احیای واحدهای راکد ۴۴ درصد رشد داشت
چند سالی است صنایع کشور شرایط مناسبی نداشته و کمبود سرمایه در گردش سبب‌شده نه‌تنها توسعه حلقه گمشده آنها باشد، بلکه خطر تعطیلی در بین واحدهای فعال در این بخش افزایش یابد.
یکی از برنامه های وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران، احیای واحدهای صنعتی تعطیل شده است. این موضوع از اواخر دولت دوازدهم در حال پیگیری بود و سالانه تعدادی از کارخانجات به چرخه تولید برگشت. براساس آمار منتشرشده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، امسال ۷۷۰ واحد صنعتی راکد، احیا شده اند. در این میان، یکی از مسائل مهم این است که چه باید کرد تا در ادامه، این هزینه کرد برای احیای واحدهای صنعتی، فعالیت سایر واحدهای تولیدی را تهدید نکند؟ آیا این موضوع که واحدهای یادشده برای اقتصاد مفید است یا خیر، در احیای این کارخانجات، موردمطالعه قرار می گیرد؟ طی بازدیدی که علی رسولیان، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران از موسسه فرهنگی و مطبوعاتی صمت داشت به این پرسش ها پاسخ داد.
برخی صنعتگران معتقدند تعطیل شدن بعضی واحدهای تولیدی به نفع اقتصاد کشور است، زیرا در کنار مشکلات مالی، در حوزه فناوری نیز ضعف های بنیادین دارند؛ بنابراین بازگشت آنها به چرخه تولید، نه تنها مشکلی را در صنعت حل نمی کند که ممکن است باری
بر دوش اقتصاد باشد. با توجه به این موضوع، آیا سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران برای احیای واحدهای تولیدی، شاخص های مشخصی دارد؟
فعال شدن دوباره واحدهای تولیدی راکد، یکی از تاکیدات رهبر معظم انقلاب از چند سال قبل بوده و رئیس جمهوری هم این موضوع را با جدیت دنبال می کند. در سفرهای استانی که سیدابراهیم رئیسی دارد، معمولا از واحدهای صنعتی تعطیل شده بازدید می کند که این بازدیدها با هدف بوده تا حساسیت ها و توجه ها به این سو جلب شود.
در جهان منابع محدود بوده و ظرفیت های کشور ما هم گسترده نیست. با توجه به منابع موجود، تعدادی واحد صنعتی بنا و برای رسیدن به مرحله تولید برای زیرساخت های آنها مانند آب، برق، گاز و... هزینه های زیادی شده است. هزینه احداث کارخانجات تولیدی که در شهرک های صنعتی تعطیل هستند به نرخ روزی که سرمایه گذاری کرده اند، نه نرخ فعلی، حدود ۱۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برآورد می شود. تقریبا به ازای هر واحد صنعتی که تعطیل شده، ۱۷ شغل از بین رفته است. در حال حاضر برای تامین یک لیتر آب در شهرک های صنعتی، حدود ۲ . ۵ میلیارد تومان سرمایه نیاز است یا برای تامین یک مگاوات برق حداقل ۳ میلیارد تومان باید هزینه شود. به غیراز ساختمان واحد تولیدی، فقط برای زمین ای واحدها هر متر ۷۵۰ هزار تومان به نرخ امروز باید سرمایه گذاری کنیم. محاسبات نشان می دهد در حال حاضر برای ایجاد یک زمین با زیرساخت های موردنیاز در شهرک ها و نواحی صنعتی به حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز داریم. با توجه به هزینه های موجود، اهمیت احیای این واحدهای صنعتی ملموس تر شده و باید بتوانیم از ظرفیت هایی که موجود است و قبلا برای آنها هزینه شده استفاده کنیم. همچنین هر لیتر آب بر ثانیه در شهرک ها و صنایع خرد برای بیش از ۶۰ نفر شغل ایجاد می کند. این عدد در تامین هر مگاوات برق، ۹۰ نفر است.
آنچه در قالب آمار احیا اعلام می شود، صرفا احیا نبوده و بازفعال سازی را هم انجام می شود؛ بنابراین این گونه نیست که واحدی اقتصادی نباشد و فعال شود. شاید در بخشی این طور بوده، اما در بخش هایی، کل خط تولید تغییر کرده است. به عنوان مثال، سرمایه گذار جدید آمده و تغییرات اساسی در آن واحد داده است.
هنگامی که واحدی تعطیل شده نگاه برای فعال سازی دوباره آن، این نیست که با همان وضعیتی که دارد احیا شود. از این رو خط تولید و محصول به طور کلی تغییر می کند.
