در ایران نیز این صنعت به‌دلیل وابستگی‌های پسین و پیشین قابل‌توجه نقش اثرگذاری در اقتصاد دارد، اما مشکلاتی که در سال‌های اخیر صنعت خودرو کشور با آن روبه‌رو بوده، باعث شده تا چهره این صنعت در بین آحاد مردم مخدوش شود. به اعتقاد برخی کارشناسان و تحلیلگران صنعت خودرو، برگزاری نمایشگاه‌های مختلف توانسته تاثیر بسزایی در اصلاح چهره خودروسازان در نزد آحاد مردم داشته باشد و برخی دیگر اما انتقاداتی به برگزاری نمایشگاه‌های خودرویی به‌ویژه در یکی دوسال اخیر دارند و معتقدند برگزاری نمایشگاه‌های متعدد و پراکنده هیچ ثمره‌ای برای این صنعت ندارد. در یکی دو سال گذشته شاهد برگزاری نمایشگاه‌های متعدد در حوزه خودرو و قطعه در نقاط گوناگون کشور بوده‌ایم که در شرایط کنونی این پرسش را به ذهن متبادر می‌کند که آیا در این وضعیت برگزاری این نمایشگاه‌ها می‌تواند کمکی به صنعت خودرو کند؟ صمت در این گزارش به شروط برگزاری نمایشگاه‌های خودرویی پرداخته که در ادامه می‌خوانید.

نمایشگاه‌های متعدد کسل‌کننده و بی‌رونق

مسیح فرزانه، کارشناس حوزه خودرو در پاسخ به این پرسش که آیا برگزاری نمایشگاه خودرو در شرایط فعلی اقتصاد ایران و صنعت خودرو آن می‌تواند به رونق صنعت خودرو، افزایش تقاضا، رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در این صنعت کمک کند به صمت اظهار کرد: به نظرم برگزاری نمایشگاه خودرو با محوریت شهر تهران به‌عنوان یک کلانشهر که بخش قابل‌توجهی از فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی خودرو به‌ویژه در قالب دفاتر و شوروم‌های مرکزی شرکت‌های خودرویی در آن متمرکز شده، به‌صورت سالانه حتی در بدترین شرایط اقتصادی صنعت خودرو به‌ویژه با اخبار و شایعات متعددی که در حوزه واردات خودرو از سال گذشته تاکنون شنیده شده و هر روز نیز بیشتر می‌شود، می‌تواند به گردهم آمدن مصرف‌کنندگان، علاقه‌مندان و محلی برای تبادل‌نظر صاحب‌نظران و کارشناسان تبدیل شود. به اضافه اینکه از سالیان گذشته همیشه این امر یک رویه بوده که بخشی از شرکت‌ها اقدام به معرفی محصولات جدیدشان در چنین نمایشگاهی می‌کردند.

تاکید من نیز بر برگزاری چنین نمایشگاهی با تمرکز بر تهران، فاصله گرفتن از تفکیک غیرکارشناسی نمایشگاه‌های خودروها در سایر شهرهاست که تقریبا از ۱۵ سال پیش با رویه نادرستی که در برگزاری نمایشگاه‌های خودروهای کلاسیک به‌صورت غیرمتمرکز در شهرهای گوناگون باکیفیت نامناسب به‌ویژه در بخش خودروهای شرکت‌کننده شروع به شکل‌گیری کرد و تاکنون نیز ادامه داشته و به حوزه خودروهای روز نیز تسری پیدا کرده است. در این صورت می‌توان به تاثیر مثبت برگزاری نمایشگاه امید داشت. با یک حساب ساده به‌راحتی درخواهیم یافت که ما نه در بحث خودروهای کلاسیک و نه درباره خودروهای جدید داخلی که از آنها سخن می‌گوییم، دارای تنوع گسترده‌ای نیستیم. به‌ویژه که با فضای مبهم بازار خودرو و رکودی که بر این بازار حاکم شده و خودروسازان در طول سال محصولات محدودی را که عموما برند چینی هستند را به نمایش می‌گذارند و هرچند ماه یک بار همان محصولات تکراری برای برگزاری رویدادی دیگر از یک شهر به شهر دیگر انتقال داده می‌شود نمی‌توان نتیجه‌ای از این نمایشگاه‌ها گرفت. در این شرایط شاهد فضای کسل‌کننده و عدم‌رونق در برگزاری نمایشگاه‌های خودرویی خواهیم بود.

فرزانه افزود: در این وضعیت جمع شدن تمامی ظرفیت‌ها به‌صورت یک نمایشگاه سالانه پایلوت در پایتخت نظیر رویدادی که حدود یک دهه پیش در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار و سپس از آنجا به شهر آفتاب منتقل شد، می‌تواند گزینه مناسب‌تری باشد. البته چالش‌های محل برگزاری چنین نمایشگاهی با وجود مکانی به‌نام شهر آفتاب به‌دلیل بعد مسافت و مهیا نبودن سیستم حمل‌ونقل عمومی به‌صورت کافی برای مراجعه‌کنندگان از زمان این تغییر تاکنون وجود داشته، اما فاکتورهایی مانند رشد اقتصادی و اشتغالزایی در شرایط تحریمی دور از دسترس است و عملا به برگزاری چنین نمایشگاه‌های در این وانفسا دخلی ندارد. اگر نگاهی به سایر کشورهای صاحب‌نام در صنعت خودرو بیندازید، عموما یک نمایشگاه پایلوت طی این سال‌ها خواهید دید. به‌عنوان مثال توکیو موتورشو، فرانکفورت موتورشو که به مونیخ انتقال داده شده یا نمایشگاه خودرو دیترویت.

