لوکس اما پردردسر
خودروهای لوکس و گرانقیمت همان‌قدر که برای صاحبان‌شان لذت رانندگی را به‌همراه می‌آورند، دردسرهای خاص خود را هم دارند.
این روزها به ویژه با شرایط اقتصادی و روند صعودی قیمت ها، خودرو به کالایی سرمایه ای تبدیل شده که نگهداری و آینده نگری برای هزینه های جانبی آن، مستلزم پوشش های بیمه ای مناسبی است.
صمت در صفحه پیش رو از این شماره به بهانه روز بیمه درباره خودروهای لوکس، اما پرحاشیه، با کارشناسان صنعت بیمه به گفت وگو نشسته که در ادامه می خوانید. با ما همراه باشید.
بیمه گذار ارزش واقعی دارایی خود را اظهار کند
علیرضا شباهنگ، کارشناس و فعال صنعت بیمه در گفت وگو با صمت درباره وضعیت بیمه بدنه و شخص ثالث خودروهای لوکس در کشور، اظهار کرد: در کلیت موضوع، در روند اجرایی بیمه نامه های شخص ثالث خودروها اعم از خودروهای عادی و لوکس یا به عبارتی متعارف و نامتعارف، باتوجه به ضوابط، مقررات و شرایط و مفاد بیمه نامه ها ممکن است عده ای از کارکرد بیمه نامه خود راضی یا ناراضی باشند.
شباهنگ در ادامه گفت: در قانون شخص ثالث، دارندگان خودروهای لوکس و گرانقیمت اغلب در این زمینه که چرا باوجود پرداخت حق بیمه، زمانی که خسارتی به خودرو آنها وارد می شود، نمی توانند از مزایای آن به طور واقعی استفاده کنند، معترض و ناراضی هستند. صاحبان این خودروها مکلفند خسارت هایی که به خودروهای دیگر وارد آورده اند را جبران کنند، اما در مقابل خسارتی که از طرف مقابل به خودرو آنها وارد می شود، تمام و کمال جبران نمی شود و باید مسیر بیمه ای دیگری را برای جبران خسارت شان پیگیری کنند.
وی افزود: درباره بیمه نامه های بدنه، بحث کمی متفاوت است. بیمه بدنه، یک پوشش بیمه ای اختیاری است و اغلب صاحبان خودروهای لوکس سراغ آن می روند و احساس نیاز بیشتری به داشتن بیمه نامه بدنه دارند؛ بنابراین باتوجه به بازار تقاضایی که وجود دارد، شرکت های بیمه در حد توان شان این خودروها را پوشش می دهند و می توان گفت پوشش های بیمه ای تکمیلی خوبی هم برای خودروهای گرانقیمت پیش بینی کرده اند تا اگر خسارتی برای آنها پیش آمد تا حد امکان بتوانند از مزایای بیمه نامه ای که دارند، استفاده کنند.
سقف بیمه بدنه
شباهنگ در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا با افزایش قیمت خودروهای لوکس به ویژه در چند سال اخیر، بیمه نامه بدنه می تواند پاسخگوی خسارت آنها باشد، گفت: در بحث بیمه بدنه، ماده ۱۰ قانون بیمه می گوید بیمه گذار نباید دارایی خود را کمتر از قیمت واقعی، بیمه کند و همیشه این اخطار به بیمه گذار داده می شود که دارایی (مثلا خودرو) خود را به قیمت واقعی بیمه کند؛ بنابراین سقف بیمه بدنه بستگی به بیمه گذار دارد. به عنوان مثال، اگر ارزش خودرویی ۳ میلیارد تومان است، بیمه گذار ارزش خودرو خود را کمتر اعلام می کند تا حق بیمه کمتری پرداخت کند. در مقابل، همین فرد زمانی که با خسارتی مواجه می شود، عکس این را اظهار می کند. پیشنهاد بیمه این است که صاحب خودرو، خودرو خود را با قیمت واقعی بیمه کند تا در مقابل، بیمه هم خسارت او را به میزان واقعی بپردازد.