در حال حاضر عارضه یابی اولیه واحدهای راکد صنعتی انجام شده که ۶۰ مورد از آنها بررسی شده و مشکل از نگاه صنعتگر مورد مطالعه قرار گرفته است. در گام بعد، این واحدها به کلینیک های کسب وکار معرفی می شوند. کارشناس های این کلینیک ها با حضور در واحدهای صنعتی بررسی می کنند که کدام یک از این کارخانجات قابلیت بازسازی دارند. البته از نگاه ما با برنامه هایی که تدوین شده تمام این واحدهای راکد، قابلیت احیا دارند، زیرا قرار است از زیرساخت ها و زمین های این واحدها استفاده شود.
پس از عارضه یابی مشخص می شود مشکلات مالی باعث تعطیلی یک واحد صنعتی شده یا چالش تامین ماشین آلات دارد یا سایر مسائل منجربه این رکود شده است. در نهایت هم درباره آن واحد صنعتی تصمیم گیری می شود. درباره برخی از این واحدهای صنعتی راکد هم سرمایه گذار جدید آمده و مشارکت می کند که حدود ۳۰ درصد احیاها این گونه بوده است.
آمار واحدهای صنعتی راکد و احیا شده چقدر است؟
تقریبا ۲۱۰۰ واحد در دولت سیزدهم بازفعال شده است. به طور متوسط هم هر واحد بین ۱۷ تا ۲۰ نفر شغل ایجاد می کند؛ علاوه بر اینکه سرمایه گذاری زیادی نیز نمی خواهد.
برنامه سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی در ادامه این احیا برای اینکه واحدهای صنعتی دیگر تعطیل نشوند، چیست؟
ممکن است یک سری واحدهای تولیدی همزمان با احیای واحدهای راکد فعلی، تعطیل شوند. این مختص ایران نبوده و در تمام جهان وجود دارد. البته آمار تعطیلی واحدهای صنعتی کشور نسبت به فعال شده ها کمتر است. آمار نشان می دهد از پایان سال ۹۹ تقریبا در شهرک ها حدود ۱۸ درصد واحد تعطیل شده داشته ایم که در حال حاضر به ۱۴ درصد رسیده است. در دولت سیزدهم هم میزان واحدهای صنعتی بازفعال شده ۴۴ درصد رشد کرده است.
سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران برای جلوگیری از تعطیلی واحدهای تولیدی برنامه هایی دارد که بخشی از آنها به شاخص های کلان اقتصادی برمی گردد. البته تسهیلات بانکی و بازار به ویژه در کشورهای همسایه هم در این زمینه نقش زیادی دارند. در برنامه ها، پروژه ای که وزیر صنعت، معدن و تجارت برای افزایش ظرفیت ها تعریف کرده اند، رصد واحدهای صنعتی با تولید ظرفیت کمتر از ۵۰ درصد است. این امر در حال انجام است. این واحدها به کلینیک های کسب وکار معرفی می شوند و براساس اینکه افزایش ظرفیت کدام واحد تولیدی منجربه توسعه صنعتی می شود، اولویت بندی خواهند شد. شاخص ها برای این اولویت بندی ظرفیت رقابت پذیری، فناوری، نوع محصولی که در زنجیره تولید وجود دارد و... است. در نتیجه از بین تمام واحدهای صنعتی با ظرفیت کمتر از ۵۰ درصد، ۳ هزار و ۳۰۰ واحد شناسایی شده اند. این رویکرد به تازگی آغاز شده و تا امروز ۵۵۰ واحد، ظرفیت شان به بالای ۵۰ درصد رسیده است. این نگرانی وجود دارد که اگر به تولیدی های با ظرفیت زیر ۵۰ درصد توجه نشود، در فهرست واحدهای تعطیل شده قرار گیرند. پروژه ها با این الگو در حال مدیریت هستند.
در زمینه تامین مالی قول هایی داده شده و وزیر صنعت، معدن و تجارت، تفاهمنامه هایی را با بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی به امضا رسانده که ۵۰ هزار میلیارد تومان برای بازسازی، نوسازی و احیای این واحدهای صنعتی پرداخت شود. همچنین معاون اول رئیس جمهوری قول هایی داده اند که از نهضت احیا، منابعی برای این کار تامین کنند. سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران هم با بانک ملی تفاهمنامه ای امضا کرده تا ۱۲۰۰ میلیارد تومان به احیای واحدهای کوچک تخصیص یابد.
