توهم دانایی، خطرناک‌تر از بی‌سوادی است
کارشناسان معتقدند اگر بین دانشگاه‌ها و صنایع، یک ارتباط خوب و دو طرفه ایجاد شود می‌توان به تحقق برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله امیدوار بود.
کارشناسان معتقدند اگر بین دانشگاه ها و صنایع، یک ارتباط خوب و دو طرفه ایجاد شود می توان به تحقق برنامه چشم انداز ۲۰ ساله امیدوار بود. متاسفانه پیوند میان دو بخش علم و فناوری با دانشگاه و صنعت در کشور ضعیف و ناپایدار است و کمتر محصول تولیدی را در کشور می توانیم پیدا کنیم که از فرآیند تحقیق و توسعه به دست آمده باشد. البته نمی توان فقط به دانشگاه ایراد گرفت و از آن انتظار داشت، صنعتگران ما نیز عمدتا همکاری قابل توجهی با دانشگاه ندارند. صنعت ما در انتظار افراد مدرک دار نیست، بلکه نیازمند نیروهای کاربردی متخصص و تحول گراست، متخصصانی که بتوانند ایده بدهند و ایده را به یک محصول و خدمت نو و رقابتی تبدیل کنند.
دولت برای سرپا نگه داشتن صنایع مجبور به دادن یارانه است و در مقابل دانشگاه ها نیز نمی توانند کارشناسان موردنیاز صنعت را تربیت کنند.
در چنین شرایطی، پیوستن به یک سازمان جهانی مانند سازمان تجارت جهانی، برای کشور بسیار آسیب پذیر و شکننده خواهد بود.
در این میان، اگر دانشگاه از صنعت یا صنعت از دانشگاه جدا بیفتد، همین وضعیتی می شود که اکنون دچارش هستیم.
بررسی وضعیت صنعتی و تحقیقاتی کشور نشان می دهد رابطه محکمی میان دولت، دانشگاه و صنعت آن طور که باید وجود ندارد؛ یعنی یک اتحاد مثلثی محکم مشاهده نمی شود. اگرچه ممکن است در برخی موارد، ارتباط منطقی و مناسبی هم برقرار شده باشد، اما کافی نبوده است.
صنعت نیازمند نرم افزار است
حمید علوی، عضو هیات رئیسه اتاق سمنان نیز گفت: عدم ارتباط بین صنعت و دانشگاه باعث شده دانشگاه و صنعت به صورت جزیره ای به فعالیت ادامه دهند و موضوعات پایان نامه ها، فاصله بسیار زیادی با نیازهای صنایع داشته باشند.
وی ادامه داد: شرکت های دانش بنیان در حوزه های مختلف کار کرده اند، اما در حال حاضر صنعت نیازمند علوم اتوماسیون و نرم افزارهای خط تولید است، آنچه مهم است موارد قابل استفاده در صنایع است. توهم دانش علمی، از بی سوادی بسیار خطرناک تر است؛ در حالی که دستاوردهای علمی باید ستون کار صنایع باشد و برای تحقق این امر، دانشگاه ها و مؤسسات علمی باید با توجه به نیاز صنایع و علوم دانشجو تربیت کنند. همان گونه که در بسیاری از دانشگاه های مطرح دنیا، مؤلفه ای به نام کنکور و دانشگاه دولتی را نمی بینیم. صاحبان این مراکز علمی، نخبگان و صنعتگران هستند که با توجه به نیاز کشورشان، مستعدان را به صورت بین المللی جذب می کنند. وی افزود: این روزها زیاد از زبان بعضی از مسئولان می شنویم که علت بالا بودن بیکاران در کشور این است که فارغ التحصیلان ما به دلیل دوری دانشگاه و صنعت از هم، مهارت و تجربه کاری ندارند.
کارشناسان بر این باورند که مدیران ارشد کشور باید بدانند نزدیک کردن دو تفکر دانشگاه و صنعت نیاز به زمان دارد و برای اینکه فرصت سوزی نشود و دیگر فارغ التحصیلان دچار این مشکل نشوند باید برنامه منسجمی را به مرحله اجرا درآورند. مسئولان تا کی می خواهند گناه بیکاری فارغ التحصیلان را به گردن دوری دانشگاه و صنعت بیندازند؟ متاسفانه بسیاری از برنامه هایی هم که تدوین شده، فقط روی کاغذ بوده و در کتابخانه ها و کشوی میزها خاک می خورند.
علت اصلی افزایش فاصله دانشگاه و صنعت از یکدیگر، تفاوت ماهیت این دو نهاد است که یکی نهادی است علمی و دیگری اقتصادی. فاصله ای که بین دانشگاه و صنعت ایجاد شده در بعضی جاها آن قدر زیاد است که بعضا این دو بخش زبان یکدیگر را نمی فهمند.
پژوهش های دانشگاهی نتوانسته اند در راستای رفع معضلات صنعتی کشور گام عمده ای بردارند که دلیل آن عدم توجه به نیازهای تحقیقاتی صنایع است. کمتر اتفاق می افتد که یک استاد راهنما در یک دانشکده در پیشنهاد موضوع تحقیقاتی یا پایان نامه به دانشجویان خود، ابتدا از صنعتگران برای آگاهی از نیازهای تحقیقاتی آنها استعلام کند.
