تهاتر خودرو با فرش
صنعت خودرو کشور از دهه ۹۰ همواره محل مناقشه بوده است.
نرخ گذاری خودروها، طراحی پلتفرم، واردات خودرو، ارتقای کیفیت، قیمت رقابتی و... چالش های این صنعت هستند که با وجود طرح مسئله، همچنان صنعت خودرو کشور درگیر آنهاست. عدم طراحی پلتفرم در کشور، قدیمی شدن محصولات، کاهش کیفیت خودروها و افزایش قیمت آنها، شرایط را به گونه ای رقم زد که در نهایت دولت ناگزیر به آزادسازی واردات خودرو شد
روی کار آمدن دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور امریکا و خروج وی از برجام، در حالی که هنوز فقط یک سال از احیای آن گذشته بود، به مشکلات صنعت دامن زد. با اعمال تحریم ها، اقتصاد وابسته به نفت کشور با کاهش درآمدهای ارزی روبه رو شد تا تحت تاثیر آن، وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت در تیرماه 1397 مصوبه ممنوعیت واردات خودرو را ابلاغ کند. به این ترتیب، حتی خودروهایی که در مسیر ورود به کشور بودند، مشمول این مصوبه شده و پس از ورود به گمرکات کشور، اجازه ترخیص نداشتند. با کش وقوس های بسیار و نیز نابسامانی بازار خودرو به دلیل کمبود عرضه، سرانجام دولت کوتاه آمد و قرار شد واردات خودرو آزاد شود. در این میان، یکی از پیشنهادهای اخیر برای تامین ارز موردنیاز، صادرات فرش و واردات خودرو به ازای ارز حاصل از آن است. حال این پرسش مطرح است که آیا با صادرات فرش، می توان خودروهای موردنیاز بازار را تامین کرد؟
ظرفیت صادراتی فرش
مجلس شورای اسلامی در تبصره ۴ طرح «ساماندهی صنعت و بازار خودرو» واردات خودرو را قانونی کرد و براساس شروطی قرار شد برای تنظیم بازار و کاهش التهاب ناشی از کمبود خودرو، بخشی از نیاز خودرویی کشور با واردات محصولات خارجی تامین شود. در ابتدا با ۴ شرط موضوع واردات خودرو مطرح شد. نخست صادر کردن خودروهای تولید داخل و استفاده از ارز حاصل از آنها، شرط دوم استفاده از ارز حاصل از صادرات قطعات، سومین مسیر، واردات خودرو به وسیله افرادی که خارج از کشور دارای ارز و منابع مالی بودند و چهارمین شرط هم این بود، افرادی که می توانند، با خرید نفت از دولت آن را صادر و با ارز حاصل از آن، خودرو وارد کنند.
این مصوبه با تغییراتی در شروط مانند اضافه کردن صادرات قوای محرکه و خدمات واردات خودرو، شدنی است؛ اگرچه این موضوع از نظر مجمع تشخیص مصلحت نظام در تضاد با اقتصاد مقاومتی بود.
چند وقت پیش، فرحناز رافع، رئیس مرکز ملی فرش ایران پیشنهاد کرد به ازای صادرات فرش، خودروهای موردنیاز بازار کشور تامین شود. حال پرسش این است که ظرفیت صادراتی فرش کشور، چقدر اجازه می دهد خودروهای موردنیاز خریداری و وارد شوند؟
استفاده از تجربیات
حسین بیرامی از کارشناسان حوزه فرش کشور درباره صادرات فرش و واردات خودرو به صمت گفت: پیشنهادی که رئیس مرکز ملی فرش ایران در حوزه صادرات فرش و واردات خودرو داده، فعلا تا ابلاغ آیین نامه واردات خودرو از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نمی تواند محلی از اعراب داشته باشد. پس از اینکه جزئیات این آیین نامه مشخص شد باید تجزیه وتحلیل کنیم صادرات فرش چقدر می تواند به تامین ارز موردنیاز برای واردات خودرو کمک کند.
وی افزود: در حال حاضر مسئولان در حال پایش و بررسی چگونگی واردات خودرو هستند و هنوز در این زمینه چارچوبی مشخص نشده است.
