به گزارش صمت این درحالی است که گزارش منتشر شده از مرکز پژوهش ‌ های مجلس تحت عنوان ارزیابی برنامه ششم توسعه در بخش صنعت، در طول برنامه ششم توسعه بالغ بر ۵۰ درصد احکام دارای عملکرد فاقد اثر بخشی بوده ‌ اند، به بیان ساده تر بیش از نیمی از احکام و اصولی که برای صنعت کشور در برنامه ششم توسعه در نظر گرفته شده بود، اثر بخشی نداشته و فایده ای برای این بخش به ارمغان نداشته است. همچنین 7 درصد از قوانین و اصول نیز کاملا بی اثر بوده اند. رو هم رفته نزدیک به ۶۰ درصد احکام بیان شده در برنامه ششم برای صنعت ایران فایده نداشته است.

آینده اقتصاد ایران با تکیه بر پیشران ‌ های اقتصاد

در ابتدای این میزگرد حمید پاداش، معاون هماهنگی اقتصادی و زیربنایی معاون اول رئیس ‌ جمهوری درباره شرایط کنونی پیشران ‌ های اقتصادی کشور گفت: چگونه گروه ‌ های کسب ‌ وکاری با تاکید بر گروه ‌ های کسب ‌ وکار خانوادگی می ‌ توانند به رشد و توسعه اقتصاد کشور کمک کنند؟ این پرسش مهمی است و واقعیت این است که در بحث پیشران نمی ‌ توانیم صرف به موضوع اشتغال توجه کنیم، اشتغال سرریز بحث پیشران است و پیشران ‌ های در واقع چتر حمایتی بر کسب ‌ وکاری ‌ های کوچک ‌ تر و صنایع کوچک هستند. وی افزود: پیشران ‌ های اقتصادی می ‌ توانند آینده اقتصاد ایران را بدون دولت پیش ببرند تا دولت ‌ های تنها نقش تسهیل ‌ ساز داشته باشد.

حمایت از بنگاه ‌ های بازنده ‌

در ادامه علی سرزعیم، مدرس دانشگاه به نقد برخی سیاست ‌ های دولتی پرداخت و حمایت از برندها و شرکت ‌ های بازنده را یک آسیب جدی عنوان کرد. وی دراین باره گفت: به گفته مرکز آمار حدود ۹ هزار بنگاه داریم که البته به لحاظ تعداد نفر این بنگاه ‌ ها قابل دسته ‌ بندی است. بنگاه ‌ های بزرگ ما نسبت به بنگاه ‌ های کوچک ‌ تر اشتغالزایی بسیار بالاتری دارند با وجود اینکه تعداد آنها بسیار کمتر است.

وی درباره نسبت صنعت و رفاه عمومی گفت: نکته دوم رفاه مصرف ‌ کننده است که با کاهش هزینه ‌ ها، قیمت ‌ ها و هزینه مصرف ‌ کننده کاهش می ‌ یابد. نکته سوم هزینه تحقیق و توسعه است که در بسیاری از موارد تنها از عهده بنگاه ‌ های بزرگ برمی ‌ آید و هر شرکت و تولیدکننده ‌ ای بخش تحقیق و توسعه نداشته باشد، حتما امکان رقابت در دنیای امروز را از دست خواهد داد. این کارشناس درباره دلیل تعداد پایین پیشران ‌ های اقتصادی ایران گفت: پرسش مهم اما این است که ما چرا ما اینقدر بنگاه بزرگ کم داریم؟ این پرسش را می ‌ توان از جهت دیگری هم مطرح کرد و آن اینکه چرا بنگاه ‌ های کوچک و متوسط ما نمی ‌ توانند بزرگ شوند؟ پاسخ به این پرسش نیاز به تحقیق و بررسی اساسی وجود دارد. به نظر می ‌ رسد بنگاه ‌ های ایران بیش از آنکه دغدغه رشد داشته باشند، دغدغه ماندگاری دارند که ناشی از شرایط بی ‌ ثبات اقتصادی است. مورد دیگر، کاهش و نبود تسهیلات سرمایه در گردش برای صنایع ایران است که دلیل آن قرارگرفتن پروژه ‌ های کم ‌ بازده در کنار پروژه ‌ های پربازده برای دریافت وام و تسهیلات است که خود عاملی در مقابل رشد است. مورد سوم هم نگاه حمایتی است که در ایران بازنده ‌ ها را حمایت می ‌ کند.

سهم اندک در اقتصاد جهانی

در ادامه یونس ژائله، مدیرعامل مجموعه تولیدی شیرین عسل نیز با اشاره به توزیع رانت در اقتصاد گفت: وضعیت سرمایه ‌ گذاری در کشور ما در مقایسه با سایر کشورهای دنیا به ‌ شدت ناچیز است و اصلا حتی نسبت به همسایگان هم چشمگیر نیست.