صنعت بیمه متاثر از شرایط اقتصادی
در کشورهای دیگر، عکس ایران، حق بیمه خودروهای لوکس و گرانقیمت ارزان تر است. شباهنگ در بیان دلایل این تفاوت اظهار کرد: اقتصاد کشور در وضعیت خاصی قرار دارد و دچار مشکلاتی مانند تحریم ، نوسان نرخ ارز، روند صعودی قیمت ها و... است که شرایط را برای فعالیت تمام بنگاه های اقتصادی سخت کرده است. شرکت بیمه هم به عنوان یک بنگاه اقتصادی در همین شرایط در حال فعالیت است؛ به عبارتی نمی توانیم یک خلأ ایجاد و شرکت بیمه را از سایر بنگاه ها جدا کنیم. در حال حاضر جبران خسارت یک خودرو لوکس، اگر به قطعه ای هرچند جزئی نیاز داشته باشد تنها با واردات ممکن است. حال این سوال مطرح است که هزینه واردات در وضعیت کنونی چقدر است و شرکت بیمه باتوجه به آن چگونه خسارت را پرداخت می کند؟
وی ادامه داد: مشخص است کشوری مانند امارات و ترکیه به راحتی به قطعات این خودروها دسترسی دارند و نمایندگی های این خودروها در این کشورها به طور جدی فعال هستند؛ بنابراین وضعیت بیمه نامه ها در کشور ما با این کشورها متفاوت خواهد بود که موضوع عجیبی نیست. بخشی از چالش های ما در این بخش به تحریم ها برمی گردد که بر تمام حلقه های زنجیره فعالیت اقتصادی در کشور تاثیرگذار بوده و نمی توانیم منکر این موضوع شویم. گاهی به همین دلایل امکان دارد بین بیمه گذار و بیمه گر چالشی ایجاد شود. این کارشناس بیمه در ادامه اظهار کرد: بیشتر این مشکلات به دلیل دسترسی نداشتن به قطعات به وجود می آید و اینکه ما در ایران برای قطعات این خودروها تعمیر نداریم و بیشتر تعویض قطعات داریم؛ حتی بسیاری از قطعات خودروهای داخلی به راحتی در دسترس متقاضی نیست، چه برسد به قطعات خودروهای وارداتی.
شباهنگ در این باره که افزایش قیمت خودروها چقدر روی توان پرداخت شرکت های بیمه ای تاثیرگذار بوده، گفت: بحث بیمه نامه های بدنه قدری از بیمه نامه های شخص ثالث جداست. در بیمه نامه های شخص ثالث، شرکت های بیمه ای، نه خودشان حق بیمه را تعیین می کنند و نه خسارت، به ویژه میزان دیه را. در این زمینه، حق بیمه را سازمان بیمه تعیین می کند و دیه را سازمان دیگری؛ بنابراین دست شرکت های بیمه ای بسته است. البته شرایط بیمه بدنه خودرو کمی متفاوت است؛ بنابراین اگر حق بیمه برای شرکت بیمه به صرفه نباشد، فارغ از رقابتی که در بازار وجود دارد، حق بیمه دیگری را به صاحب خودرو پیشنهاد می دهد.
وی افزود: هر قدر قیمت خودروها بالا برود، هزینه های جبران خسارت این خودروها هم تغییر می کند، اما حاشیه سود در بیمه شخص ثالث کمی بیشتر است. البته اگر تهیه قطعات مشکل باشد، بخشی از ضرر و زیان این روند متوجه شرکت های بیمه می شود.
تعیین حق بیمه ضوابط مشخصی دارد
کامران گردان، کارشناس و فعال صنعت بیمه درباره حق بیمه خودروهای لوکس و گرانقیمت یا به عبارتی نامتعارف به صمت گفت: بیمه براساس نوع خودرو و قیمت روز آن، حق بیمه را تعیین و از بیمه گذار دریافت می کند. نوع ماشین، حجم سیلندر و یک سری ضوابط مشخص دیگر، تعیین کننده هزینه بیمه نامه ها هستند که برای خودروهای لوکس و وارداتی بالاتر از خودروهای داخلی است.
وی ادامه داد: اگر قیمت خودرویی ۵۰ درصد دیه یک فرد مسلمان در ماه حرام باشد، آن خودرو متعارف و اگر قیمت آن بیشتر باشد، نامتعارف خوانده می شود. به عنوان مثال، اگر میزان دیه ۸۰۰ میلیون تومان باشد، خودرویی با ارزش بیش از ۴۰۰ میلیون تومان، نامتعارف به شمار می رود.
گردان افزود: شورای عالی بیمه در مرداد ۹۶ دستورالعملی برای کل بیمه ها تعیین کرده است. این شورا براساس تبصره ۳ و ۴ ماده ۸ قانون بیمه اجباری وسایل نقلیه (شخص ثالث) تصویب نامه ای داده که براساس آن برای تعیین حق بیمه باید میزان خسارتی که به خودروهای غیرمتعارف وارد شده، ضربدر قیمت خودرو متعارف (که در سال جاری ۴۰۰ میلیون است و امکان دارد سال دیگر بیشتر شود، چون میزان دیه بالاتر می رود) و بر قیمت خودرو نامتعارف تقسیم شود. مثلا خودرویی (نامتعارف) به ارزش ۶۰۰ میلیون تومان خسارت دیده، مبلغ خسارت ضربدر ۴۰۰ تقسیم بر ۶۰۰ میلیون می شود. نتیجه این فرمول می شود میزان خسارتی که به صاحب خودرو زیاندیده پرداخت می شود که به نظر من عادلانه نیست؛ چون آن را جبران نمی کند.
