زمینگیری با هدف پرواز قیمت‌ها
ناوگان حمل‌ونقل هوایی روزبه‌روز با چالش‌های بیشتری روبه‌رو می‌شود.
رویای تعریف پروژه های هواپیماسازی کشور ادامه دارد
به تازگی اعلام شده فقط ۱۱۵ هواپیما در ناوگان حمل ونقل کشوری فعال هستند. دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی کشور با بیان اینکه هوانوردی، صنعت گرانی است و اگر بخواهیم صنعت هوایی پویایی داشته باشیم باید هزینه آن را هم بپردازیم، عنوان کرده با وجود ۲۰ ایرلاین، فقط ۱۱۵ هواپیما در ناوگان هوایی کشور فعال هستند. البته این سخن در حالی بیان شد که چند ماه پیش این آمار ۱۷۳ هواپیما اعلام شده بود. به گفته کارشناسان صنعت هوایی کشور این آمار از همان ابتدا نادرست و این مسئله از ابتدای سال مطرح بوده است.
آیا عدم اورهال هواپیماها به دلیل مشکلات نقدینگی بوده یا تحریم مانع خرید قطعات موردنیاز شده است؟ این مسئله چقدر بر ناوگان حمل ونقل هوایی تاثیرگذار و مشکل ساز خواهد بود؟ آنچه برخی کارشناسان حوزه هواپیمایی معتقدند این زمینگیری می تواند با سیاست درخواست افزایش قیمت بلیت ها ارتباط مستقیم داشته باشد.
دردسرهای ناوگان هوایی
مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی درباره وضعیت ناوگان هوایی کشور عنوان کرده هر چند طبق اعلام سازمان هواپیمایی، ۱۷۳ هواپیمای فعال در ناوگان هوایی کشور وجود دارد، اما در واقع ۱۱۵ هواپیما توانایی پرواز دارند. وی به ایلنا گفت: در حال حاضر دوره انتظار برای خرید بلیت هواپیما به ۱۵ روز تا یک ماه رسیده است. وی افزود: سال گذشته زمانی که دولت بر سر کار آمد، براساس آمار رسمی سازمان هواپیمایی در ناوگان هوایی کشور، ۱۶۴ هواپیمای فعال وجود داشت نه ۷۰ هواپیما که گفته شده است، اما در این مدت محدودیت هایی که وزارت راه و شهرسازی برای صنعت حمل و نقل هوایی ایجاد کرد و فشاری که در سال گذشته برای کاهش ۱۵ درصدی نرخ بلیت هواپیما وارد آورد، باعث تضعیف توان ناوگان هوایی کشور شد.
اسعدی سامانی با اشاره به درخواست افزایش قیمت بلیت هواپیما گفت: امسال هم با افزایش دستمزدها، افزایش نرخ ارز، افزایش حقوق ورودی قطعات و کالاها از ۴۲۰۰ تومان به نرخ نیمایی، افزایش قیمت جهانی قطعات هواپیما و افزایش هزینه های حمل و نقل درخواست افزایش قیمت بلیت هواپیما را دادیم و باوجود پیگیری ها، تا به امروز وزارت راه و شهرسازی با متعادل سازی و افزایش سقف قیمت ها موافقت نکرده است.
به گفته وی، صنعت هوایی، صنعتی گران است و برای اینکه هواپیما داشته باشیم و مردم بتوانند از حمل ونقل هوایی استفاده کنند باید اجازه داده شود نرخ ها متعادل شود، وگرنه با این نرخ ها همین هواپیماهای با عمر بالای ۲۵ سال وارد ناوگان می شوند و هیچ سرمایه گذاری نمی تواند با هواپیمای ۵۰ میلیون دلاری بلیت مسیر تهران-مشهد را یک میلیون تومان به فروش برساند.