وی در پاسخ به این پرسش که در شرایط کنونی آیا برگزاری نمایشگاه خودرو می‌تواند به بهبود کیفیت و نرخ خودروها، تحول و بهبود فناوری در صنعت خودرو و افزایش صادرات خودرو کمک کند، اظهار کرد: نمایشگاه خودرو در همه جای دنیا یکی از مکان‌های مناسب برای شرکت‌ها جهت ارتباط مستقیم با مخاطبان و مصرف‌کنندگان، دریافت نظرات آنها و سپس انتقال آنها به تیم‌های تحقیق و توسعه است که می‌توان آن را به‌عنوان یکی از چند فاکتور تاثیرگذار در بهبود کیفیت تولید خودرو در نظر گرفت، اما در بعد قیمت‌گذاری، بازی با توجه به شرایط خاص صنعت و بازار خودرو کشور ما در زمین مواردی مانند نرخ ارز و تورم و میزان عرضه و تقاضا و... انجام می‌شود.

در بعد تحول، فناوری و صادرات داستان کاملا فرق دارد و نیازمند یک نمایشگاه بین‌المللی واقعی با بسترهای لازم از جمله مراودات گسترده با کشورهای صاحب‌نام در صنعت خودرو و قطعه مثل آلمان، ژاپن، انگلستان، ایتالیا و... هستیم که به‌دلیل تحریم‌ها امکان سوییچ روی چنین فرمتی وجود ندارد و محدود به حضور چینی‌ها خواهد شد. برگزاری نمایشگاه‌های خودرو و قطعه در کشور همان‌طور که مطرح شد با وجود رویدادهای متعدد و غیرمتمرکز ضعیف و بدون نتایج قابل‌توجهی خواهد بود.

تحریم دست ما را بسته است

فرزانه در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان در شرایط فعلی با برگزاری نمایشگاه به صنعت خودرو کمک کرد، گفت: بدون تعارف، تا مادامی‌که تحریم‌ها وجود دارد در بعد تنوع محصول، انتقال تکنولوژی و بحث جذب سرمایه‌های بین‌المللی نمی‌شود امید خاصی به بهبود شرایط داشت. مگر اینکه در بحث واردات خودرو با همین چند برند محدود که فعلا وارداتشان در حد حرف بوده از وعده‌وعید وزارتخانه به عمل تبدیل شده و کمی تنوع و پویایی به صنعت خودرو تزریق کند که اگر این فرآیند واردات هم ادامه‌دار و انبوه نباشد، تاثیر مثبتی روی قیمت‌ها و فضای بازار نخواهد گذاشت.

وی ادامه داد: واقعیت این است که برگزاری نمایشگاه در یک حوزه خاص شرایط اقتصادی خاصی را می‌طلبد. اگر هدف از برگزاری چنین نمایشگاه‌های تخصصی با بعد بین‌المللی و فرمت حرفه‌ای باشد مواردی مانند تحریم‌های شدید بین‌المللی، نپذیرفتن FATF و محروم بودن از استفاده از سیستم بانکی سوئیفت به اضافه تحریم‌هایی که بر صنعت حمل‌ونقل وجود دارد و... برگزاری این نمایشگاه‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. همان‌طور که می‌بینید این موارد طی سال‌ها فضای نمایشگاه‌ها و رویدادهای تخصصی را از رونق و جذابیت دور کرده است.

نگاه تجمیعی داشته باشیم

این کارشناس صنعت خودرو درباره نقاط قوت و ضعف ما در برگزاری نمایشگاه‌ها به‌طور خاص در صنعت خودرو و قطعه اظهار کرد: اگر قرار باشد واقع‌بینانه نگاه کنیم بهتر است همه ظرفیت‌ها به‌صورت تجمیعی در یک نمایشگاه پایلوت سالانه گرد هم آمده تا تنوع محصولی بیشتر وجود داشته باشد و هزینه کمتری برای شرکت‌ها ایجاد شود، زیرا بسیاری از شرکت‌ها به‌دلیل عدم‌توجیه اقتصادی، مدت‌هاست تنها در بخش محدودی از نمایشگاه‌های خودرو و قطعه در سایر شهرها شرکت می‌کنند.