این کارشناس درباره پیشنهاد استفاده از ظرفیت صادراتی صنعت فرش کشور برای تامین خودروهای موردنیاز با واردات، اظهار کرد: اجرای این برنامه شدنی است و اتفاق جدیدی در حوزه تجارت به شمار نمی رود. در گذشته این گونه بود که کالاهای مازاد نیاز داخل صادر و در مقابل محصول موردنیاز وارد می شد. به عنوان مثال، مواد غذایی صادر و پوشاک وارد می شد. امروز هم می توان فرش صادر و خودرو وارد کرد.
او تصریح کرد: این موضوع می تواند در قالب یک پیشنهاد به اداره قوانین مقررات صادرات و واردات رفته، بررسی تکمیلی شده و در ادامه، در قالب دستورالعمل ابلاغ شود تا به این ترتیب، نهاد متولی روی موضوع کار کند.
امکان صادرات و واردات کالاها
براساس برآوردهای انجام شده نیاز خودرویی کشور با فرسوده شدن خودروها و جایگزین نشدن آنها، سال به سال افزایش یافته و در حال حاضر با حجمی از نیاز در حوزه خودرو روبه رو هستیم. پیش از ممنوعیت واردات خودرو، بین ۷۰ تا ۱۰۰ هزار خودرو وارد کشور می شد. براساس مصوبه قانونی مجلس شورای اسلامی برای واردات خودرو قرار است در مرحله نخست، ۷۰ هزار خودرو سواری و ماشین سنگین راهسازی وارد شود. بیرامی در پاسخ به این پرسش که آیا صادرات فرش، پاسخگوی تامین نیاز بازار خودرو برای واردات خواهد بود یا خیر، گفت: براساس آمار رسمی حدود ۶۰ میلیون دلار صادرات فرش داریم که به دلیل محدودیت های بین المللی این عدد در حال کاهش است؛ بنابراین ارز حاصل از صادرات فرش نمی تواند تمام نیاز بازار خودرو را برای واردات پوشش دهد.
او تصریح کرد: در دوران تحریم، حجم صادرات کمتر شد که دلایل خود را دارد، اما فرش از این ظرفیت برخوردار است که اگر مدیریت آن درست باشد و دولت از آن حمایت کند، به افزایش سرانه صادرات کمک کند و محلی برای بهره وری سایر صنوف از درآمد حاصل از آن باشد.
او در ادامه یادآور شد: این امر حتی انگیزه ای برای فعالان صنعت فرش شده تا با افزایش تیراژ تولید، صادرات بیشتری داشته باشند.
صادرکننده می تواند واردکننده باشد؟
این کارشناس صنعت فرش در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه اگر صادرکننده فرش، واردکننده خودرو باشد، تامین بازار بهتر انجام خواهد شد یا خیر، عنوان کرد: در قوانین تجاری در این باره محدودیتی وجود ندارد، اما هر حرفه و فعالیتی، تخصص خود را می طلبد. ممکن است تولیدکننده برخی مواقع، مانند خرید مواد اولیه، واردکننده باشد، اما واردات هر کالایی ویژگی هایی دارد.
وی افزود: تجار خودرو، تسلط کافی بر موارد فنی و تجاری آنها در سطح بین الملل دارند و اگر هر حوزه ای از سوی متخصصان آن حرفه جلو برود، نتیجه بهتری خواهیم گرفت.
ایجاد انگیزه
بیرامی با بیان اینکه واردات خودرو می تواند با صادرات سایر اقلام هم انجام شود، گفت: چنین شرایطی، انگیزه را برای تولیدکنندگان بیشتر کرده و به این ترتیب، کیفیت کالاها افزایش می یابد، قیمت ها رقابتی تر می شود و جایگاه ایران در بخش صادرات بهبود پیدا می کند. اگر فعال صنعت فرش بداند با افزایش تیراژ تولید می تواند به توسعه بازار صادراتی خود بپردازد با انگیزه بیشتری سرمایه گذاری جدید داشته و تلاش می کند محصولاتی در سطح بازار جهانی تولید کند. البته در شرایط تحریم، صادرات با دشواری انجام
می شود.
این فعال صنعت کشور گفت: بزرگ ترین بازار صادراتی فرش ایران، امریکا بود که در حال حاضر در تحریم است. در کل می توان گفت صادرات فرش و واردات خودرو امری شدنی است.