آمار پروازها چگونه احصا می شود؟
آرمان بیات، یکی از کارشناسان صنعت هوایی کشور درباره چرایی وضعیت موجود در ناوگان حمل ونقل هوایی کشور به صمت گفت: آماری که چند ماه پیش درباره تعداد هواپیماهای فعال اعلام شد، درست نبود که دراین باره باید پرسید آمار و شاخص عملیاتی بودن هواپیما از نظر سازمان هواپیمایی کشوری که مرجع است، چیست و چگونه احصا می شود؟ یک هواپیما ممکن است در طول یک ماه یک روز پرواز داشته باشد و در ادامه فعالیت نکند و به نوعی زمینگیر شود. سازمان هواپیمایی کشور، این یک پرواز را ملاک قرار داده و آن را مبنی بر فعال بودن هواپیما می شناسد، در حالی که این هواپیما، ۲۹ روز پرواز نداشته است.وی افزود: گزارش هایی که این سازمان از شرکت های هواپیمایی کشوری به شکل خوداظهاری دریافت می کند، بخش دیگر این چالش است، زیرا ممکن است برخی شرکت ها در این زمینه اطلاعات واقعی را ارائه ندهند.
او ادامه داد: آیا سازمان هواپیمایی کشوری، اطلاعات لازم را درباره شاخص عملیاتی بودن هواپیماها را براساس آمار اداره کل مراقبت پرواز، اعلام می کند یا از شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران؟ یا اینکه اطلاعات از خوداظهاری شرکت های هواپیمایی جمع آوری می شود؟
وی تصریح کرد: پرسش دیگر این است که به لحاظ میانگین که خود شرکت ها آن را مشخص کرده اند در ناوگان حمل ونقل هوایی از حدود ۳۳۰ هواپیمای موجود در کشور کمتر از ۱۲۰ هواپیما فعال شده است. این آمار مربوط به گزارش های میدانی و گزارش هایی است که گاهی از اطلاعات شبکه های ماهواره هایی که در حال رصد پرواز هواپیماها هستند، به دست آمده است.
کاهش تعداد پروازها
بیات گفت: در گفت وگویی تلویزیونی وزیر راه و شهرسازی عنوان کرد که سال گذشته ۷۰ هواپیما در کشور فعال بود که امسال به ۱۷۰ هواپیما رسیده است. چنین اطلاعاتی از کدام مرجع به وزیر داده شده است؟ او ادامه داد: چند روز پیش، شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران درباره ترافیک هوایی آماری اعلام کرد. این شرکت با رصد آمار پروازهای فرودگاه مهرآباد که پرترافیک ترین فرودگاه کشور است، عنوان کرد: پروازهای این فرودگاه ۸ درصد کاهش داشته است. اگر تعداد هواپیماهای کشور امسال افزایش چشمگیری داشته، چطور شاهد کاهش پروازها هستیم؟ در واقع باید گفت کاهش ترافیک هوایی حاکی از زمینگیر شدن هواپیماها در کشور است. بیات تاکید کرد: بررسی تعداد پروازهای فرودگاه های تهران و مشهد هم به عنوان پرترافیک ترین فرودگاه های کشور نشان می دهد تردد هوایی امسال و تعداد مسافرهای جابه جا شده، نسبت به سال قبل در همین بازه زمانی، کاهش داشته است. این کارشناس صنعت هوایی با تاکید بر افت تعداد و ساعات پروازها، یادآور شد: اگر امسال نسبت به سال گذشته ۱۰۰ هواپیما به ناوگان حمل ونقل هوایی اضافه شده، آیا طبیعی است که تعداد پروازها کاهش پیدا کند؟
دلال های داخلی
بیات با بیان اینکه ناوگان حمل ونقل هوایی به مرور زمینگیر شده، درباره چرایی این مسئله در کشور توضیح داد: در عملیاتی نبودن ناوگان حمل ونقل هوایی، تحریم نمی تواند تاثیر داشته باشد، زیرا محدودیت های بین المللی از دو دهه قبل بر کشور حاکم بوده و شاید دراین باره، بحث اقتصادی شرکت های هواپیمایی مطرح است. او با اشاره به منابع اقتصادی شرکت ها عنوان کرد: این شرکت ها برای اورهال هواپیماها و خرید قطعات موردنیاز پول در اختیار دارند، اما بهای تمام شده قطعات بالاست، زیرا تعداد واسطه ها زیاد شده است. سوداگران چون آگاه هستند شرکت های هواپیمایی به این قطعات نیاز مبرم دارند، نرخ ها را افزایش می دهند، به طوری که اختلاف فاحشی بین قیمت واقعی و نرخ بازار این قطعات وجود دارد.