صنعت خودرو و قطعه ظرفیت‌های بالایی دارند

ایرج موفق، کارشناس حوزه صنعت درباره وضعیت فعلی صنعت خودرو کشور به عصر خودرو اظهار کرد: صنعت خودرو به‌عنوان یکی از صنایع بزرگ ایران به‌دلیل جایگاه و اهمیت ویژه‌ای که در صنعت و اقتصاد کلان کشور دارد، در برنامه توسعه اقتصادی کشور نیز موردتوجه قرارگرفته و بخش قابل‌توجهی از سرمایه و اشتغال نیروی جوان و اغلب تحصیلکرده را به خود اختصاص داده است. تردیدی نیست که ایران با وجود ظرفیت‌های موجود می‌تواند به یکی از پایگاه‌های اصلی تولید قطعات خودرو در خاورمیانه و چه‌بسا در جهان بدل شود و شواهد موجود نیز حاکی از این واقعیت است که قطعه‌سازان کشور در این مسیر گامی موثر برداشته و میزان تولید را در سطح قابل قبولی افزایش داده‌اند. از سویی افزایش کیفیت محصولات تولیدی نشانگر رشد دانش و آگاهی صاحبان این صنعت است که امید است با شناسایی و بهبود نقاط ضعف و استفاده از آخرین فناوری روز دنیا، شرایطی را جهت کسب مزیت‌های رقابتی برای محصولات تولیدی خلق کنند.

حمایت دولت به شرطها و شروطها

موفق درباره حمایت‌های دولت از صنعت خودرو اظهار کرد: دولت با اعمال برخی قوانین توانسته از صنعت خودرو حمایت کند، اما باید توجه داشت که این حمایت‌ها نمی‌تواند دائمی باشد و شرکت‌های خودروساز و شرکت‌های ساخت قطعات خودرو باید زمینه رشد و توسعه خود را با افزایش تحقیقات و مطالعات بازاریابی و افزایش کیفیت محصول بالا ببرند. آنچه اهمیت دارد این است که صنعت خودرو ما بایــد از کیفیت لازم و قدرت رقابت بالا برخوردار باشد. حمایت بیش از اندازه دولت به معنای خروج از رقابت برخوردار جهانی و پایین آمدن کیفیــت در صنعت خودرو خواهد بود.

وی درباره اینکه نمایشگاه‌ها تا چه اندازه می‌تواند در رشد و توسعه اقتصادی صنعت خودرو تاثیرگذار باشد، اظهار کرد: نمایشگاه تخصصی خودرو می‌تواند موجب افزایش تعاملات شرکت‌های خودروسازی با یکدیگر، معرفی توانمندی‌های شرکت‌کنندگان، معرفی تولیدهای جدید به خودروسازان و افزایش اطلاعات متخصصین، عرضه نمونه کالا و توانمندی‌ها و دستاوردهای تکنولوژیکی شرکت‌ها به مصرف‌کنندگان، سلیقه‌آزمایی و شناخت فرهنگ مصرفی و پیدا کردن خریداران، نمایندگان فروش و ایجاد محیط رقابتی سالم داخلی، نه‌تنها به رونق صنعت خودرو در کشور، بلکه به توسعه و ایجاد اشتغال در استان‌هایی که این نمایشگاه‌ها برگزار می‌شود، کمک شایانی کند.موفق درباره برگزاری نمایشگاه خودرو و اینکه این نمایشگاه‌ها تا چه میزان می‌تواند ظرفیت‌های بالقوه در صنعت خودرو و صنایع وابسته به آن را به بالفعل تبدیل کند، گفت: در راستای سیاست‌های کلان دولت و به‌منظور حمایت از تولیدات داخلی و کمک به رونق صنعت خودرو و با توجه به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود برگزاری نمایشگاه‌های خودرویی می‌تواند ظرفیت‌های بالقوه در صنعت خودرو و صنایع وابسته را به بالفعل تبدیل کند و در آینده شاهد رشد و توسعه اقتصادی بیشتر کشور باشیم.

سخن پایانی

بنابراین گزارش، برخی از کارشناسان حوزه خودرو با تاکید بر وضعیت و شرایط کنونی اقتصاد و به‌ویژه نابسامانی صنعت خودرو، برگزاری نمایشگاه‌های خودرویی متعدد در نقاط مختلف کشور را کسل‌کننده و بی‌رونق می‌دانند و معتقدند این نمایشگاه‌ها اهداف کیفی متعالی را برای صنعت خودرو دنبال نمی‌کند و هیچ تاثیر اقتصادی مثبتی بر این صنعت و شاخص‌های کیفی آن نخواهند داشت. آنها همچنین معتقدند که باید در این دوره زمانی تمرکزگرایی را محور قرار دهیم و صرفا به برگزاری نمایشگاه خودرویی سالانه با محوریت تهران تمرکز کنیم تا در نهایت این اقدام نتایج مثبتی برای صنعت و بازار خودرو ما به دنبال داشته باشد و از برگزاری رویدادی تکراری در نقاط گوناگون کشور که نتیجه چندان رضایت‌بخشی هم ندارد فعلا پرهیز کنیم. واقعیت این است که باید در برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌هایی که برای بخش‌های گوناگون صنعت داریم زمان و شرایط را موردتوجه قرار دهیم و به اقتضای وضعیت موجود و هدف مطلوبی که به‌دنبال آن هستیم، اقدام کنیم.