راهی برای تامین ارز واردات خودرو
امید قالیباف، سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره پیشنهاد صادرات فرش و در مقابل واردات خودرو، به صمت گفت: این موضوع در اصل پیشنهاد رئیس مرکز ملی فرش ایران بود.
وزارتخانه موضوع ارز موردنیاز واردات خودرو را محدود به یک منبع نکرده و تمام گزینه ها می تواند جز منابع ارزی واردات خودرو باشد. در این راستا، حتی رمزارزها هم می تواند منبع مالی برای خرید و واردات خودرو باشد.
هنوز چیزی مشخص نیست
واردات خودرو با وجود رفع ممنوعیت، هنوز به طور کامل مشخص نیست. قرار است خرید خودروهای خارجی از سوی خودروساز و قطعه ساز انجام شود، شرکت های واردکننده ای که قبلا فعال بوده اند یا افراد حقیقی که می توانند خودرو وارد کنند؟ قالیباف در پاسخ به این پرسش که آیا قرار است از ارز حاصل از صادرات فرش از سوی سایر بازرگانان استفاده شود یا صادرکننده فرش خود مبادرت به واردات خودرو می کند، عنوان کرد: شرکت هایی که تمایل به واردات خودرو داشتند تا ۱۹ شهریور اعلام آمادگی کرده و درخواست خود را به وزارت صنعت، معدن و تجارت داده اند.
قرار است این درخواست ها تا پایان شهریور بررسی و از ابتدای مهر ثبت سفارش ها انجام شود. هنوز شرکت ها دارای صلاحیت انتخاب نشده اند و اینکه چه شرکت هایی خواهند بود و چه تعدادی هستند، مشخص نیست.
سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه واردات خودرو محدود به شرکت های خودروساز و قطعه ساز نبوده و سایر افراد حقیقی و حقوقی هم می توانند به این موضوع ورود کنند، اضافه کرد: برای وزارت صنعت، معدن و تجارت، ملاک، ضوابط آیین نامه نهایی شده است.
مهم اهلیت داشتن شرکت ها و افراد واردکننده بوده که بتوانند دانش فنی منتقل شود، خدمات پس از فروش داشته باشد و... که از قبل اطلاع رسانی شده است.
به هر روی، درخواست ها در حال بررسی بوده و بسته به امتیازی که دریافت می شود، شرکت ها و افراد گزینش می شوند. به این ترتیب شاید دو شرکت دارای اهلیت باشند، اما با توجه به سایر شاخص ها، یکی دارای امتیاز بالاتری باشد، طبیعی است تمام این مسائل در دادن مجوز برای واردات خودرو تاثیر دارد.
قالیباف درباره تامین ارز موردنیاز هم گفت: این امر محدود به صادرات خودرو و قطعه نشده و منابع ارزی واردات خودرو، تمام گزینه های ارزی را می تواند در بربگیرد. تامین ارز هم با تشخیص بانک مرکزی خواهد بود که این ارز موردنیاز را از چه محلی بخواهد تامین کند.
سخن پایانی
بنابر این گزارش، صادرات فرش در کنار صادرات خودرو یا قطعه هم می تواند ارز موردنیاز واردات خودرو را تامین کند.
به گفته کارشناسان حوزه فرش این ظرفیت در صنعت فرش وجود دارد، ضمن آنکه انگیزه ای برای فعالان این صنعت شده تا تیراژ تولید خود را افزایش دهند و تلاش کنند سهم بیشتری در بازار بین المللی داشته باشند.
وزارت صنعت، معدن و تجارت هنوز جزئیات آیین نامه واردات خودرو را ابلاغ نکرده، اما بنا به گفته سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تامین ارز موردنیاز واردات خودرو محدودیتی وجود ندارد و حتی می توان با رمزارزها خودروهای موردنیاز بازار داخل را تامین کرد. همچنین گفتنی است از برنامه های جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت این است که هر سرمایه گذاری بخواهد خودرو تولید کند، برای تامین ریالی سرمایه موردنیاز خود، خودرو وارد و سود آن را در خط تولید داخل سرمایه گذاری کند. این خودروها، غیر از ۷۰ هزار خودرو مصوب شده برای امسال خواهد بود.
حال باید دید در نهایت سرنوشت پرونده واردات خودرو چگونه مختومه می شود؟ آیا مهرماه ثبت سفارش انجام و آذر نخستین محموله خودروهای خارجی وارد می شود؟