این کارشناس صنعت بیمه خاطرنشان کرد: به هر حال، این قانونی است که تصویب شده و در دستورالعمل آن آمده که ارزیابان خسارت، کارشناسان رسمی دادگستری و کسانی که تعیین خسارت می کنند، موظف به رعایت مفاد آن هستند. وقتی قانون کارشناس بیمه و ارزیاب خسارت را موظف کرده با این فرمول خسارت ها را تعیین کنند و شرکت بیمه آن را به زیاندیده بدهد، باید این روند را طی کنند. البته در این بخش این گونه بیان می شود که صاحبان خودروهای لوکس و گرانقیمت وارداتی تا حدی مجبورند بیمه بدنه داشته باشند تا برای جبران مابه التفاوت خسارت احتمالی که می بینند، از بیمه بدنه خودشان استفاده کنند.
حاشیه های بیمه ای
گردان درباره تفاوت معیارهای تعیین حق بیمه خودروهای لوکس در ایران و سایر کشورها، اظهار کرد: در ایران، حق بیمه را صرفا براساس قیمت و در کشورهای دیگر، براساس میزان آسیب پذیری و خطرپذیری خودروها مشخص می کنند؛ بنابراین حق بیمه خودروهای لوکس در کشورهای دیگر، پایین تر است؛ درست عکس ایران.
این فعال صنعت بیمه با اشاره به تاثیر افت قیمت خودرو بر بیمه نامه، گفت: موضوع دیگر در بحث بیمه خودروهای لوکس، افت قیمت این خودروهاست که خود مسئله ای مهم و تا حدودی دردسرساز برای بیمه است؛ یعنی اگر خودرویی بر اثر تصادف، علاوه بر خسارت، سبب افت قیمت خودرو مقابل شده باشد، هم باید هزینه خسارت را پرداخت کند و هم هزینه افت قیمت خودرو را.
وی افزود: محدودیت پرداخت خسارت مقرر در تبصره ای که گفته شد، شامل افت هم می شود؛ یعنی اگر خودرو نامتعارفی (لوکس و گرانقیمت) در پی یک تصادف، ۲۰۰ میلیون تومان افت قیمت داشته و دچار خسارت هم شده باشد، بیمه باید خسارت افت خودرو را براساس قیمت خودرو متعارف همان ۴۰۰ میلیون تومان حساب کند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا سقف بیمه می تواند پاسخگوی خسارت بیمه خودروهای لوکس باشد، اظهار کرد: در حال حاضر، حداقل سقف پرداخت خسارتی که تعیین می کنیم، ۱۶ میلیون تومان برای یک خودرو عادی است، اما بیمه گذار می تواند سقف بیمه نامه خودرو خود را تا ۲۰۰ میلیون تومان افزایش دهد تا برای جبران خسارت کمتر دچار مشکل شود.
گردان اظهار کرد: معمولا صاحبان خودروهای مدل پایین و متعارف تمایلی به خرید بیمه نامه تا سقف بسیار بالا و بیشتر از ۵۰ میلیون تومان ندارند و اگر در یک تصادف به یک خودرو لوکس، مثلا ۳۰۰ میلیون تومان خسارت وارد کنند، بیمه شخص ثالث طبق تعهد، فقط ۵۰ میلیون تومان از این خسارت را پرداخت می کند.
این کارشناس صنعت بیمه در پایان خاطرنشان کرد: مشکل دیگر در بیمه خودروهای لوکس به ویژه در شرایط بی ثباتی اقتصادی کنونی، افزایش قیمت قابل توجه این خودروهاست. شرکت بیمه در این بخش یک آیتم قرار داده و نوسان قیمت ها را خریداری می کند تا بتواند تامین خسارت کند. البته این موضوع در بخش بیمه بدنه است و برای بیمه شخص ثالث چنین رویکردی نداریم و همان سقف تعیین شده، ملاک پرداخت خسارت قرار می گیرد.
سخن پایانی
به راستی هر که بیشتر داشته باشد، دردسرهای بیشتری هم دارد و شاید عبارت «هرکه بامش بیش، برفش بیشتر»، درباره بیمه خودروهای لوکس مصداق داشته باشد، اما اگر بخواهیم کمی عمیق تر به موضوع نگاه کنیم باید خدمات اجتماعی که ازسوی بخش های مختلف از جمله صنعت بیمه به شهروندان ارائه می شود، جدا از وضعیت دارایی و توانایی مالی یا طبقه اجتماعی آنها، در راستای تامین رفاه حداکثری تک تک آنها، عادلانه و باتوجه به مقتضیات زمان، دربرگیرنده تمام ابعاد آن خدمت باشد.