دانشگاه ها منابع مالی پایدار ایجاد کنند
محمد سیف، مدیرکل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم با اشاره به اهمیت قراردادهای ارتباط با صنعت و با بیان اینکه بودجه ها روند رو به رشد آنچنانی ندارند، گفت: دانشگاه ها جدای از بحث پاسخگویی به نیازهای کشور، به دلایل بودجه ای، نیاز به قرارداد دارند و باید از طریق قراردادهای بیرون از دانشگاه و ارتباط بین صنعت، منابع مالی پایداری ایجاد کنند که امیدواریم بودجه دانشگاه ها از این طریق افزایش یابد.
به گزارش ایسنا، وی در پنجاه و هفتمین اجلاس معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه ها، مراکز آموزش عالی، پژوهشی و فناوری کشور که در محل سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران برگزار شد، درباره فرصت ها و روش های توسعه ارتباط دانشگاه ها با جامعه و صنعت، گفت: ما تاکید داریم که دانشگاه های مختلف در استان های گوناگون را به فضای صنعتی کشور مرتبط کنیم، اما چون شرایط متفاوتی دارند نباید نسخه واحدی برای آنها نوشت.
سیف گفت: در حال حاضر اگر از فارغ التحصیلانی که در رشته های مرتبط با صنعت تحصیل کرده اند، پرسیده شود که چند بار در طول دوران تحصیل خود به بازدید از کارخانجات صنعتی برده شده اند، در خوشبینانه ترین حالت از تعداد انگشتان یک دست بیشتر نمی شود. برای ارتباط بهتر دانشگاه با صنعت نخست باید نیازهای بخش صنعت و معدن شناسایی شده و سپس، این موضوعات در قالب پروپوزال هایی درآید که اگر دانشجویی به دنبال عنوان پایان نامه یا کار تحقیقاتی بود با توجه به نیازهای صنعت و موضوع موردعلاقه خود، شروع به تحقیقات
کند.
وی درباره دوره های برگزار شده در دانشگاه ها، توضیح داد: در دانشگاه علاوه بر کلاس های روتین، به طور میانگین سالانه ۱۰۸ دوره برگزار می کنیم. البته ترجیح ما این است که دوره های کوتاه مدت و مهارتی با همکاری صنایع و نهاد های اجرایی تعریف و برای اجرا با آنها مشارکت شود.
وی گفت: از سویی، این مراکز ۲ ، ۳ سال است که دوره هایی در دانشگاه های گوناگون با عناوین مختلف برگزار می شود، حمایت هایی از آنها انجام شده و معاون پژوهشی وزیر علوم، مبالغی در نظر گرفته که در هفته آینده واریز می شود. اگر بتوانیم ذهن اعضای هیات علمی را به سمت مشکلات و نیازهای کشور و پاسخگویی به آنها ببریم، پژوهش ها و دروس به این سمت هدایت می شوند. به همین دلیل، فرصت های مطالعاتی با این نگاه که اعضای هیات علمی را با نیازهای کشور آشنا کند، اهمیت زیادی دارد.
مدیرکل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم با اشاره به قراردادهای ارتباط با صنعت، گفت: دانشگاه ها جدا از بحث پاسخگویی به نیازهای کشور، به دلایل بودجه ای، نیاز به قرارداد دارند، چراکه در بودجه ها روند رو به رشد آنچنانی وجود ندارد و نمی توانیم متصور باشیم که بودجه ها حدود ۳۰ ، ۴۰ درصد افزایش پیدا کند و بودجه های جدیدی تزریق شود، اما اینکه دانشگاه باید از طریق قراردادهای بیرونی و ارتباط بین صنعت، منابع مالی پایداری داشته باشد، قطعی است و امیدواریم بودجه های دانشگاه از این طریق بتوانند افزایش پیدا کنند.
وی به آمار قراردادها اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، ۱۰ هزار و ۸۳۵ قرارداد جاری در دانشگاه ها وجود دارد که آمار آن رو به رشد بوده و ۲ هزار میلیارد تومان در یک سال اخیر با قراردادها وارد دانشگاه ها شده است. حدود ۲۷ هزار عضو هیات علمی داریم و ۶ هزار نفر مستقیم مجری قرارداد هستند که این اعداد نیاز به رشد دارد.
سخن پایانی
با توجه به موارد یادشده، متاسفانه در دانشگاه ها به تولید دانش کمتر توجه می شود. هر وقت در یک زمینه علمی کاری کردیم که آن علم به صورت کاربردی در خدمت جامعه قرار گرفت و گرهی از مشکلی باز کرد، آن وقت می توانیم بگوییم دانش تولید کرده ایم. در کشورهای توسعه یافته، ارتباط مستمر و پویای صنعت و دانشگاه، چرخه مثبتی را به وجود آورده که از طریق آن، این دو نهاد به توسعه و رشد یکدیگر کمک می کنند، اما در کشورهای توسعه نیافته این ارتباط وجود ندارد و دانشگاه به طور عمده به انتقال دانش به دانشجویان می پردازد و صنعت هم کار خودش را انجام می دهد؛ یعنی هرکدام ساز خودشان را می زنند. در این کشورها، باتوجه به اینکه صنعت و دانشگاه دو نهاد وارداتی هستند، ایجاد ارتباط بین این دو نهاد بسیار پیچیده تر است. صنعت و دانشگاه علاوه بر اینکه از کل جامعه و سیستم جدا هستند، بین خود نیز ارتباطی ندارند.