وی ادامه داد: ما در کشوری زندگی می ‌ کنیم که همه چیز بی ‌ نظم است و در بخش ‌ های مختلف به انحای مختلف سرمایه ‌ ها را هدر می ‌ دهیم. این درحالی استکه می ‌ توان با ایجاد چندین زنجیره تولید زمینه را برای توسعه و بزرگ کرد اقتصاد ایران فراهم کرد.

مدام دنبال مقصر بیرونی می ‌ گردیم

در ادامه مرتضی سلطانی، مدیرعامل هلدینگ زر نیز گفت: مجموع سرمایه تمام بنگاه ‌ های بزرگ ما یک درصد سرمایه یک مگاپروژه ‌ در سطح دنیا نیست. همه می ‌ دانیم توانمندی ‌ ها و شرایط سرزمینی ما برای تولید بی ‌ نظیر است اما چه می ‌ شود که این همه برند و بنگاه از بین می ‌ روند؟ وی افزود: در یک فضای گفتمانی می ‌ توان یک تحلیل تجربی ارائه داد که بخشی از مشکل را حل کند. وی گفت: ۴۰ سال است که خودمان را درگیر واژه حمایت کرده ‌ ایم و ادبیات تولیدمان با دنیا متفاوت است. این فعال اقتصادی با تاکید بر اینکه مدام دنبال مقصر بیرونی می ‌ گردیم گفت: ریشه بخشی از مشکلات بنگاه ‌ های ما از بیرون است، اما بخش عمده در درون خود بنگاه است و نمی ‌ توان این موضوع را انکار کرد.

فضاسازی برای فعالیت بخش خصوصی

علی اوتارخانی، رئیس موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ‌ ریزی هم آخرین سخنران این میزگرد بود که در جمع ‌ بندی این نشست از ضرورت تدوین سند تحول صنعت سخن گفت. وی در این ‌ باره اظهار کرد: پیش ‌ تر رئیس ‌ جمهوری در جلسه با کارآفرینان از ضرورت ایجاد سند و برنامه صنعت سخن گفت و تاکید کرد که باید این برنامه و سند ایجاد شود. وی افزود: هدف دولت توسعه اقتصادی پایدار و ثبات اقتصادی است که این هدف بدون کمک ‌ گرفتن از تولید امکان ‌ پذیر نیست. وی ادامه داد: در سندی که در حال تدوین است به آسیب ‌ ّهای اسناد پیشین پرداخته شده و هدف این است. اوتارخانی گفت: مسئله اساسی این است که ما باید به ‌ گونه ‌ ای اقتصاد کشور را ساماندهی کنیم که تکانه بیرونی نتواند اثرگذار باشد. هیچ کشوری نتوانسته کشور دیگری را توسعه دهد چون توسعه اصلا وارداتی نیست.

وی در پایان هم گفت: اینکه مجموعه ‌ ای مانند مجمع کارآفرینان بتواند سند صنعت خصوصی کشور را تدوین کند اقدام بزرگی است. ما هنوز نمی ‌ دانیم باید چه تعداد بنگاه بزرگ داشته باشیم یا اینکه مسیر توسعه چه نیازهایی دارد که برای آن برنامه ‌ ریزی کنیم. اینکه ما بگوییم اقتصاد بخش خصوصی و اقتصاد بخش دولتی از آن گزارهای ضدتوسعه است. ما امروز باید بتوانیم زنجیره ‌ های همکاری را بین تمام فعالان صنعتی کشور شکل دهیم و هیچ کسی نباید فضا را برای زیست دیگری تنگ کند. دولت موظف است فضا را برای فعالیت بخش خصوصی فراهم و مسیر رشد را تسهیل کند.

الگو برداری از تجارب جهانی

در ادامه این آیین حمیدرضا غزنوی، دبیرکل مجمع کارآفرینان ایران در میزگردی با عنوان «تجارب جهانی درباره پیشران ‌ های اقتصاد مولد» گفت: در سال ۱۹۷۶ اتفاقات خاصی در کره ‌ جنوبی رخ داد. ابتدا صنایع مزیت ‌ دار مشخص شدند که بیشتر آن شرکت ‌ ها خانوادگی بود و با تهیه برنامه ‌ ای پنج سال در هر دوره، شرکتی با زمینه بزرگ شدن تحت حمایت قرار گرفتند. سامسونگ و ال جی محصول حمایت ‌ های آن روزهای کره ‌ جنوبی هستند که بی ‌ شک در صورتی که این حمایت ‌ ها از بخش دولتی صورت می ‌ گرفت شاهد چنین نتایج درخشانی نبودیم.

وی افزود: در کره جنوبی شرکت ‌ های پیشران را سرداران مبارزه با فقر معرفی می ‌ کردند در حالی که در کشور ما موضوع پیشران ‌ ها به هیچ عنوان اولویت نیست زیرا استراتژی صنعتی وجود ندارد. برنامه صنعتی با حضور هر وزیر تغییر پیدامی ‌ کند و هیچ حامی حقوقی مثل مجلس شورای اسلامی نیز وجود ندارد.

