آلوده‌کننده‌هایی که می‌پوشیم
با استناد به برخی منابع، صنعت مد و پوشاک، دومین صنعت آلوده‌کننده محیط‌زیست است.
صنعت مد و پوشاک پس از نفت آلوده ترین صنعت است، چراکه علاوه بر مصرف زیاد آب برای تولید هر لباس، میزان بسیار بالایی آلاینده در محیط زیست رها می شود که مخاطرات بسیاری به همراه دارد. بیش از ۸ هزار ماده شیمیایی مضر در این صنعت کاربرد دارند که مقصد نهایی تمام آنها جایی نیست جز خاک، آب های زیرزمینی و آب های جاری.
همچنین حدود ۱۰ درصد گازهای گلخانه ای در جهان توسط صنعت پوشاک تولید می شود. تمام این ها، برندهای جهانی پوشاک در دنیا را مجبور کرده اهداف «مد پایدار» را هر چند به صورت نمادین، دنبال کنند.
صنعتی آلاینده به نام پوشاک
معاون آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست درباره صنعت پوشاک و کنترل مضرات آن بر محیط زیست گفت: صنعت پوشاک دومین صنعت آلاینده است؛ بنابراین قرار است طی همایشی با حضور متخصصان حوزه محیط زیست و پوشاک ضوابط و مقرراتی را برای آموزش مشاغل مرتبط با صنعت نساجی تهیه کنیم تا از میزان آلایندگی های این صنعت کاسته شود.
نورالله مرادی افزود: ۷۰ درصد کربن منتشرشده در جهان از تولید پوشاک به وجود می آید و پس از تولید و استفاده از پوشاکی که با صرف هزینه های زیست محیطی فراوان به بازار مصرف راه پیدا کرده اند، با حجم بسیار زیادی از پوشاکی روبه رو می شویم که حالا تبدیل به زباله شده اند، قابل تجزیه نیستند و طبیعت را با سیل انبوهی از آلودگی های تازه مواجه می کنند؛ بنابراین صنعت پوشاک از زمان تولید تا زمان پخش بین قاره ای و حتی زمان دفع محصولات استفاده شده به مثابه یک نابودگر عمل می کند.
مرادی گفت: در رنگرزی پارچه ها نیز اغلب از مواد شیمیایی استفاده می شود و پس از رنگ آمیزی پارچه گنداب آن در رودخانه ها و خاک رها و تبدیل به تهدیدی علیه سلامت انسان و سایر موجودات زنده می شود. از آنجا که بسیاری از رنگ های مورداستفاده در این صنعت ارگانیک نیستند و خواص صنعتی دارند، آلودگی زیادی را وارد طبیعت می کنند.
مصرف 20 هزار لیتر آب برای تولید یک کیلوگرم پنبه
بهار خلیلی فرد، فعال حوزه مد پایدار در گفت وگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش که در فرآیند تولید پوشاک چه اتفاقاتی می افتد که این حجم از آلودگی را به دنبال دارد، توضیح داد: روند تولید و مصرف پوشاک به ۳ مرحله تقسیم بندی می شود که هر کدام از این مراحل، آسیب هایی را به دنبال دارند. تصور کنید در مرحله نخست برای کشت پنبه نیاز به آب و حتی سمپاشی داریم. پنبه از جمله محصولاتی است که بیشترین نیاز آبی را دارد، به طوری که برای تولید یک کیلوگرم پنبه، ۲۰ هزار لیتر آب مصرف می شود.
وی گفت: مرحله کشت محصول، فقط به نیاز آبی محدود نمی شود، بلکه به مواد شیمیایی برای مقابله با آفت ها نیز نیاز است. خلیلی فرد در این زمینه اظهار کرد: در بررسی ۲ . ۵ درصد زمین های کشاورزی کشت پنبه متوجه شدند که از ۱۶ درصد از آفت کش های جهان برای تولید پنبه استفاده می شود. کارگرهایی که سر زمین های پنبه مشغول فعالیت هستند نیز در تماس مستقیم با این سموم قرار دارند و بعضا دچار اختلالات ژنتیکی شده اند. رنگرزی پارچه ها نیز در مرحله دوم تولید پوشاک اتفاق می افتد و اغلب به صورت شیمیایی انجام می شود. پس از اینکه کار رنگ زدن به پارچه تمام شد، گنداب آن در رودخانه ها و خاک رها و تبدیل به تهدیدی علیه سلامت انسان و سایر موجودات زنده می شود.