درباره ظرفیت استفاده از سامانه های داخلی در شهرک های صنعتی توضیحاتی بفرمایید و اینکه قطعی اینترنت جه تاثیری بر فعالیت های صنعتی داشت؟
وابستگی به اینترنت در شهرک ها و نهادهای صنعتی پیش از رویدادهای اخیر کاهش پیدا کرد تا با مشکل مواجه نشویم و کارها به درستی پیش برود. سامانه های داخلی در شهرک های صنعتی استفاده می شود که محدودیتی در استفاده از آنها وجود ندارد.
همچنین ابلاغیه ای به بخش های مرتبط با تولید داده شده که روند کار براساس مکاتبات با سازمان های صنعت، معدن و تجارت یا نهادهای متولی انجام شود. این موضوع را مصوب کردیم تا مقداری از وابستگی شهرک های صنعتی به فضای مجازی تا زمان رفع محدودیت اینترنت کاسته شود. در راستای استفاده از فضای اینترنت ملی، زیرساخت های مناسبی مهیا شده که می توانیم به وسیله آن امور را پیش ببریم تا فعالان اقتصادی با مشکلی مواجه نشوند.
در هر صورت باید تلاش کنیم هیچ واحد و ظرفیتی تعطیل نماند که این امر مستلزم برنامه ریزی است.
در حوزه محصولات صنعتی چقدر صادرات داشته ایم؟
براساس آماری که در اظهارنامه بنگاه های تولیدی وجود دارد، حدود ۱ . ۷ میلیارد دلار صادرات انجام شده است. البته به دلیل اینکه عمده صادرات در مقصد اظهار می شود، آمار تفکیکی دقیقی از میزان صادرات بنگاه های کوچک، خرد و متوسط در دست نیست و گمرک نیز این آمار را به صورت کلی اعلام می کند، با این وجود، صادرات این بخس رشد خوبی نسبت به سال گذشته داشته است.
سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران برای حضور بنگاه ها در نمایشگاه های خارجی، یارانه در نظر می گیرد و تا ۶۰ درصد هزینه حضور در نمایشگاه ها را پرداخت می کند. شرکت شهرک های استان ها نیز نمایشگاه های داخلی برگزار می کند. درباره برندسازی، بازاریابی، ثبت شرکت در کشورهای خارجی، ایجاد مرکز تجاری و تبادل فناوری نیز از بنگاه ها حمایت می شود.
همچنین درباره خوشه های صنعتی اقداماتی انجام شده و ۵۰۵ خوشه صنعتی در مناطقی که مستعد تولید یک محصول بوده اند مانند خوشه خرما، زعفران و فرش شناسایی شده است. مطالعات ۲۵۷ خوشه که عمدتا در صنایع غذایی و صنایع دستی هستند و ریشه منطقه ای دارند، انجام شده و ۱۲۵ خوشه نیز عملیاتی و اجرایی شده اند.
هدف گذاری ما در ۶ ماهه دوم سال این است که با تامین مالی از سوی استان ها که جزو اعتبارات ملی به شمار می رود، ۹۰ خوشه را اجرایی کنیم، سال گذشته ۴۱ درصد برنامه ها عملی شد و تعداد پروژه های توسعه خوشه ای ۲۸۳ درصد رشد داشته که نسبت به زمان مشابه ۱۰ برابر شده است.
سخن پایانی
تا پایان سال ۹۹ از ۴۷ هزار واحد راکد، ۱۸ . ۵ درصد؛ یعنی حدود ۹ هزار آنها تعطیل بودند و پس از آن، ۱۴ درصد از ۵۰ هزار واحد معادل ۷ هزار واحد که در سال های گوناگون تعطیل شده بودند، شناسایی شدند. سال گذشته نیز پایش مجددی انجام شد و ۱۲ هزار و ۶۷ واحد تعطیل در داخل شهرک ها و واحد های با پروانه بهره برداری در خارج از شهرک ها شناسایی شد. ۱۰۰۰ مشاور به صورت حضوری و مجازی در کلینیک های کسب وکار مشغول به کار هستند که بیشتر در بخش خصوصی بوده و عارضه یابی اولیه را انجام می دهند. ستاد تسهیل نیز حمایت می کند و در صورت مشکل تامین مالی، این واحدهای تولیدی به بنگاه های توانمند معرفی می شوند. در این زمینه، بیش از ۲ هزار واحد عارضه یابی شده اند که مشکلات ۱۳۲۰ واحد حل شده، بنابراین امسال ۷۷۰ واحد احیا شد که حدود ۲۸۰ واحد از آنها از سوی بخش خصوصی انجام شده است.