راه ورود به بازارهای جدید

سیداحمدرضا علایی ‌ طباطبایی، معاون سازمان توسعه تجارت نیز در ادامه درباره تجارب جهانی در مواجه با پیشران ‌ های اقتصاد مولد اظهار کرد: راه ورود به بازارهای جدید جز از طریق حمایت از پیشران ‌ های اقتصادی نیست. ما الان در سازمان توسعه تجارت خلا چنین استراتژی ‌ هایی را حس می ‌ کنیم. اگر بتوان این پدیده را درست تبیین کنیم به نتایجی برای برون رفت از وضعیت کنونی دست خواهیم یافت.

وی ادامه داد: درحال ‌ حاضر محصولات پایه معدنی و نفتی عمده صادرات کشور را تشکیل می ‌ دهند. درحالی که در حوزه ‌ های بسیاری حرف برای گفتن داریم و صنعت داخلی دارای کارآمدی بسیاری است اما در بحث ‌ های پیرامون صادرات اصلا مناسب عمل نکردیم. رویکرد ما فعال نیست و صادرات ما را افراد طبق ویلویت خود شکل می ‌ دهد.

به گفته این صاحب نظر اقتصادی، همگرایی در بخش صنعت وجود ندارد و نه تنها همگرایی نداریم بلکه به صورت واگرا عمل می ‌ کنیم. من هیچ صنفی را تاکنون ندیدم که برنامه ثابت برای صادرات داشته باشند. راهبرد کشورهایی همچون کره ‌ جنوبی و ژاپن این است که هیچ شرکت صادرکننده ‌ ای حق ورود به بازارهای جهانی را ندارد و باید با برند مشخص حضور پیدا کرد.

به گفته وی، شرکت ‌ های متعددی در حوزه خودروسازی در کره ‌ جنوبی وجود دارد اما تنها دو شرکت پیشرو هستند زیرا از استراتژی مشخص پیروی می ‌ کنند. چقدر باید هزینه دهیم تا درک کنیم که به صورت جمعی حرکت کنیم. در برخی از حوزه ‌ ها اگر بخواهیم از ابتدا شروع کنیم باید در نقطه زیر صفر قرار گیریم. بسیاری از رویدادهای نمایشگاهی داخل کشور هم حتی همگرایی تولیدکنندگان را شاهد نیستیم. تا زمانی که این مسائل حل نشود در بخش ‌ های بعدی نیز توفیقی حاصل نخواهند کرد.

رویکرد حمایت از بخش خصوصی

در ادامه علی چگینی، مدیرکل دیپلماسی اقتصاد مقاومتی وزارت امورخارجه گفت: رویکرد حمایت از بخش خصوصی و پیشران ‌ های اقتصادی در کشورهای دیگر عملی شده است و مدت زیادی است که از تدوین قانون و ارایه لایحه عبور کرده ‌ اند. وی افزود: در این کشور نیز گوش شنوا برای پذیرفتن صحبت ‌ های بخش خصوصی وجود دارد. ما به عنوان بخش دولتی کاردار بخش خصوصی هستیم. رهبر انقلاب فرمودند که اقتصاد را مردمی کنید. دولت نباید مانعی در کار تولید باشد و ما به یک مفاهمه ملی در این خصوص نیاز داریم.

به گفته این مقام مسئول علاوه بر کره ‌ جنوبی کشورهای افریقایی هم سراغ پیشران ‌ های اقتصادی رفته ‌ اند. ما دیگر نمی ‌ توانیم اقتصاد کشوری مثل افریقای جنوبی را نادیده بگیریم. ۱۹۷۹ حجم اقتصاد هند و ایران برابر بود اما هم اکنون صحبت از ۵ تریلیون دلار است.

سخن پایانی

به گفته فعالان اقتصادی نقش پیشران ‌ های اقتصادی در جهت رسیدن به جایگاه قابل قبول در توصعه اقتصادی پر رنگ بوده و برای موفقیت در این مسیر باید توجه به نقش پیشران ‌ های اقتصادی توجه جدی شود. این گروه از فعالان اقتصادی تاکید دارند الگوی چین، هند، ترکیه، کره ‌ جنوبی و... شاید تماما به درد ما نخورد اما نقشه راهی را برای ما مشخص می ‌ کنند. به علاوه اینکه با توجه به موارد مطرح در میزگردهای یاد شده نبود همگرایی در بخش ‌ های اقتصادی کشور نمود بازری دارد و مجمع کارآفرینان ایران می ‌ تواند با آسیب شناسی شرایط به رفع گسل ‌ های ایجادشده پرداخته و برای رفع مشکلات راه ‌ حل داخلی پیدا کند.