این طراح لباس ادامه داد: پلی استرها و پارچه هایی با پایه نفتی نیز بخشی از مواد مصرفی در صنعت پوشاک است. پارچه هایی از این دست، در مرحله سوم (مرحله مصرف) بیشترین آسیب به محیط زیست را به دنبال دارند. هنگام شست وشوی این لباس ها، میکروفیبرهای پلاستیکی از آن جدا می شود که به زمین و رودخانه ها بازمی گردد و در نهایت به غذای ماهیان و انسان ها تبدیل می شود و بهم خوردن چرخه طبیعی اکوسیستم را به دنبال دارد.
جایگاه مد پایدار در ایران
خلیلی فرد ادامه داد: زمانی که بشر متوجه افزایش سرعت رشد مصرف و پیشی گرفتن آن از تجدیدپذیری منابع شد، موضوع پایداری در صنعت شکل گرفت. پایداری در تولید یعنی اقدام جدی برای زنده نگه داشتن زمین و در نتیجه بقای انسان. به این ترتیب، مد پایدار به معنای تولید و استفاده از پوشاک با کمترین تاثیر منفی بر محیط زیست است. یکی از اصلی ترین رویکردهای این مد، ضدیت با مصرف گرایی است همچنین توجه به حقوق نیروی کار، حفظ سلامتی افراد و محیط زیست و حیات وحش از اولویت های مد پایدار است.
خلیلی فرد ضمن اشاره به اینکه پس از تمام این اتفاقات در حال حاضر مد پایدار در دنیا طرفداران زیادی دارد و حتی سلبریتی ها نیز در مراسم های بین المللی همچون اسکار و کن لباس هایی با روش های تولیدی مد پایدار به تن می کنند، گفت: موضوع پایداری مد در ایران بسیار نوپاست و هنوز از سوی تولیدکنندگان پوشاک در کشور و عموم مردم پذیرفته نشده است. برای بازیافت پارچه و پلاستیک و بکارگیری مجدد آن برای تولید پوشاک ابتدا باید به فناوری آن دسترسی داشته باشیم که متاسفانه در ایران چنین فناوری وجود ندارد. از سوی دیگر در کشور ما تصور مردم در مواجهه با کلمه بازیافت، کمی کدر است در حالی که در کشورهای دیگر، پذیرش تفکر استفاده از لباس های بازیافتی از طریق رسانه ها و سلبریتی ها انجام می شود.
خلیلی فرد درباره اینکه تولید پوشاک سازگار با محیط زیست در کشور ما هنوز رونق زیادی پیدا نکرده است تک تک ما به عنوان مصرف کنندگان پوشاک چه کارهایی می توانیم انجام دهیم توضیح می دهد: خرید نکردن بهترین گزینه است. یکی از راهکارهایی که مد پایدار ارائه می دهد، کم، ولی با کیفیت خریدن و به بهترین شکل استفاده کردن از پوشاک است. «کمد کپسولی» نیز یکی دیگر از راهکارهایی است که مد پایدار ارائه می دهد. کمد کپسولی، یعنی لباس هایی با مدهای طولانی بخریم که بیشترین کاربرد را دارند. یکی دیگر از راهکارهای مد پایدار، بازیافت و ایجاد تغییرات جزیی در لباس هایی است که دیگر نمی خواهیم از آنها استفاده کنیم.
سخن پایانی
با توجه به موارد یادشده، صنعت مد و پوشاک، دومین صنعت آلوده کننده محیط زیست است. بیش از ۸ هزار ماده شیمیایی مضر در این صنعت کاربرد دارند که مقصد نهایی تمام آنها جایی نیست جز خاک، آب های زیرزمینی و جاری. حدود ۱۰ درصد گازهای گلخانه ای در دنیا نیز توسط صنعت پوشاک تولید می شود. به گفته کارشناسان، یکی از دیگر از راهکارهای همزیستی با محیط زیست از طریق پوشاک، تجارت اشتراک گذاری است. از طریق این تجارت می توان لباس هایی را که فقط یک بار استفاده شده اند مانند لباس های مجلسی به بقیه افراد کرایه داد. همچنین تجارت «دست دوم» در حال حاضر در دنیا وجود دارد و بسیاری از افراد آن را دنبال می کنند، اما چون در کشور ما این مفهوم با عبارت عزت نفس پیوند می خورد، مورد استقبال قرار نمی گیرد. باید به این موضوع فکر کنیم که با استفاده از این گونه های تجاری از یک سو پولمان ذخیره می شود و از سوی دیگر، زباله جدیدی برای زمین نمی خریم. در این صورت، خوشبینانه تر به این گونه های تجاری نگاه می کنیم.