بیات با بیان اینکه این واسطه ها داخلی هستند و شرکت های خارجی مبادرت به این کار نمی کنند، گفت: شاید هم همکاری شرکت های خارجی با ایران کاهش یافته باشد، زیرا نقل وانتقال پول دشوار شده است . البته شرایط فعلی به سختی دوره دونالد ترامپ رئیس جمهوری قبلی امریکا نیست، اما این شرکت ها سوداگری نمی کنند. وی ادامه داد: مسئله دیگر این است که شرکت های خارجی عنوان می کنند شرکت های هواپیمایی ایران خوش حساب نیستند. شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، تنها شرکتی است که فقط از سورس های اصلی خرید می کند و واسطه های ایرانی در این شرکت کمتر نفوذ کرده اند. این شرکت به دلیل بدحسابی اعتبار خود را از دست داده است. مدیریت اقتصادی در شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، مناسب نبوده و زیان انباشته و همچنین گرفتارهای مالی، مدیریت اقتصادی این شرکت را با سختی های بسیاری همراه کرده است. زمینگیر شدن ناوگان حمل ونقل این شرکت سطح درآمد آن را هم کاهش داده است. البته امیدواریم امسال این شرکت عملکرد بهتری داشته باشد، زیرا بخش زیادی از هزینه های سربار آنکه مربوط به حقوق بازنشستگان آن بود، به صندوق بازنشستگی کشور منتقل شده است. بیات در ادامه سخنان خود به میانگین سنی هواپیماهای داخلی اشاره و عنوان کرد: میانگین سنی هواپیمایی کشور در حال افزایش است که به همان نسبت، تعداد پروازها کاهش می یابد. البته این هواپیماها از استاندارد خارج نمی شوند، چراکه در حوزه ایمنی، ضوابط بسیار سختگیرانه ای اعمال می شود. او گفت: اگر هواپیمایی هنگام پرواز دچار حادثه یا نقص فنی می شود، بیشتر مربوط به کارکرد قطعات آن بوده و در حال حاضر اطمینان به کیفیت قطعات کاهش پیدا کرده است. پای بهای بلیت در میان است؟ برخی کارشناسان هواپیمایی کشور معتقدند زمینگیری برخی هواپیماها، ارتباط مستقیمی با درخواست افزایش قیمت بلیت ها دارد. بیات در پاسخ به این پرسش که بهای فعلی بلیت ها چقدر تا نرخ حقیقی آن فاصله دارد، گفت: نحوه نرخ گذاری بلیت هواپیما، روند اشتباهی است. شرکت های هواپیمایی باید متناسب با تقاضایی که در بازار وجود دارد، خود قیمت نهایی بلیت را تعیین کنند. این یک اصل در رقابت سازی برای فعالیت اقتصادی است. تا زمانی که دولت در قیمت گذاری دخالت دارد، این مشکلات پابرجا باقی خواهد ماند.
تعریف پروژه بدون کار کارشناسی
در خبری وزیر صنعت، معدن و تجارت از ساخت هواپیمای ۷۲ نفری در کشور خبر داد و با اشاره به طراحی و ساخت هواپیمای جت ۷۲ نفری که با مشارکت ۶ دانشگاه کشور و چند شرکت دانش بنیان در دانشگاه امیرکبیر در حال طراحی و ساخت است، گفت: صنعت هوایی، یک صنعت پیشران است و اگر در این صنعت رشد کنیم، می توانیم سایر صنعت ها را نیز به حرکت درآوریم و به رشد و توسعه فناوری کمک کنیم.
