارد و اگر هم کسی شکایت کند که هزینه مدرسه این همه بالا رفته است، مسئول مهربان با صدایی آرام می‌گوید این مدارس تخلف کرده‌اند و خیلی هم دلسوزانه ادامه می‌دهند که خوب چه لزومی دارد که فرزندتان در این مدرسه درس بخواند، او را در مدرسه دیگری ثبت‌نام کنید و این‌گونه بساط تخلف این مدارس پهن‌تر می‌شود.
جوابگو نیستند
مادر یک دانش‌آموز پایه سوم ابتدایی می‌گوید که سال گذشته در یکی از مدارسی که حسابی نامدار است و چند شعبه‌ای هم در مقاطع مختلف در تهران دارد، برای ثبت‌نام مدرسه دخترم مراجعه کردم. مسئولان مدرسه اعلام کردند که شهریه در پایه دوم ابتدایی ۱۸میلیون تمام می‌شود و هزینه حضور در آنلاین و غیرآنلاین هم فرقی ندارد و همان هزینه باید برای دانش‌آموزان پرداخت شود. ثبت‌نام را انجام دادم، اما امسال اعلام کردند که هزینه پایه سوم حدود ۲۵ میلیون تمام می‌شود. واقعا نمی‌دانم با‌وجود اینکه هیچ خدماتی قرار نیست به فعالیت‌های مدرسه اضافه شود، چرا هزینه مدرسه تا این میزان افزایش داشته است.
پدر دانش‌آموز دیگری که امسال را در کلاس اول ابتدایی در مدرسه غیرانتفاعی درس خوانده و از قیمتی که مدرسه برای سال دیگر اعلام کرده هنوز متعجب است نیز می‌گوید: «من و همسرم هر دو شاغل هستیم و هیچ کدام فرصت زیادی نداریم که درس‌ها را با کودک دوره کنیم. از سوی دیگر مدرسه‌ای که کودکم در آن درس می‌خواند آموزشش تا ساعت ۴ بعدازظهر ادامه دارد و این فرصت را به ما می‌دهد که بعد از کار به دنبالش برویم و او را به خانه ببریم، به همین دلیل به خاطر شرایط کاری ناچاریم او را در مدرسه‌ای نام‌نویسی کنیم که بتواند وقت بیشتری در اختیار بچه قرار دهد. اما امسال رقم عجیب‌وغریبی را برای سال آینده اعلام کرده‌اند که نمی‌دانیم با شرایط اقتصادی موجود باز هم می‌توانیم او را در همین مدرسه ثبت‌نام کنیم یا باید عطای آن را به لقایش ببخشیم و یک مدرسه دولتی را برای ثبت‌نام دخترم پیدا کنیم.»
دریافت هزینه در طول سال
پدر دانش‌آموز دیگری که دانش‌آموزش در یکی از این مدرسه‌های اسم درکرده درس می‌خواند حسابی از افزایش قیمتی که مدرسه اعلام کرده، عصبانی است و می‌گوید سال گذشته پسرم در پایه چهارم درس می‌خواند و شهریه ۲۵ میلیون تومانی برای مدرسه پرداخت کردیم، اما امسال به ما گفته‌اند که هزینه مدرسه را باید روی ۳۷ میلیون تومان حساب کنیم. آخر انصاف‌تان کجاست، چرا باید برای یک پایه این همه افزایش نرخ داشته باشیم. اینها در حالی است که بسیاری از خانواده‌ها براساس تجربه سال‌های پیش اعلام می‌کنند که این همه آن چیزی نیست که باید پرداخت کنند و در طول سال تحصیلی هم به بهانه‌های مختلف از جمله کلاس رباتیک و پژوهش و... مبالغ زیادی بین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان از ما دریافت می‌کنند.
سخن پایانی
ماجرای عجیب افزایش نرخ در همه مدارس وجود دارد، اما در برخی از این مدرسه‌ها این افزایش نرخ شدیدتر و در برخی از مدارس کمی کمرنگ‌تر است. زهرا سوری، مدیر یکی از این مدارس توضیح می‌دهد که با وجود آنکه مدارسه ما در تمام طول سال گذشته حضوری بود و تلاش داشتیم تمام پروتکل‌ها را رعایت کنیم، اما همه سعی ما این بود که به خانواده‌ها فشار نیاید. او در ادامه توضیح می‌دهد که تمام شهریه را از خانواده‌ها اقساط و حتی هزینه شهریه را کمتر از میزان مصوبی گرفتیم که آموزش‌وپرورش برای ما تعیین کرده بود. همه تلاش ما این بود تا به این طریق فشار را از روی خانواده‌ها برداریم. او ادامه می‌دهد که امسال هم پیشنهادمان افزایش ۲۵ درصدی به مبلغ سال گذشته است و با این وجود تلاش می‌کنیم که با خانواده‌ها کنار بیاییم. اما در مقابل این مدرسه، مدارسی هستند که حتی حاضر به پاسخگویی تلفنی نیستند و نرخ افزایش شهریه را به هیچ عنوان اعلام نمی‌کنند. آنها پاسخگویی برای اعلام شهریه را منوط به حضور در مدرسه اعلام می‌کنند، این نوع برخورد نشان می‌دهد که در پشت‌پرده شهریه این مدارس موضوعی نهفته است که تا این اندازه برای اعلام شهریه محتاطانه عمل می‌کنند.