سیدرضا فاطمی امین با اشاره به تأسیس دفتر صنایع هوایی در این وزارتخانه افزود: به دلیل اهمیت این حوزه، سال گذشته تصمیم گرفتیم برای نخستین بار این دفتر را در وزارت صنعت، معدن و تجارت تأسیس کنیم. در این میان، ایرج ابراهیمی از دیگر کارشناسان و فعالان صنعت هوایی کشور درباره زمینگیر شدن برخی هواپیماها و ساخت هواپیما در کشور به صمت گفت: براساس اطلاعاتی که درباره این پروژه وجود دارد، می توان ادعا کرد این طرح هم مانند پروژه های قبل به نتیجه مناسب نخواهد رسید. او افزود: بودجه ای در نظر گرفته شده و بدون کار کارشناسی پروژه تعریف و با تغییر وزیر نیمه کاره رها می شود. هواپیماسازی مسئولیت بسیار سنگینی است. ابتدا باید در تولید هواپیما از ۲ نفره شروع کرد و پس از موفقیت به تولید هواپیما با گنجایش بالاتر یعنی ۴ نفره، ۸ نفره، ۲۰ نفره، ۴۰ نفره رسید و در نهایت به سراغ هواپیماهای بزرگ تر رفت.
او با بیان اینکه اگر دراین باره موفق عمل شده باشد باید تعدادی از این هواپیماها مثلا در استان ها به عنوان اتوبوس هوایی به جابه جایی مسافر بپردازند، گفت: پروژه ها و برنامه ها با آزمون وخطا جلو می روند در حالی که پس از پایان کار وزیر کسی از ناتمامی پروژه ها یا از وزیر بعدی درباره چرایی ادامه نیافتن طرح های قبل پرسش نمی کند. این کارشناس صنعت هوایی عنوان کرد: به پروژه ساخت هواپیما ۷۲ نفره خوشبین نیستم، زیرا پیش تر هواپیما سمپاشی با بالاترین فناوری ساخته شد، اما به تولید انبوه نرسید.
دفتری که تاسیس و تعطیل می شود
ابراهیمی با بیان اینکه دفتر صنایع هوایی پیش تر در سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) راه اندازی شده بود، ادامه داد: با راه اندازی این دفتر، تمام شرکت های خصوصی در حال فعالیت در حوزه طراحی و ساخت هواپیما از سوی این دفتر خریداری شد، اما با تغییر دولت، این دفتر منحل و شرکت های هواپیماسازی دوباره به بخش خصوصی واگذار شد، با این تفاوت که شرکت ها به شکل تک به فروش نرسید، زیرا برخی از صاحبان این شرکت ها برای خرید دوباره شرکت خود اقدام کردند، اما به آنها گفته شد تمام شرکت ها به طور یکجا واگذار می شود.
در نهایت هم کسی که مبادرت به خرید این شرکت های هواپیماسازی کرد، چون زحمتی برای پروژه ها نکشیده بود، به راحتی از زمین های آن در حوزه ساخت وساز بهره برداری کرد.
ابراهیمی در پایان گفت: با این پیشینه فعالیت در حوزه هواپیماسازی و نبود کار کارشناسی و تعریف پروژه ها براساس رؤیا، نمی توان به آینده ساخت هواپیمای 72نفره خیلی امیدوار بود.
سخن پایانی
بنابر این گزارش یکی از بهانه های زمینگیری هواپیماها برای تحقق افزایش بهای بلیت بوده که از سوی ایرلاین ها درخواست شده است. از سوی دیگر، آمار اعلامی درباره هواپیماهای فعال کشور با اماواگرهای بسیاری همراه است که مشکلات صنعت هوایی کشور را پیچیده می کند. همچنین فعالان این صنعت نسبت به پروژه ساخت هواپیما در کشور خیلی خوشبین نیستند، زیرا اظهار می کنند از این دست پروژه ها در سال های قبل هم طراحی شده بود، اما در نهایت بدون نتیجه نیمه کاره رها و به فراموشی سپرده شدند.
